Agrest

Agrest to krzew, który może dorastać do wysokości od 0,5 do 1,5 metra (wysokość zależna jest od odmiany). Ma pokrój wzniesiony, pokładający się. Dość często jest uprawiany w formie szczepionej na pniu, co ułatwia zbiór owoców. Za podkładki dla piennych form agrestu przeważnie służą porzeczki złote (Ribes aureum). Pędy agrestu pokryte są grubymi i ostrymi cierniami, które mogą być pojedyncze lub trójdzielne. Ciernie to przekształcone liście, które mają za zadanie chronić rośliny przed nadmiernym parowaniem wody i zjedzeniem przez zwierzęta. Ilość cierni u agrestu uzależniona jest od odmiany. Liście agrestu są zielone, lekko karbowane na brzegach, przeważnie 3-5 klapowe. Krzewy te kwitną od kwietnia do maja, a owoce agrestu dojrzewają w pierwszej połowie lipca. Kwiaty agrestu (w zależności od odmiany) mogą być białe, żółtozielone, czerwonawe lub różowawe. Owoce są drobne, zebrane przewieszające się grona. Owoce mają postać kulistych jagód, które często pokryte są gruczołkowatymi włoskami, jednak mogą być też gładkie i błyszczące. W zależności od odmiany mogą mieć skórkę barwy zielonej, żółtawej lub czerwonawej z rumieńcem.

Agrest, a właściwie porzeczka agrest (Ribes uva-crispa) to krzew należący do rodziny agrestowatych – tej same co porzeczki. W odróżnieniu od porzeczek agrest posiada ciernie. W naturze rośliny te spotkać można w Afryce, Ameryce, Azji i Europie, uprawiane są w wielu miejscach na świecie, także w Polsce. Agrest swą popularność zawdzięcza smacznym i zdrowym owocom, które dojrzewają w lipcu. Aby ułatwić zbiór owoców, krzewy te bardzo często występują w formie piennej – przeważnie szczepione są na podkładce z porzeczki złotej. Obecnie znamy około 1500 odmian agrestu, które różnią się między sobą przede wszystkim wyglądem, wielkością i barwą owoców, niektóre z nich są bardziej kolczaste, inne zdecydowanie mniej. W naszym rejonie świata agrest zaczęto uprawiać już w XVI wieku. Ostatnio był rośliną nieco zapomnianą, jednak znowu wraca do łask.

Agrest wymaga stanowisk ciepłych i słonecznych, jednak toleruje lekki półcień. Powinien rosnąć w miejscach osłoniętych od silnych wiatrów i zacisznych. Jest krzewem w pełni mrozoodpornym, jednak kwiaty mogą być narażone na późnowiosenne przymrozki.

Agrest preferuje gleby żyzne, próchnicze, dość luźne i dobrze spulchnione, o lekko kwaśnym odczynie (pH od 6 do 6,5). Odpowiednie będzie podłoże piaszczysto-gliniaste, stale lekko wilgotne (agrest źle rośnie i słabo owocuje na glebach piaszczystych i suchych). Podłoże ubogie w składniki odżywcze należy wzbogacić kompostem lub obornikiem. Krzewy agrestu są dość wrażliwe na niedobory wody, więc w czasie suszy wymagają obfitego podlewania – szczególnie w okresie kwitnienia i owocowania.

Krzewy agrestu najlepiej sadzić jest jesienią (od końca września do początków listopada). Formy krzaczaste sadzimy w rzędach w rozstawie 1,5 x 2 m, natomiast formy szczepione na pniu w rozstawie 1,5 x 1,5 m. Taki układ pozwoli na swobodne rozrastanie się krzewów, a nam ułatwi zbiór owoców. Warto posadzić obok siebie kilka odmian agrestu – wpłynie to pozytywnie na zapylanie i owocowanie. Rośliny sadzimy nieco głębiej niż rosły w szkółce (o 5-6 cm). Świeżo posadzone krzewy obficie podlewamy, a glebę wokół udeptujemy, aby dobrze oblepiła korzenie. Krzewy warto też wyściółkować, co ograniczy nadmierne rozrastanie się chwastów i parowanie wody, a także będzie dodatkową ochroną bryły korzeniowej. Do ściółkowania można użyć kory drzew iglastych, trocin, torfu. Ściółka dodatkowo użyźni i zakwasi podłoże.

Agrest owocuje na pędach dwuletnich i wymaga regularnego przycinania. Krzewy przycinamy zaraz po posadzeniu dość intensywnie (nad 2 pąkiem od ziemi). Na wiosnę pojawią się nowe pędy, które zaowocują w następnym roku. Pędy u agrestów szczepionych na pniu skracamy po posadzeniu o 1/3 długości. W kolejnych latach uprawy należy wycinać pędy dwuletnie oraz starsze, a także te uszkodzone, chore, uschnięte, przemarznięte czy krzyżujące się. U form piennych zostawiamy max 6-8 pędów. Aby odmłodzić krzewy, warto co kilka lat skrócić wszystkie pędy do wysokości około 30 cm.

Agresty dobrze reagują na nawożenie organiczne kompostem i obornikiem. Można je także nawozić nawozami mineralnymi (na wiosnę azotawymi, a na jesieni – potasowymi i fosforowymi).

Krzewy te są dość wrażliwe na suszę, wymagają stale wilgotnego podłoża. Obfitego podlewania potrzebują szczególnie krzewy kwitnące i owocujące.

Pamiętajmy też o odchwaszczaniu, aby krzewy nie musiały konkurować o wodę i składniki odżywcze z innymi roślinami.

Formy szczepione wymagają palikowania i podwiązywania – szczególnie kiedy obsypane są owocami. Agrest należy sadzić w zacisznych miejscach, aby silny wiatr nie połamał gałęzi.

Agrest to krzew dość wrażliwy na choroby i szkodniki. Z chorób najczęściej występują: amerykański mączniak agrestu, opadzina liści porzeczek, czarna plamistość agrestu. Do szkodników agrestu należą: wielopąkowiec porzeczkowy, brzęczak porzeczkowy, piłecznica agrestowa, przędziorek chmielowiec, mszyce.

Agrest rozmnażamy przez odkłady.

Agrest to krzew owocowy o bardzo smacznych i zdrowych owocach, które nadają się zarówno do spożycia na surowo, jak i na przetwory. Można je dodawać do deserów, robić z nich dżemy, konfitury, galaretki, kompoty, nalewki, nadają się także na mrożonki. Owoce agrestu mają postać kulistych lub owalnych jagód i mogą być białe, żółte, czerwone, zielone. Ich skórka może być gładka lub pokryta miękkimi włoskami. Owoce agrestu są niskokaloryczne, więc polecane są dla osób odchudzających się. Korzystnie wpływają na przemianę materii i trawienie. Są bogate w żelazo i inne mikro- i makroelementy oraz kwasy organiczne, zawierają też witaminy (A, B1, C, PP) oraz pektyny.

'Biały Triumf' – odmiana angielska o zielonożółtych, dużych owocach, które zawierają dużo pektyn, więc idealnie nadają się na przetwory. Można je także spożywać na surowo, bo są bardzo smaczne i soczyste. Krzew charakteryzuje się silnym wzrostem i dużą plennością. Nie jest tak podatny na amerykańskiego mączniaka agrestu jak inne odmiany. Inna nazwa tej odmiany to 'White Smith'.

'Czerwony Triumf' – odmiana angielska o bardzo dekoracyjnych owocach barwy czerwonej, które dojrzewają w połowie lipca. Nadają się do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory. Odmiana dość plenna, podatna na amerykańskiego mączniaka agrestu. Jedna z najczęściej uprawianych odmian agrestu na świecie.

'Hinnonmaki Gelb' – odmiana o owocach barwy żółtej (stąd inna nazwa – żółty agrest). Owoce dojrzewają w połowie lipca, są smaczne, słodko-kwaśne i soczyste. Nadają się do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory. Odmiana skandynawska, bardzo odporna na mróz.

'Invicta' – odmiana idealna do uprawy towarowej, ponieważ jej owoce rosną na długim ogonku, co ułatwia zbiór maszynowy. Owoce średniej wielkości dojrzewają w drugiej połowie lipca. Mają barwę żółtozieloną. Odmiana bardzo dobra na przetwory.

'Lady Delamere' – odmiana angielska o pokroju kulistym i dość silnym wzroście. Ma duże owoce o gładkiej skórce, które są barwy jasnozielonej. Odmiana bardzo dobrze znosi transport, idealnie nadaje się do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory. Dość odporna na choroby.

'Najwcześniejszy Heninga' – to jedna z wcześniej dojrzewających odmian (już pod koniec czerwca). Ma małe owoce, które są wyjątkowe smaczne i słodkie. Odmiana dość wrażliwa na mróz.

'Pax' – odmiana o bardzo dużych owocach, krzewy właściwie nie posiadają cierni.

'Resistenta' – odmiana bardzo plenna, posiada bardzo cierniste pędy.

'Zielony Butelkowy' – odmiana angielska o dużych, owalnych owocach, które dojrzewają późno, bo dopiero pod koniec lipca. Odmiana podatna na amerykańskiego mączniaka agrestu.

Kiedy i jak sadzić agrest?

Najlepszą porą na sadzenie agrestu jest jesień (od końca września do początku listopada). Krzewy sadzi się w rzędach, w rozstawie 1,5 x 2 m (formy krzaczaste) lub 1,5 x 1,5 m (formy pienne), co ułatwia późniejszą pielęgnację i zbiory owoców. Agrest należy posadzić ok. 5-7 cm głębiej niż w szkółce.

Jaka ziemia pod agrest?

Agrest najlepiej rośnie, rozwija się i owocuje posadzony na glebach żyznych, dobrze spulchnionych, które są bogate w próchnicę. Odpowiednie będą dla niego gleby piaszczysto-gliniaste, o średniej wilgotności i lekko kwaśnym pH (6-6,5). Przed zasadzeniem krzewów warto przekopać ziemię obornikiem lub kompostem.

Czy agrest można mrozić?

Owoce agrestu nadają się jako składnik do ciast, nalewek, win czy babeczek, można z nich przygotować kompoty, soki, konfitury, dżemy i powidła. Smakują doskonale na surowo lub jako składnik dodatek i oczywiście - agrest można z powodzeniem zamrozić.

Ile kalorii ma agrest?

Agrest jest niskokaloryczny, jedna garść (ok. 50 g) zawiera zaledwie 22 kcal i bardzo korzystnie wpływa na przemianę materii.

Czy agrest się przycina?

Tak, krzewy agrestu wymagają przycinania i robi się to zwykle wiosną (tuż po posadzeniu) i w kolejnych latach (przed rozpoczęciem wegetacji). Po piątym roku uprawiania cięcia powinny być silniejsze niż w latach poprzednich.