Kalatea

• W 2012 roku dużą część roślin z rodzaju Calathea przypisano do rodzaju Goeppertia. W sprzedaży nadal możesz je jednak znaleźć pod nazwą Calathea.

• Kalatea pojawiła się na liście przygotowanej przez NASA, która zawiera spis roślin oczyszczających powietrze.

• Charakterystyczny ruch liści zależny jest od ilości światła. Gdy jest go dużo, roślina rozkłada liście. W nocy liście zwijają się i unoszą do góry.

Kalatea, ze względu na wyjątkową cechę, nazywana jest w języku angielskim „prayer plant”. Miano „modlącej się” rośliny otrzymała niebezpodstawnie. Na noc kalatea składa liście, które przypominają wówczas dłonie złożone do modlitwy. Rano ponownie je rozwija. Większość gatunków ma zbliżone wymagania uprawowe, choć na rynku dostępne są również bardziej wymagające odmiany, takie jak White Fusion lub Yellow Fusion. Kalatea, choć zjawiskowa, nie jest rośliną najłatwiejszą w uprawie i potrafi przysporzyć sporo kłopotów.

Kalatee nie są szczególnie wymagające w kwestii odpowiedniego miejsca do wzrostu. Najlepiej czują się na jasnym stanowisku z rozproszonym światłem. Dobrze radzą sobie także w nieco gorszych warunkach oświetleniowych i z powodzeniem mogą być uprawiane w głębi jasnego pomieszczenia. Żaden gatunek z rodzaju nie powinien stać na bezpośrednim słońcu, ponieważ może ono poparzyć delikatne liście.

Bardziej niż na brak światła, kalatea jest wrażliwa na nagłe zmiany temperatury. Jej stan znacznie się pogorszy, jeśli umieścisz ją w przeciągu, przy gorącym grzejniku czy zimnej szybie. Z tego względu nie jest to roślina, która nadaje się do wystawiania na zewnątrz. Trzymaj ją z dala od tarasów i balkonów.

Kalatea preferuje ciepłe warunki. Optymalna temperatura dla niej to 20-26°C.

Kalatee należy podlewać miękką wodą o temperaturze pokojowej. Idealnie sprawdzi się deszczówka, woda akwariowa lub przegotowana i przefiltrowana kranówka. Do filtrowania możesz użyć dzbanka z filtrem, choć najlepszym rozwiązaniem jest filtr odwróconej osmozy, montowany do kranu lub w akwariach.

Rośliny te mają dość duże zapotrzebowanie na wodę i jasno sygnalizują, że im jej brakuje. Wówczas liście opadają i zwijają się na brzegach. Latem kalatee mogą wymagać bardzo częstego podlewania, nawet co 2-3 dni. Zimą częstotliwość podlewania się zmniejsza. Dużo zależy jednak od warunków panujących w pomieszczeniu. Jeśli w Twoim domu jest gorąco i sucho, musisz zapewnić roślinom większą ilość wody. Co najmniej raz w tygodniu sprawdź wilgotność podłoża za pomocą palca. Jeśli jest suche, roślinę należy podlać.

Podłoże utrzymuj stale lekko wilgotne. Nie powinno ociekać wodą, ale też go nie przesuszaj. Zbyt mokra ziemia w krótkim czasie doprowadzi do gnicia korzeni i obumarcia rośliny. Zbyt suche podłoże sprawi natomiast, że sadzonka zacznie odrzucać starsze liście. Po podlaniu zawsze pozbywaj się nadmiaru wody z osłonki lub podstawki.

Wybierając podłoże dla kalatei, kieruj się kwaśnym odczynem (pH w zakresie 4,5-5,5) i przepuszczalną strukturą. Choć substrat powinien być lekki, musi jednocześnie dobrze utrzymywać wilgotność. Nie sprawdzą się gotowe podłoża uniwersalne. Są zbyt ciężkie i zbyt długo pozostają mokre, często mają również nieodpowiednie pH.

Do stworzenia mieszanki wykorzystaj podłoże kokosowe, torf kwaśny, korę sosnową, perlit lub pumeks. Dodatkowo możesz dodać węgla aktywnego, który pełni rolę filtra usuwającego zanieczyszczenia z podłoża. Testuj różne proporcje składników i dopasowuj je do warunków w domu. Jeśli w pomieszczeniu jest bardzo ciepło i słonecznie, to mieszanka może zawierać więcej torfu i substratu kokosowego, które dłużej utrzymują wilgoć. Gdy jednak zapewniasz roślinom bardzo wysoką wilgotność powietrza, to samodzielnie przygotowane podłoże powinno być bardziej przepuszczalne. Przykładowe proporcje to: 25% substratu kokosowego, 25% torfu kwaśnego, 20% kory sosnowej, 20% perlitu lub pumeksu oraz 10% węgla aktywnego. Jeżeli nie masz możliwości zmieszania własnego podłoża, użyj ziemi do roślin zielonych z dodatkiem sporej ilości perlitu.

• Kalatea Makoya (Calathea makoyana) – niewysoki gatunek o barwnym ulistnieniu. Liście mają owalny kształt o zielono-kremowym kolorze. Dół blaszki liściowej ma bordową barwę.

• Kalatea pręgowana (Calathea zebrina) – podłużne liście ozdobione są jasnozielonymi wzorami przypominającymi paski zebry. To większa odmiana, dorasta do metra wysokości.

• Kalatea okrągłolistna (Calathea orbifolia) – odmiana z dużymi, owalnymi liścmi z ozdobnym wzorem układającym się w jasnozielone pasy. Struktura liści jest falista.

• Kalatea falistolistna (Calathea rufibarba) – ma długie, ostro zakończone liście w kolorze intensywnej zieleni. Spodnia blaszka liściowa przybiera fioletowy kolor. Faliste liście pokryte są włoskami.

Nawozy stosuj od marca lub kwietnia aż do końca września. Choć kalatee mogą zakwitnąć również w domowych warunkach, najlepiej podawać im nawozy bogate w azot, przeznaczone do roślin ozdobnych z liści lub zielonych.

Wszystkie gatunki są wrażliwe na nadmiar składników odżywczych, dlatego nigdy nie stosuj dawki większej niż zalecana przez producenta. Nie warto także przesadzać z częstotliwością nawożenia. Raz na dwa tygodnie w zupełności wystarczy. W przypadku nawozów mineralnych, warto stosować połowę zalecanej dawki. Stosując nawozy organiczne, kieruj się wskazaniami producenta.

Wybierając produkt organiczny, możesz zdecydować się na nawozy NPK lub biohumusy. Poza nawozami, możesz stosować także odżywki – np. z alg morskich, guana nietoperzy czy pokrzyw. Odżywkę z alg można zrobić też samodzielnie.

Kalatea rośnie dość szybko i może wymagać przesadzania każdego roku. Nową doniczkę wybieraj tak, by była o kilka centymetrów większa od poprzedniej. Podczas przesadzania oczyść bryłę korzeniową ze starego podłoża. Nie wydłubuj go jednak z korzeni na siłę, aby ich nie uszkodzić. Po przesadzeniu rośliny podlej ją niedużą ilością wody, dzięki czemu szybciej się zaaklimatyzuje.

Najlepszym wyborem dla kalatei będzie doniczka plastikowa, która dłużej utrzymuje wilgoć. Powinna mieć otwory na dnie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby roślinę trzymać dodatkowo w ozdobnej osłonce. Nie powinna ona jednak przylegać do doniczki; musi być pomiędzy nimi przestrzeń, aby do doniczki dostawał się tlen.

Roślinę przesadzaj zawsze, gdy przestaje się mieścić w dotychczasowej doniczce. Również wtedy, gdy korzenie przerastają przez otwór na dnie. Dobrze jest przesadzać świeżo zakupione rośliny. Podłoże wykorzystywane w uprawach masowych często jest bardzo ciężkie i łatwo je przelać. Przesadzania nie wykonuj jednak od razu po zakupie sadzonki. Zostaw ją na 7 dni w spokoju, aby zaadaptowała się do nowych warunków. Po tym czasie możesz wykonać zabieg.

Kalateę można w łatwy sposób rozmnożyć przez podział bryły korzeniowej. Warto robić to na wiosnę, przy okazji podlewania. Po wyjęciu sadzonki z doniczki, ostrożnie usuń stare podłoże. Następnie podziel bryłę korzeniową na dowolną ilość części.

Przy okazji możesz wykonać zabiegi pielęgnacyjne; wyciąć wszystkie zgniłe i przesuszone korzenie. Zgniłe korzenie są miękkie i brązowe. Jeśli kalatea ma chore lub obumarłe liście, również wytnij je tuż przy nasadzie. Odrzucone liście można wycinać na bieżąco, nie trzeba z tym zwlekać.

Kalatee są roślinami podatnymi na szkodniki. Bardzo często można spotkać na ich liściach przędziorka. To maleńkie, czerwone roztocze, potrafi bardzo zaszkodzić roślinie. Choć samego przędziorka ciężko dostrzec, to ślady jego bytowania widać na pierwszy rzut oka. Cechą charakterystyczną są delikatne pajęczynki, które tworzy na liściach. Kolejną wskazówką są jaja, które przędziorek składa na spodzie liści, w okolicy nerwów. Pozbycie się tego pasożyta nie jest łatwe i zwykle wymaga użycia środków chemicznych. Po umyciu rośliny wodą z szarym mydłem, wykonaj oprysk preparatem na przędziorki. Aby pasożyt nie powracał, zapewnij roślinom wysoką wilgotność powietrza.

Ze względu na wysokie zapotrzebowanie na wodę i stale wilgotne podłoże, prędzej czy później możesz spodziewać się ataku ziemiórek. To nieduże muszki, przypominające owocówki. Ziemiórki składają jaja w podłożu, a ich larwy mogą uszkadzać bryłę korzeniową. Pozbycie się ich bywa kłopotliwe. Dobrze jest działać na dwa sposoby. Pierwszy polega na wyłapaniu dorosłych osobników. Najlepiej zrobić to, wykorzystując żółte lepy. Rozwieś je tuż nad roślinami, na wysokości około 10 cm. Możesz zdecydować się także na pułapki lepowe z uchwytami, które wkłada się w podłoże. Pamiętaj, żeby lep nie dotykał rośliny. Mocny klej może uszkodzić delikatne liście. Z kolei larwy ziemiórek, które żyją w ziemi, zlikwidujesz za pomocą środków ochrony roślin. Podłoże dokładnie podlewaj preparatem chemicznym do zwalczania ziemiórek. Możesz też wymienić podłoże na świeże. Konieczna będzie także wymiana ziemi u wszystkich roślin, które stoją w pobliżu.

Kalatee są odporne na choroby. Najbardziej szkodzi im nieumiejętna pielęgnacja. Zasychające końcówki liści zazwyczaj świadczą o niewystarczającej wilgotności powietrza. Żółknące, starsze liście, prawdopodobnie są efektem przelania rośliny. Zasuszone, brązowe brzegi liści mogą być natomiast efektem przesuszenia.