Altana w ogrodzie: od czego zacząć?

W powszechnym rozumieniu prawo budowlane dotyczy jedynie dużych inwestycji, natomiast przydomowy garaż, wiata czy altana to jedynie proste konstrukcje, które nie wymagają interwencji, ani nawet wiedzy urzędników. Nie jest to jednak przekonanie w pełni zgodne z prawdą. O ile przepisy nie są wyjątkowo restrykcyjne w stosunku do wielu obiektów, jakie często powstają w ogrodach i na działkach rekreacyjnych, o tyle przed postawieniem altany warto zapoznać się z wykładnią prawa.

W tym miejscu trzeba wyróżnić dwa zagadnienia. Pierwszym jest pozwolenie na budowę – dokument urzędowy, obligatoryjny w przypadku takich przedsięwzięć, jak np. budowa domu. Jest efektem całego postępowania administracyjnego, które ma na celu rozstrzygnąć, czy w danym miejscu może powstać obiekt budowlany. Drugie pojęcie związane z tematyką architektury ogrodowej to zgłoszenie faktu rozpoczęcia prac w starostwie, urzędzie wojewódzkim lub dzielnicowym. Dotyczy obiektów, które nie wymagają pozwolenia na budowę lub przygotowania projektu budowlanego.

Co to jest altana według prawa budowlanego? Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w prawie budowlanym, a konkretnie w art. 29 ustawy Prawo budowlane, gdzie znajduje się wyszczególnienie obiektów, które nie wymagają pozwolenia na budowę. Altana jest według przepisów zaliczana do „wolnostojących parterowych budynków” i jej postawienie w ogrodzie, co do zasady, nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.

Całkowite zniesienie ograniczeń względem budowy altan bądź innych, niewielkich obiektów budowlanych może doprowadzić do licznych nadużyć. Dlatego ustawodawca wprowadził restrykcje względem tego typu konstrukcji w ogrodach i na działkach. Podstawowym kryterium ograniczającym budowę wiat i altan jest ich powierzchnia, która nie powinna przekraczać 35 m2. Ten konkretny wymiar dotyczy altan, parterowych budynków gospodarczych, garaży, ganków, oranżerii oraz pozostałych budynków rekreacyjnych. Jeśli jednak altana przekracza ten rozmiar, jej budowa wymaga uprzedniego uzyskania pozwolenia na budowę.

W przypadku altan ogrodowych prawo budowlane jest wyjątkowo precyzyjne. Na każde 500 m2 działki mogą przypadać maksymalnie dwie altany o powierzchni do 35 m2. W związku z tym, jeśli powierzchnia działki wynosi 1000 m2, mogą się na niej znaleźć maksymalnie cztery altany, z których powierzchnia każdej nie może przekroczyć 35 m2.

Czy altana podlega zgłoszeniu? Budowa altany podlega zgłoszeniu jeśli jej rozmiar nie przekracza 35 m2 . Natomiast jeśli altana jest większa niż 35 m2, jej budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.

Aby altana była legalnym obiektem w ogrodzie, musi spełniać pewne wymogi. W przeciwnym razie może zostać zakwalifikowana jako zupełnie inna budowla, która z kolei będzie obłożona innymi przepisami. W ustawie brakuje jednak jednoznacznej definicji altany ogrodowej. Zatem podczas budowy należy kierować się ogólnymi wytycznymi, z których najważniejsza mówi, że altana to obiekt wolnostojący. Nie może przylegać bezpośrednio do elewacji domu, gdyż w takim wypadku będzie kwalifikowana jako wiata, ewentualnie inny budynek gospodarczy.

Altana często zaliczana jest do tzw. budowli lekkiej i zadaszonej, jednak bez murowanych ścian. Konstrukcja jest zazwyczaj ażurowa, a ścianki, jeśli występują, mają funkcję osłony przed słońcem i wiatrem. W odróżnieniu od domków ogrodowych, altany nie posiadają fundamentów, pełnych ścian ani instalacji wewnętrznych. Niemniej nie ma konkretnej granicy między definicją altany a np. budynku gospodarczego, dlatego o ostatecznej ocenie w sporej mierze decyduje interpretacja organów administracji.

Jaką odległość od granicy działki powinna zachować altana? Zgodnie z § 12 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, minimalna odległość budynków od granicy działki może wynosić 1,5, 3 albo 4 m – w zależności od rodzaju zabudowy, położenia budynku na sąsiadującej działce oraz zapisów planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy. Jednak warto podkreślić, że rozporządzenie to dotyczy obiektów budowlanych, a zatem posiadających fundamenty oraz dach. Jeśli zatem planujemy budowę prostej altany, przepisy regulujące sposób usytuowania budynków nie będą miały zastosowania.

Czasami nawet najskromniejsze plany dotyczące niewielkich obiektów, jakie mają powstać na działce, niwelują plany zagospodarowania przestrzennego. Nawet jeśli uwzględnisz wszystkie restrykcje dotyczące powierzchni altany, jej usytuowania oraz charakteru konstrukcji, przeszkodą może być wcześniej uzgodniony plan na daną przestrzeń. W dokumencie tym może istnieć zapis o zakazie budowy tego typu obiektów.

Najczęściej spotykanym obostrzeniem jest brak pozwolenia na wznoszenie obiektów o wysokości przekraczającej 3 m oraz zakaz sytuowania budynków gospodarczych na działkach mniejszych niż 400 m2. Niedotrzymanie któregokolwiek z obostrzeń sprawia, że altana staje się samowolą budowlaną. Jeśli obiekt zostanie uznany za nielegalny, możliwa jest jego legalizacja. Należy jednak wiedzieć, że taki proces jest kosztowny. Jeśli jednak sprawa zakończy się niepomyślnie, konieczna może być rozbiórka.

Czy budowa altany wymaga pozwolenia na budowę?

Nie, jeśli zastosujesz się do kryterium rozmiaru oraz charakteru konstrukcji. Pozwolenia na budowę wymagają altany, których powierzchnia przekracza 35 m2.

Czy trzeba zgłaszać budowę altany ogrodowej?

Tylko jeśli jej powierzchnia przekracza 25 m2, ale jest mniejsza niż 35 m2.

Czy można doprowadzić prąd do altany?

Tak, jednak tylko w postaci przewodu. Montaż instalacji wewnętrznej zmienia charakter obiektu.

Czym różni się altana od wiaty?

Wiata to lekka budowla w postaci dachu wspartego na słupach, która przylega do innego budynku. Natomiast altana to niewielka, wolnostojąca budowla ogrodowa, zwykle drewniana o ażurowych ścianach.

Jakie materiały na altanę wybrać?

Najczęściej buduje się altany z drewna. Za podstawę służy przeważnie betonowa wylewka, natomiast dach często wykonany jest z blachodachówki, ze względu na lekkość konstrukcji.

Gdzie sprawdzić plan zagospodarowania przestrzennego?

Można o niego wystąpić u wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Gdzie zgłaszać zamiar budowy altany?

Zazwyczaj w starostwie, urzędzie wojewódzkim lub dzielnicowym.

Gdzie znajdują się przepisy dotyczące altan w ogrodzie?

Wszystkie regulacje dostępne są w art. 29 ustawy Prawo budowlane.