Borówka amerykańska

Borówka wysoka (Vaccinium corymbosum) nazywana bywa także borówką amerykańską, ponieważ pochodzi z Ameryki Północnej. Ten krzew z rodziny wrzosowatych spotkać można także w Azji (np. w Nowej Zelandii czy Japonii) oraz w Europie (w stanie dzikim występuje np. w Holandii czy na Wyspach Brytyjskich, gdzie panują sprzyjające warunki klimatyczne i glebowe). Borówki uprawiane są w wielu miejscach na świecie, także w Polsce. Do głównych producentów tych owoców należą: przede wszystkim USA i Kanada, ale także Polska, Niemcy, Holandia, Nowa Zelandia, Szwecja, Rumunia, Litwa, Rosja, Włochy, Ukraina i inne.

Borówki to krzewy długowieczne, mogą rosnąć nawet dwadzieścia lat. W naturze dorastają do około 2-2,5 m wysokości, jednak na plantacjach przycina się je do odpowiedniej wysokości, aby ułatwić zbiór owoców. Rośliny te mają dość płytki system korzeniowy, dlatego są bardzo wrażliwe na niedostatki wody.

Borówki mają silnie rozgałęziające się pędy, które wymagają regularnego przycinania. Ich eliptyczne, skórzaste, ciemnozielone liście stanowią ciekawe tło dla ciemnogranatowych owoców, a na jesieni krzewy przebarwiają się na intensywny czerwono-pomarańczowy kolor. Borówki kwitną od drugiej połowy maja (niektóre odmiany od kwietnia) do końca czerwca.

Kwiaty borówek są dzwonkowate i mają białą, zielonkawą lub różową barwę. Zapylane są głównie przez pszczoły i trzmiele. Owoce – popularnie nazywane borówkami – dojrzewają od początku lipca do końca września (w zależności od odmiany). Są to dość duże (1-3 cm średnicy), mięsiste jagody, otoczone ciemnogranatową skórką pokrytą nalotem.

Borówki preferują stanowiska słoneczne, najlepiej posadzić je przy południowej stronie budynku. Miejsce powinno być ciepłe i osłonięte od silnych, mroźnych wiatrów. Omijajmy zastoiska mrozowe. Krzewy te wymagają stale wilgotnego podłoża, ponieważ mają bardzo płytki system korzeniowy. Borówki są niezwykle wrażliwe na niedobory wody.

Krzewy te należą do rodziny roślin wrzosowatych, dlatego do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują kwaśnego podłoża (pH 3,8-4,8). Przy pH powyżej 6 krzewy borówek zamierają. Do uprawy tych roślin najlepsza będzie żyzna, próchnicza, wilgotna i przepuszczalna gleba, bogata w składniki mineralne. Jeśli podłoże jest zbite i gliniaste, należy rozluźnić je poprzez dodane np. trocin lub zmielonej kory z drzew iglastych, które ułatwią rozrastanie się bryły korzeniowej i dodatkowo zakwaszą podłoże.

Borówka amerykańska to roślina dosyć wymagająca i jeśli nie zapewnimy jej odpowiednich warunków do wzrostu i rozwoju (kwaśne, wilgotne podłoże i słoneczne miejsce), będzie bardziej podatna na choroby i szkodniki oraz zacznie słabiej rosnąć i owocować.

Nieodpowiednia pielęgnacja sprawia nawet, że krzewy borówek całkowicie zamierają (np. zbyt zasadowa gleba). Warto więc przed posadzeniem krzewów zbadać jakość gleby w ogrodzie i w miarę potrzeb – poprawić jej strukturę i skład.

Podłoże zakwasimy poprzez dodanie torfu kwaśnego, a ziemię wokół roślin warto wyściółkować korą dekoracyjną, zakwasi to dodatkowo podłoże oraz ograniczy rozrastanie się chwastów. Teren, na którym zamierzamy posadzić borówki, należy dokładnie odchwaścić, a niepożądane rośliny trzeba usuwać regularnie, aby borówki nie musiały z nimi konkurować o wodę i składniki odżywcze.

Borówki sadzi się przeważnie na wiosnę (marzec) lub na jesieni (wrzesień-październik). Warto pamiętać, że krzewy posadzone jesienią trzeba odpowiednio zabezpieczyć na zimę, aby bryła korzeniowa nie przemarzła. Najlepiej zaopatrzyć się w krzewy z tzw. gołym korzeniem – należy jak najszybciej umieścić je w gruncie, aby bryła korzeniowa nie przeschła. Można kupić też krzewy uprawiane w pojemniku, które są dostępne w centrach ogrodniczych niemal przez cały rok.

Do sadzenia w ogrodzie najlepiej nadają się sadzonki około 2-3 letnie (wysokości około 30-40 cm), które powinny zacząć owocować już w następnym roku po posadzeniu. Borówki sadzimy na słonecznym, dobrze odchwaszczonym stanowisku. Krzewy sadzimy 3-5 cm głębiej niż rosły w doniczce lub na plantacji, w odległości około 1,5-2 m od siebie. Rośliny te mają płytki system korzeniowy, a ich korzenie rozrastają się głównie na boki.

Dół, w którym zamierzamy posadzić borówki, powinien być niezbyt głęboki (40-50 cm), ale za to dosyć szeroki (60-80 cm). Wypełniamy go mieszanką ziemi, torfu kwaśnego, przekompostowanej kory sosnowej i igliwia, a następnie obficie zalewamy dół wodą. W tak przygotowane podłoże można już posadzić roślinę. Przed wsadzeniem do gruntu warto doniczkę (lub worek jutowy) włożyć na pół godziny do pojemnika wypełnionego wodą. Po posadzeniu nie należy ugniatać ziemi wokół rośliny, aby nie uszkodzić korzeni. Najlepiej świeżo posadzony krzew mocno podlać, aby ziemia dokładnie oblepiła korzenie.

Borówki są bardzo wrażliwe na niedobory wody, ponieważ mają bardzo płytki i rozgałęziony system korzeniowy. Susza może im dokuczać szczególnie w pierwszym roku od posadzenia. Dlatego też musimy zadbać, aby ziemia wokół krzewów była stale lekko wilgotna. Rośliny lepiej podlewać częściej i mniejszą ilością wody, niż rzadko i obficie (ze względu na płytki system korzeniowy). Dobrym rozwiązaniem jest rozłożenie między krzewami linii kroplującej, która zapewni roślinom odpowiednią ilość wody.

Borówki należą do krzewów, których nie trzeba nawozić zbyt intensywnie, jednak są dość wrażliwe na znaczące niedobory azotu w glebie. Z drugiej strony bardzo łatwo jest je przenawozić, więc należy stosować małe dawki nawozów. Jeśli odpowiednio przygotowaliśmy podłoże, borówki wystarczy zasilić 2-3 razy w roku.

Na wiosnę stosujemy nawozy azotowe, które pobudzają roślinę do wzrostu. Aby dodatkowo zakwasić podłoże można zasilić rośliny siarczanem amonu – jest to nawóz fizjologicznie kwaśny. Jesienią warto zastosować nawóz potasowy. W przypadku uprawy borówek trzeba każdego roku zbadać pH gleby i jeśli jest za wysokie (powyżej 4,8), trzeba odpowiednio zakwasić podłoże. Regularna analiza chemiczna gleby dostarczy nam też informacji, jakich minerałów brakuje w podłożu.

Ziemię wokół krzewów należy wyściółkować zmieloną korą lub trocinami z drzew iglastych. Warstwa ściółki dodatkowo zakwasza podłoże, użyźnia glebę, ogranicza parowanie wody, a także zapobiega nadmiernemu rozrastaniu się chwastów. Ponadto gruba warstwa ściółki chroni bryłę korzeniową przed przemarzaniem. Borówki są to dość odporne na mróz (znoszą temperatury do -25 a nawet -35 stopni C), jednak w pierwszym roku po posadzeniu mogą przemarzać, dlatego należy je zabezpieczyć.

Mrozoodporność jest różna w zależności od odmiany. Niestety borówki są wrażliwe na późnowiosenne, majowe przymrozki – jeśli ich kwiaty przemarzną, krzewy nie wydadzą owoców. Jeśli chodzi o przycinanie to przez pierwsze 3-4 lata od posadzenia należy przeprowadzać jedynie cięcie sanitarne, które polega na usuwaniu pędów przemarzniętych, słabych, chorych, połamanych. Od około 5 roku od posadzenia należy corocznie przeprowadzać cięcie odmładzające i prześwietlające, które polega na skracaniu lub usuwaniu najstarszych i silnie zagęszczonych pędów – na krzewie powinno być około 6-8 pędów głównych.

Borówki najlepiej owocują na pędach 2-3 letnich. Cięcie najlepiej przeprowadzić pod koniec zimy lub wczesną wiosną. Borówki generalnie nie są podatne na ataki chorób i szkodników. Jednak przy nieodpowiedniej pielęgnacji osłabione krzewy mogą być atakowane np. przez patogeny wywołujące choroby grzybowe. Porażone części roślin (kwiaty, liście, a nawet całe pędy) należy wtedy usunąć i spalić. Należy regularnie oglądać krzewy, aby jak najszybciej dostrzec wszelkie niepokojące objawy. Przy uprawie borówek praktycznie nie stosuje się oprysków chemicznych.

Owoce borówki są bardzo smaczne i zdrowe. Można je spożywać na surowo, jako dodatek do ciast czy deserów, ale nadają się także na przetwory, ponieważ mają dużo pektyn. Borówki zawierają wiele witamin, soli i kwasów mineralnych, a także łatwoprzyswajalne cukry.

Owoce borówki dojrzewają od początku lipca do końca września (w zależności od odmiany). Jagody dojrzewają nierównomiernie – zbiór owoców z jednego krzewu może trwać od dwóch do nawet czterech tygodni. Zbiera się tylko w pełni wybarwione owoce, najlepiej robić to raz na kilka dni. Z jednego krzewu można zebrać od 3 do nawet 10 kg owoców. Na plantacjach borówki zbiera się ręcznie lub mechanicznie, a owoce przechowywać można w warunkach chłodniczych przez kilkanaście dni.

Bluetta – owoce dojrzewają w pierwszej połowie lipca, są średniej wielkości, niebieskie, z lekkim woskowym nalotem, bardzo smaczne. To jedna z najwcześniejszych odmian.

Earliblue – owoce tej odmiany dojrzewają na początku lipca, są smaczne i aromatyczne, kuliste. Odmiana najlepiej owocuje na stanowiskach ciepłych i słonecznych.

Duke – owoce dojrzewają od połowy lipca, są duże, jasnoniebieskie i lekko spłaszczone. Najlepiej smakują po przechłodzeniu. Odmiana daję bardzo obfite plony.

Patriot – owoce dojrzewają pod koniec lipca, są duże, spłaszczone, bardzo smaczne i aromatyczne. Odmiana owocuje bardzo obficie i jest wyjątkowo mrozoodporna.

Spartan – owoce dojrzewają w drugiej połowie lipca, są kuliste, duże i bardzo smaczne. Krzew kwitnie późno i dorasta do 180 cm wysokości.

Bluecrop – owoce dojrzewają od początku sierpnia, są duże, lekko spłaszczone, pokryte nalotem i bardzo smaczne. Jest to odmiana uważana za najlepszą odmianę borówki, uprawiana niemal na całym świecie.

Bluegold – owoce dojrzewają w drugiej połowie sierpnia, są duże i smaczne. Krzew ma kulisty pokrój i nadaje się do uprawy w pojemniku na tarasie czy balkonie.

Bluejay – owoce dojrzewają pod koniec lipca, są duże, kuliste, jasnoniebieskie i winno-słodkie w smaku. W warunkach chłodniczych można je przechowywać nawet kilka tygodni.

Bonifacy – owoce dojrzewają od początku sierpnia do września, są duże, lekko spłaszczone i korzenne w smaku. Krzew odporny na choroby grzybowe. Jest to pierwsza polska odmiana borówki wysokiej.

Chandler – owoce dojrzewają systematycznie od początku sierpnia do połowy września i są największe ze wszystkich odmian: ich średnica jest przeważnie większa nic 2 cm. Owoce są jędrne i smaczne.

Herbert – owoce dojrzewają w połowie sierpnia, są duże, pokryte woskowym nalotem i bardzo smaczne, jednak nie nadają się do dłuższego przechowywania i transportu.

Toro – duże owoce dojrzewają w pierwszej połowie sierpnia, niemal równocześnie i są zebrane w duże grona. Odmiana bardzo plenna.

Brigitta – duże, jędrne i smaczne owoce dojrzewają pod koniec sierpnia i we wrześniu. Można je długo przechowywać. Krzew o małych wymaganiach pokarmowych, najlepiej rosną na lekkich glebach.

Elliott – jedna z późniejszych odmian, której owoce dojrzewają od początku września do połowy października. Owoce można zbierać mechanicznie, nadają się do długiego przechowywania w warunkach chłodniczych.

Darrow – owoce dojrzewają pod koniec sierpnia i na początku września, są duże, aromatyczne i smaczne. Krzewy powinny rosnąć na ciepłym i słonecznym stanowisku.

Rubel – drobne, ciemne owoce dojrzewają jesienią i są wykorzystywane w cukiernictwie. Nadają się do zbioru mechanicznego, dobrze znoszą transport, przechowywanie i zamrażanie.

Kiedy kwitnie i owocuje borówka amerykańska?

Borówka amerykańska kwitnie wiosną (w drugiej połowie maja i w czerwcu) i owocuje przez kilka tygodni, w zależności od odmiany: wczesne (od połowy lipca, np. "Bluetta" czy "Spartan"), średnio wczesne (w sierpniu, np. "Bluegold" czy "Pink Lemonade") oraz późne (do końca września, np. "Elliot" czy "Elizabeth").

Czy borówka amerykańska jest zdrowa?

Na zdrowotność borówki amerykańskiej wpływa m.in. duża zawartość fitoestrogenów (hormonów roślinnych), które blokują działanie enzymów, przyczyniających się do powstawania chorób nowotworowych hormonozależnych, np. nowotworów wątroby, piersi czy tarczycy. Na właściwości antynowotworowe borówek wpływa również zawarty w nich kwas foliowy oraz egalowy. Ponadto odmiana borówki rózgowatej zapobiega rozwojowi marskości wątroby.

Jakie witaminy ile kalorii ma borówka amerykańska?

W 100 gramach surowej borówki amerykańskiej znajduje się 37 kcal. Owoc ten jest bogaty w wartości odżywcze i przeciwutleniacze. Zawierają m.in. witaminy A, B, C, E i PP, a także minerały: wapń, potas, magnez, żelazo, miedź, selen czy cynk.

Jak i co ile sadzić borówkę amerykańską?

Borówki nie są wymagające co do gleby, są jednak bardzo wybredne co do jej współczynnika pH, dlatego przed zasadzeniem należy sprawdzić jego wartość. Borówki amerykańskie muszą rosnąć w kwaśnym podłożu, w przypadku ziemi zbyt zasadowej, należy ją zakwasić (np. siarczanem amonu) lub wymieszać z kwaśnym torfem, trocinami i korą sosnową. Krzewy borówki powinno się sadzić w odległości ok. 1,5 m od siebie.

Dlaczego borówka amerykańska usycha?

Usychanie borówki amerykańskiej może mieć podłoże fizjologiczne lub chorobowe. Pierwsze z nich objawia się na liściach i może być spowodowane niewłaściwym ukorzenieniem czy nieprawidłowym podlewaniem (zbyt oszczędnym lub zbyt obfitym). W wyniku czynników chorobotwórczych zazwyczaj usycha cała roślina: liście, owoce i całe pędy. Winowajcami są choroby grzybowe: zgorzel, szara pleśń lub obumieranie pędów.

Jak przycinać borówkę amerykańską?

Przycinanie jest niezbędne do prawidłowego kwitnienia i owocowania krzewów. Borówki amerykańskie nie wymagają cięcia tuż po zasadzeniu, natomiast w pierwszym roku należy usunąć wszystkie kwiatostany, a w kolejnych latach skupić się wycince słabych i chorych pędów. Dopiero w 4-5 roku po posadzeniu rozpoczynamy cięcie prześwietlające.