Areka

• Młode areki katechu bardzo przypominają palmy kokosowe.

• Jej nasiona są wykorzystywane do barwienia tkanin.

• Areka katechu jest nazywana palmą betelową. Jej owoce są wykorzystywane w Azji jako używka.

Palma areka to handlowa nazwa dla dwóch gatunków, uprawianych w pomieszczeniach: areki katechu (Chrysalidocarpus catechu, syn. Areca catechu) i areki żółtawej (Chrysalidocarpus lutescens syn. Areca lutescens). Pierwszy gatunek pochodzi z Filipin i Malezji. Jest wyższy – osiąga ok. 2 m wysokości. Ma zielone osadki liści. Areka żółtawa naturalnie występuje na Madagaskarze. W uprawie doniczkowej zwykle nie przekracza 1,5 m wysokości. Ma żółte osadki – stąd nazwa. Liście obu palm są atrakcyjne, pierzaste, żywozielone. Z czasem pędy drewnieją i pojawiają się na nich blizny po opadłych liściach. To typowe dla palm. Areki nie zawierają toksycznych związków. Są bezpieczne dla czworonogów. Jednocześnie należą do najcenniejszych roślin oczyszczających powietrze. Areka w wielu ciepłych krajach jest uprawiana jako gatunek ogrodowy i użytkowy.

Na optymalne stanowisko dla palmy areki pada duża ilość światła rozproszonego. W takich warunkach roślina bujnie się rozwija i tworzy duże liście. Nie toleruje bezpośredniego nasłonecznienia, wówczas szybko dochodzi do odbarwiania liści. Powstają na nich plamy oparzeniowe (np. pomarańczowe, brązowe). W cieniu areka rośnie słabo, jest mało gęsta, gorzej wybarwiona i podatna na czynniki stresotwórcze. Dlatego roślinę najlepiej uprawiaj przy oknie (z firanką lub roletą rozpraszającymi światło) lub w pewnym oddaleniu od niego, np. do 2 m (w widnych pomieszczeniach). Właściwym miejscem do uprawy jest także parapet okna od strony północnej.

Latem roślinę można wynieść do ogrodu lub na balkon, w częściowo osłonięte miejsce. Areka nie potrzebuje przejścia typowego stanu spoczynku. Dlatego zwykle uprawia się ją w ogrzewanym pomieszczeniu w cyklu całorocznym. Optymalna temperatura oscyluje w granicach 18-23ºC. Ze względu na duże rozmiary, jakie osiąga areka (zwłaszcza katechu), warto ją ustawiać w przestronnych salonach. Palmy dobrze czują się także w przeszklonych ogrodach zimowych. Roślina źle znosi bliskość źródeł ciepła (grzejników, kominków, rur grzewczych) oraz przeciągi.

Podlewanie areki powinno być częste i obfite. Nie oznacza to jednak, że podłoże musi być stale mokre. Zarówno niedobór, jak i nadmiar wody jest szkodliwy. Palmę podlewaj na tyle obficie, aby woda znalazła się w podstawce. Oczywiście należy ją wylać. Podłoże powinno być stale umiarkowanie wilgotne. Areka szybko reaguje na niedobór wody. W praktyce roślinę podlewa się, gdy wierzchnia warstwa ziemi (do 1 cm) jest sucha. Jeśli możesz wyczuć palcem wilgoć, zabieg należy przeprowadzić dopiero za 1-2 dni. Podlewanie jesienią i zimą jest rzadsze niż wiosną oraz latem. Do nawadniania używaj wody przegotowanej lub przynajmniej odstanej. Woda prosto z kranu, czyli zimna, twarda i z chlorem, powoduje stres fizjologiczny.

Areka, podobnie jak inne palmy, lubi miejsca o zwiększonej wilgotności powietrza. Radzi sobie w typowych warunkach, ale końcówki jej liści mogą zasychać i brązowieć. Suche powietrze może obniżyć estetykę, pogorszyć wzrost, a także zwiększyć podatność na szkodniki (zwłaszcza wszędobylskiego przędziorka). Dlatego warto zwiększyć wilgotność powietrza do ok. 50-60%. Jeszcze wyższa wilgotność jest co prawda korzystna dla palm, ale szkodliwa dla domu (m.in. ryzyko pojawienia się grzyba na ścianach). To powód, dla którego warto korzystać z elektronicznego nawilżacza powietrza z czujnikiem wilgotności i regulacją.

Palmę często zraszaj (np. 1-2 razy w tygodniu). Zabieg najlepiej wykonywać rano, zwłaszcza w czasie gorących, letnich miesięcy. Zraszanie jest ważne także zimą, gdyż ogrzewanie wysusza powietrze. Do zraszania używaj wody przegotowanej, przefiltrowanej lub destylowanej. Powinna być miękka, pozbawiona chloru i mieć temperaturę pokojową. To ograniczy stres fizjologiczny rośliny, a także powstawanie kamiennych plam na liściach (które ze względu na pierzastość blaszek liściowych są trudne do usunięcia).

Najlepsze do sadzenia palm jest oczywiście specjalistyczne podłoże do palm, juk i dracen lub podłoże do roślin zielonych i palm. Zawiera właściwe frakcje, w odpowiednich proporcjach. W skład często wchodzą m.in. torf, wapno, perlit (rozluźniacz) oraz agrosil (aktywator korzeni). Do podłoża możesz dodać trochę glinki do sadzenia. Pozytywnie wpływa na jego zwięzłość.

• Areka katechu (Areca catechu) – na szczycie pnia znajduje się korona z łukowatymi, lancetowatymi liśćmi, które mogą dorastać 2 metrów wysokości.

• Areka lutensens (Areca lutescens) – zbliżony gatunek. Różni się głównie wzrostem, dorasta do 1,5m wysokości.

• Areka katechu 'Dwarf' (Areca catechu 'Dwarf') – karłowata odmiana o zwartym pokroju, bardzo rzadka.

Nawożenie nie powinno być zbyt intensywne, ale regularne. Arekę dokarmiaj co 2-3 tygodnie od wiosny do końca lata. Optymalny jest specjalistyczny nawóz do palm, juk i dracen. Oprócz tego na wzrost pozytywnie wpływa wieloskładnikowy, organiczny nawóz humusowy. Możesz stosować także uniwersalny nawóz dla roślin o ozdobnych liściach, ale warto zmniejszyć dawkę, np. o połowę względem tej rekomendowanej przez producenta.

Niewskazane jest intensywne nawożenie azotem. Roślina staje się wtedy bardziej podatna na choroby i szkodniki, w skrajnych wypadkach może dojść do zasolenia podłoża.

Młode palmy przesadzaj co 1-2 lata, starsze raz na kilka lat. Wyznaczniki to: przerastanie korzeni przez otwory w dnie, brak miejsca w donicy na tworzenie nowych przyrostów oraz nieproporcjonalnie mały pojemnik względem części nadziemnej. Zabieg najlepiej wykonywać, gdy nastanie przedwiośnie, ewentualnie wczesną wiosną.

Palmy mają specyficzny system korzeniowy. Najlepsze są dla nich wysokie, ale wąskie donice. Aby zwiększyć stabilność palmy (zapobiec wywracaniu), można używać ciężkich donic glinianych (oddychających) lub ceramicznych (dobrze utrzymujących wilgoć). Na dnie pojemnika usyp kilkucentymetrową warstwę drenażową, która chroni korzenie przed nadmiernym kontaktem z wodą i tym samym – przed gniciem. Możesz zastosować m.in. keramzyt, perlit, żwir, drobne kamienie i pokruszoną cegłę.

Areki raczej nie rozmnaża się w warunkach domowych. Pozostaje więc zakup nowej, w pełni uformowanej rośliny.

Główne problemy związane z uprawą to: niewłaściwe podlewanie (za mało lub za dużo wody), suche powietrze, niedobór lub nadmiar światła i narażenie na chłód. Jeśli powietrze jest zbyt suche, palmę może zaatakować przędziorek. Roztocza są łatwe do rozpoznania, gdyż wytwarzają delikatne pajęczynki. Wysysają sok z roślin, co prowadzi do powstawania chlorotycznych plam, a także zwijania blaszek.

Jeśli roślina jest przenawożona, mogą zaatakować ją mszyce. Powodują podobne szkody co przędziorek. Poza tym wydzielają gęstą, lepką i słodką spadź, która jest pożywką dla grzybów sadzakowych. Dodatkowym „skutkiem ubocznym” może być inwazja mrówek (szczególnie jeśli mieszkasz na parterze). Te owady żywią się spadzią. W środowisku naturalnym bronią mszyc, a nawet je hodują. Przędziorka i mszyce zwalczaj tradycyjnie, za pomocą środków ochrony przeznaczonych do pielęgnacji roślin pokojowych (akarycydy i insektycydy).

Na arece mogą też pojawić się tarczniki i miseczniki. W ich przypadku chemia bywa zawodna, dlatego te szkodniki usuwaj ręcznie, a dopiero potem – na wszelki wypadek – zastosuj insektycyd.

Choroby grzybowe często są skutkiem zbyt wilgotnego podłoża. Najczęściej występuje plamistość liści (drobne plamy o żółtej lub brązowej barwie). W takim wypadku należy wykonać 2-3 opryski fungicydem, w odstępach 5-7 dniowych (oczywiście kieruj się głównie instrukcją opracowaną przez producenta preparatu). Częstą chorobą fizjologiczną jest zasychanie końcówek liści. Aby odzyskały pierwotny wygląd, trzeba zwiększyć wilgotność powietrza i regularnie zraszać palmę. Znacznie uszkodzone liście można przyciąć, np. pozostawiając 1-2 mm brązowej, uschniętej tkanki. Przycinanie sprawia jednak, że roślina może paść ofiarą infekcji.