Altana w ogrodzie: materiały i kwestie techniczne

Altanę najczęściej buduje się w ogrodzie w pewnym oddaleniu od domu. Optymalnie w miejscu zacisznym, częściowo osłoniętym, w którym nie doskwierają upały, a jednocześnie w chłodniejsze dni nie jest zimno. Dany teren można przeznaczyć pod strefę rekreacyjną i oprócz altany postawić grill, palenisko, a nawet zamontować hamak. Kluczową sprawą jest wybór materiałów i powierzchnia altany.

Największą popularnością cieszy się altana drewniana, która jest wytrzymała, praktyczna i pasuje do ogrodowej architektury (często niezależnie od stylu urządzania). Do budowy najczęściej wykorzystuje się drewno sosnowe, świerkowe lub modrzewiowe. W ogrodach rustykalnych estetycznie prezentuje się efektowny typ drewnianej konstrukcji – altana z bali. W ogrodach naturalistycznych postaw na nieokorowane okrąglaki. Bardziej wytrzymałe na niekorzystne czynniki atmosferyczne, ale jednocześnie znacznie droższe i trudniej dostępne są altany z drewna egzotycznego. W nowoczesnej architekturze coraz częściej swoje miejsce znajduje wytrzymała i stabilna altana metalowa (nazywana także pawilonem ogrodowym) o surowym wyglądzie. Ciekawie wygląda altana murowana, w szczególności, kiedy jej wykończenie pasuje do elewacji domu.

Altana osłaniająca ławkę dla dwóch osób powinna mieć 2-4 m2 powierzchni. Konstrukcja służąca do spożywania posiłków przez cztery osoby (i umieszczenia podstawowego zestawu mebli ogrodowych) – powierzchnię 4-6 m⊃2;. Jeśli chcesz pomieścić około 10 osób w altanie, zaplanuj jej projekt o powierzchni co najmniej 6-8 m⊃2;.

Niewielkie, lekkie altany nie wymagają stosowania fundamentu. Słupy konstrukcyjne można osadzić bezpośrednio w kotwach umieszczonych w gruncie. Jednak większość altan wymaga fundamentu punktowego. Wylewki wykonuje się do wykopów (w miejscach słupów) na głębokość 70-80 cm (to poziom zamarzania gruntu). Stopy umieszcza się na rogach i bokach altany w odległości nie większej niż 100 cm. Ciężkie altany, np. murowane lub z zadaszeniem z dachówki, zaleca się usadawiać na płycie betonowej o grubości 15-20 cm. Drewniane belki powinny znajdować się 3-5 cm nad podłożem. Nie mogą mieć bezpośredniego kontaktu z gruntem.

Rozmiary słupów zależą od odległości pomiędzy nimi, wymiarów altany, ciężaru (np.: związanego z rodzajem pokrycia dachowego), a także od użytego materiału konstrukcyjnego. Elementy drewniane wykorzystane do budowy muszą spełniać warunki wytrzymałościowe. Słupy drewniane dla altan o długości i szerokości do 3 m często mają przekrój 70 × 70 mm. W większych altanach wybierz drewno o przekroju 90 × 90 mm lub większym (10-14 × 10-14 mm). Stabilność altan zwiększy się, gdy zamontujesz murłaty po bokach, a z przodu i z tyłu kleszcze. Istotne jest także mocowanie zastrzałów – ukośnych elementów łączących u góry słupy z kleszczami.

Optymalne nachylenie dachów altan ogrodowych oscyluje w granicach 20º -30º. Dla wygody przebywania w altanie strop powinien być usytuowany na wysokości 230-260 cm.

Altany mogą być otwarte z każdej lub kilku stron albo posiadać wyłącznie jedno wejście. Wejście powinno mieć 180-200 cm wysokości i przynajmniej 100 cm szerokości. Dla wygody użytkowania warto postawić na szersze drzwi (150-200 cm).

Dach altany może mieć różny kształt. Najprostszy w budowie, ale i najmniej praktyczny jest dach płaski. Zwiększa ryzyko zalegania opadów pomimo nieznacznego nachylenia. Dlatego najlepiej zdecydować się na dach spadowy.

Materiał pokryciowy to sprawa indywidualna, zależna od preferencji. W nowoczesnych, metalowych altanach coraz częściej stawia się na poliwęglan. W altanach drewnianych tanim i praktycznym rozwiązaniem jest gont bitumiczny lub płytki bitumiczne. Inne cenione materiały to gont drewniany, blachodachówka, dachówki ceramiczne, strzecha ze słomy, łupek mineralny i trzcina.

Niezależnie od użytego materiału pokryciowego, należy zbudować solidną więźbę. Pomiędzy deskami w połaci dachowej powinny powstać 2-4 mm prześwity. Do budowy dachu użyj desek o średniej grubości (20 mm).

Najbardziej wytrzymałe jest drewno egzotyczne, jednak w Polsce stosunkowo rzadko wykorzystuje się je do budowy altan ze względu na wysoką cenę. Najpopularniejszym i najtańszym materiałem budulcowym altan jest drewno sosny i świerku. Jednak złotym środkiem pomiędzy ceną a jakością jest drewno modrzewiowe.

Koszty budowy i zakupu altany zależą od jej rozmiarów oraz użytych materiałów. Samodzielne przygotowanie projektu, materiałów i montaż może wygenerować spore oszczędności przy dużych altanach, ale zwiększa ryzyko popełnienia rażących błędów. Dlatego, niekiedy lepiej postawić na zakup gotowych modeli altan ogrodowych. Małe altany uda się kupić za 1100-1200 zł. Koszt altan średniej wielkości zazwyczaj mieści się w granicach 2000-3000 zł. Altany służące do organizacji imprez mogą kosztować nawet kilkanaście tysięcy złotych.

Czy altana wymaga pozwolenia na budowę?

• Altana ogrodowa do powierzchni 35 m2 nie wymaga pozwolenia na budowę. Jednak zamiar budowy altany, której powierzchnia nie przekracza 35 m2, należy zgłosić do urzędu miasta lub starostwa powiatowego. W dokumentach trzeba określić zakres prac, sposób wykonywania robót budowlanych, a także termin ich rozpoczęcia. Warto dołączyć również projekt – jeśli taki posiadasz. Jeśli po dwóch tygodniach nie otrzymasz żadnego pisma, oznacza to „milczącą” zgodę.

W jakiej odległości od granicy działki można budować altanę?

• Altanę ogrodową można osadzić 1,5 m od granicy działki, gdy u sąsiada znajduje się już obiekt zbudowany w podobnej odległości, 3 m – jeśli ściana znajdująca się od strony granicy działki jest zabudowana i nie posiada wejścia oraz 4 m – w przypadku altany ze ścianą mającą okna lub wejście od strony granicy działki.

Altana - co ile stawiać krokwie?

• Krokwie w altanach ogrodowych umieszcza się gęsto, nawet co 40-60 cm.

Czy drewnianą altanę trzeba impregnować?

• Tak, warto zabieg przeprowadzać systematycznie, co najmniej co 2-3 lata. Dzięki temu altana posłuży przez długie lata. Do ochrony drewna można używać impregnatów bezbarwnych lub koloryzujących.

Z czego wykonać podłogę w altanie?

• W altanach często buduje się podłogi z drewna. Ponadto można zdecydować się także na podłoże żwirowe, płyty betonowe i kostkę brukową. Bardziej „ekstrawaganckie” podłogi powstają z kamienia naturalnego bądź drewna egzotycznego.

Czy ażurowe elementy na ścianach altanki są potrzebne?

• To sprawa indywidualna, wszystko zależy od projektu i preferencji. Ażurowe elementy mają swoje zalety: poprawiają stabilność konstrukcji, zwiększają kameralność, a przy okazji umożliwiają uprawę pnączy.

Czy altana może łączyć się z innymi obiektami?

• Altany najczęściej buduje się jako obiekty wolnostojące. Można jednak wprowadzać modyfikacje, np.: altana-wiata. Altanę można rozbudować także o narzędziownie (od strony zakrytej ścinany), a także drewutnie.