Monstera 'Minima'

• Młode liście nie mają charakterystycznych wcięć. Otwory pojawiają się i zwiększają wraz ze wzrostem blaszek liściowych. W kiepskich warunkach oświetleniowych nawet dojrzałe liście mogą nie mieć otworów.

• Monstera 'Minima' może zakwitnąć, chociaż w mieszkaniach zdarza się to rzadko. Wytwarza kolbiaste kwiatostany.

• W 2021 roku monstera 'Minima' z rzadkimi, białymi przebarwieniami (roślina kolekcjonerska), została sprzedana na aukcji w Nowej Zelandii za równowartość 27 100 dolarów nowozelandzkich (czyli ok. 19 300 amerykańskich).

Wbrew pozorom monstera 'Minima' (Rhaphidophora tetrasperma) nie jest monsterą. Chociaż występuje pod taką nazwą handlową, w rzeczywistości nie należy do rodzaju Monstera. Jest jej dalekim kuzynem – obie grupy są zaliczane do bardzo rozległej rodziny obrazkowatych (Araceae). Podobieństwo do monster dziurawych (w końcu minima wygląda jak ich miniaturowa wersja) jest poniekąd przypadkowe. Dziury w liściach, podobnie jak te u monster, to mechanizm obronny.

Rhaphidophora tetrasperma jest pnączem występującym w lasach deszczowych (ale w innym rejonie niż monstera). Oplata pnie drzew, a dzięki tak ukształtowanym liściom jest mniej narażona na skutki silnych wiatrów i opadów atmosferycznych. W odróżnieniu od „prawdziwej” monstery, nie osiąga potężnych rozmiarów i nadaje się niemal do każdego pomieszczenia. Zwykle jej pędy mają długość 100-150 cm. Ma też bardziej powcinane liście niż monstera. Mają również inny kształt – są węższe i dłuższe.

Monstera 'Minima' w środowisku naturalnym rośnie pod osłoną drzew, bezpośrednie promienie słoneczne raczej do niej nie docierają. Zbliżone warunki należy jej zapewnić w mieszkaniu. Optymalna jest duża ilość światła rozproszonego. Roślina toleruje stanowiska lekko osłonięte. Najlepsze są miejsca niezbyt oddalone od okien (np. o 1-2 m). W pomieszczeniu z oknem wychodzącym na północ minimę możesz uprawiać na parapecie. Poradzi sobie także na wystawie wschodniej.

Jeśli chodzi o oświetlenie, ma nieco większe potrzeby od monster. Źle reaguje na cień (kiepsko rośnie, może zrzucać liście). Bezpośrednie nasłonecznienie prowadzi natomiast do oparzeń liści (żółte i brązowe plamy). 'Minima' dobrze rośnie w szerokim zakresie temperatur (16-24ºC). Może być uprawiana w ogrzewanym pomieszczeniu, bez zimowego spoczynku. Nadaje się do aranżacji różnorodnych pomieszczeń – od widnych łazienek po salony i sypialnie. Możesz ją umieścić w ogrodzie wertykalnym (wymaga wówczas regularnego przycinania). Nadaje się do tworzenia kompozycji z innymi roślinami pnącymi, np. filodendronami i epipremnum. Zimą możesz ją wspomóc, montując nad nią dodatkowe oświetlenie, np. listwę LED.

Jeśli chodzi o podlewanie, monstera 'Minima' bywa rośliną kapryśną. Przy niedoborze wody liście schną, brązowieją i opadają, przy nadmiarze – żółkną. Jak znaleźć złoty środek? Najlepiej sprawdzaj wierzchnią warstwę podłoża palcem. Podlewaj dopiero, gdy będzie ono suche do głębokości 1 cm. Pamiętaj, aby usuwać nadmiar wody z podstawki. Częstotliwość podlewania zależy od wielu czynników. Można przyjąć, że roślinę latem podlewa się raz na tydzień, zimą – co dwa tygodnie. Wciąż jednak najlepsza, czyli najbardziej miarodajna, jest samodzielna kontrola podłoża. Do podlewania zaleca się używać wody przegotowanej lub przynajmniej odstanej (ma mniej chloru i temperaturę pokojową, co ogranicza stres rośliny). Możesz kupić też donice z wbudowanym, automatycznym systemem nawadniania.

Monstera 'Minima' lubi wilgoć, źle reaguje na suche powietrze. Jest to szczególnie widoczne zimą, kiedy włączone jest centralne ogrzewanie. Gdy wilgotność powietrza nadmiernie spadnie, końcówki liści (lub obrzeża) wysychają. Jednocześnie roślina staje się słabsza i podatna na szkodniki. Najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie nawilżacza powietrza. Należy zadbać o parametry, które są korzystne dla rośliny, ale nie szkodzą ludziom i nie sprzyjają rozwojowi grzyba na ścianach. Wilgotność powietrza powinna więc oscylować na poziomie 50-60%.

Tam, gdzie jest na to miejsce stosuje się szersze podstawki, wyłożone kamieniami i częściowo zalane wodą (korzenie nie mają z nią bezpośredniego kontaktu). Woda paruje, tworząc przyjazny mikroklimat. Jeśli donica stoi wysoko, jest to niestety niepraktyczne (trudno sprawdzać poziom wody w podstawce). Opcjonalnie możesz stosować zraszanie, np. 2-3 razy w tygodniu, najlepiej w okresie zimowym. Najkorzystniejszy jest tryb zamgławiania (bardzo drobne krople). Używaj w tym celu wody przegotowanej, przefiltrowanej lub destylowanej.

Podłoże powinno być żyzne, lekkie i umiarkowanie przepuszczalne. Dobrze sprawdza się uniwersalna ziemia dla roślin pokojowych, ale trzeba wymieszać ją z rozluźniaczami, np. rozdrobnioną korą i keramzytem. Inne wartościowe dodatki to: perlit, zrębki kokosowe i węgiel aktywny. Uniwersalną, torfową ziemię można również zmieszać z ziemią do storczyków (np. w proporcji 2:1). Skutki potencjalnej suszy możesz ograniczyć przez dodanie hydrożelu na etapie sadzenia bądź przesadzania. Hydrożel działa jak magazyn wody – wchłania nadmiar (częściowo) i później stopniowo ją uwalnia. Na dnie warto usypać warstwę drenażową, grubą na 2-4 cm (w zależności od wielkości donicy). Ze względu na fakt, iż monsterę 'Minimę' często uprawia się na wysokości (np. w pojemnikach wiszących), najlepiej jest używać lekkiego materiału drenażowego, np. keramzytu.

Do nawożenia używaj standardowych nawozów, przeznaczonych do roślin ozdobnych z liści lub nawozów humusowych. Zwykle aplikuje się je co 2-3 tygodnie, od wiosny do jesieni. Późną jesienią i zimą powinno się zaprzestać odżywiania. Zamiast nawozów w płynie, opcjonalnie możesz używać pałeczek nawozowych lub pałeczek nawozowo-owadobójczych. Warto się także pokusić o samodzielne przygotowanie wywaru ze skrzypu. Co kilka tygodni możesz nim podlewać roślinę. To bogate źródło krzemionki, która zwiększa odporność minimy. Wzmacnia ściany komórkowe, dzięki czemu jest ona mniej podatna na uszkodzenia, choroby i szkodniki.

Młode, samodzielnie pozyskane sadzonki, przesadza się po roku, np. do donicy o dwa rozmiary większej. W przypadku kilkuletnich roślin pojemnik zmienia się średnio co dwa lata, jeśli są starsze – co 3-4 lata (o jeden rozmiar). U leciwych, kilkunastoletnich egzemplarzy, wystarczy czasem wymiana wierzchniej warstwy podłoża. O konieczności wykonania zabiegu zawsze świadczy przerastanie korzeni przez otwory w donicy. Pracę najlepiej wykonywać wczesną wiosną. Monsterę 'Minimę' możesz uprawiać w lekkich pojemnikach z tworzywa sztucznego (ewentualnie możesz umieścić je w atrakcyjnych osłonkach).

Roślinę rozmnaża się przez ukorzenianie sadzonek wierzchołkowych. Czasem wykonuje się cięcie, aby poprawić pokrój. Jak ukorzeniać sadzonki?

Sadzonki posiadające 2-3 liście umieść w wodzie do czasu, aż wypuszczą korzenie. Możesz dodać do wody odrobinę węgla aktywnego. Chroni ją przed drobnoustrojami, a korzenie – przed gniciem. Mimo to co kilka dni wymieniaj wodę na świeżą. Po kilku tygodniach sadzonki z korzeniami wysadź do niewielkich donic. Monsterę 'Minimę' najlepiej rozmnażać późną wiosną lub latem. Wówczas przyjmuje się najszybciej.

Większość chorób monstery 'Minimy' wynika z niewłaściwych warunków bądź błędów w uprawie. Szkodliwe są: brak światła, nadmierne nasłonecznienie, niedobór lub nadmiar wody, a także źle dobrane (zbyt ciężkie) podłoże. Inwazyjne choroby, np. grzybowe, występują dużo rzadziej. Jeśli któraś z nich zaatakuje minimę, należy potraktować ją insektycydem przeznaczonym dla roślin pokojowych. Zwykle wykonuje się dwa opryski w odstępie 5-7 dniowym.

Szkodników nie można wykluczyć, choć 'Minima' nie jest podatna na konkretne owady czy roztocza. Zdarza się, że występują na niej wszędobylskie mszyce i przędziorki. W ramach profilaktyki stosuje się zrównoważone nawożenie (nadmiar azotu zwiększa podatność na mszyce) i regularne nawadnianie lub sporadyczne zraszanie (przędziorek lubi suche warunki). Gdy szkodniki się już pojawią, zwalcza się je insektycydami. Po zabiegu możesz umyć roślinę (w ten sposób usuniesz lepką spadź mszyc i pajęczynki przędziorka). Tarczniki i miseczniki usuwa się ręcznie. Można je zwalczać również insektycydem, ale dopiero po manualnym oczyszczeniu rośliny.