Egzotyczne owoce

Ananasy jadalne (Ananas comosus) to rośliny, które w naturze spotkać można głównie w Ameryce Południowej. Do Europy trafiły pod koniec siedemnastego wieku. Ananasowe plantacje znajdują się w krajach, gdzie panują warunki tropikalne: w Brazylii, Meksyku, Chinach, Tajlandii, na Hawajach, Kostaryce i na Filipinach. Rosną tylko tam, gdzie temperatura przez okrągły rok nie spada poniżej 20 stopni Celsjusza. Ananasy dojrzewają nierównomiernie – owoce pojawiają się w okresie od osiemnastu do trzydziestu miesięcy od posadzenia. Ananasami nazywamy też owocostany tych egzotycznych roślin. Owoce ananasa są bardzo aromatyczne i soczyste. Można spożywać je zarówno na surowo, jak i sporządzać z nich różne przetwory (np. soki czy dżemy). Ananasy zawierają bardzo dużo łatwo przyswajalnych cukrów, wiele mikro- i makroelementów (np. potas czy miedź), witaminę C oraz kwasy organiczne. Zawierają też bromelinę – czyli enzym ułatwiający trawienie (głównie białka). Ananasy można także uprawiać w warunkach domowych, jednak wymaga to nieco zachodu. Przede wszystkim musimy zadbać o prawidłowe przygotowanie sadzonek, odpowiednie pH podłoża, jasne i ciepłe stanowisko oraz dostateczną wilgotność powietrza. W warunkach domowych owoc ananasa dojrzewa przez około rok.

Banan to owoc bananowca (Musa), rośliny wieloletniej, która pochodzi z południowo-wschodniej części Azji. Drzewka bananowe spotkać można jednak również w rejonach klimatu międzyzwrotnikowego (oprócz Azji także w Afryce i Australii oraz w Ameryce Południowej i Środkowej). Można je także uprawiać w domu jako rośliny doniczkowe. Obecnie znanych jest około 80 gatunków bananowców, wiele z nich dostarcza smacznych i pożywnych owoców, które eksportowane są na cały świat. Owoce bananowca są bardzo pożywne i szybko zaspokajają głód. Dostarczają też wielu cennych witamin oraz mikro- i makroelementów (np. są źródłem potasu i łatwo przyswajalnych cukrów). Największymi producentami i eksporterami bananów są Indie, Brazylia, Ekwador, Chiny, Filipiny, Kostaryka, Izrael oraz Kolumbia. Czerwone banany mają nie tylko inny kolor skórki (czerwonobrązowa) – inaczej także smakują. Mają bardziej kremowy, „puszysty” i delikatny miąższ, który najsmaczniejszy jest wtedy, kiedy owoc dojrzeje i zmięknie. Można poznać to po tym, że jego skórka stanie się miękka, a miąższ będzie miał kolor lekko pomarańczowy. W smaku banany czerwone są mniej słodkie.

Granat to owoc rośliny zwanej granatowiec właściwy (Punica granatum). Rośnie tam, gdzie jest gorąco, słonecznie i sucho – na Bliskim Wschodzie, w Indiach, na Kaukazie i w krajach śródziemnomorskich. Granaty znane są ludzkości już od kilku tysięcy lat: dawniej uprawiane były w starożytnej Persji i Mezopotamii. Do Europy sprowadzili je kupcy feniccy, a dzięki Hiszpanom te smaczne owoce trafiły do Ameryki. Granaty swym kształtem i rozmiarem przypominają jabłka. Mają bardzo twardą skórkę (ciemnoczerwoną, brązową lub fioletową), która skrywa od 400 do 700 drobnych nasion otoczonych galaretowatą, mięsistą osnówką. Osnówki są bardzo soczyste, cierpko-słodkie w smaku i orzeźwiające. Sporządza się z nich syrop zwany grenadyną, który wykorzystywany jest do sporządzania drinków. Ze względu na mnogość nasion granaty uważane są owoce symbolizujące obfitość, miłość i płodność. Granaty są nie tylko smaczne, ale i zdrowe. Zawierają wiele witamin (między innymi A, B, C, E) oraz cennych pierwiastków np. fosfor, jod, krzem, magnez, potas, wapń, a także białko, cukier i kwasy organiczne. Owoc granatu jest także źródłem przeciwutleniaczy, które eliminują z organizmu wolne rodniki powodujące raka.

Jackfruit to owoc drzewa bochenkowego (Artocarpus heterophyllus), które rośnie w południowo-wschodniej części Azji (Indie, Malezja, Tajlandia, Indonezja) oraz w Afryce Wschodniej. Dzięki zapiskom archeologicznym wiadomo, że owoc ten był uprawiany w Indiach już w VI wieku p. n. e. Jackfruit to największy na świecie owoc, jaki rośnie na drzewie: może mieć nawet 100 cm długości i 25 cm szerokości, a jego waga może dochodzić do nawet 35-40 kg. Co ciekawe jackfruit nie rośnie na gałęziach drzewa, tylko wyrasta wprost z pnia (podobnie jak owoc kakaowca).nJackfruit ma owalny kształt i bardzo grubą, zieloną skórkę, która pokryta jest kolcami. Wewnątrz owocu znajdują się nasiona (może ich być nawet 500), które okryte są jadalną osnówką. Ciemnożółty, soczysty miąższ ma bardzo charakterystyczny zapach, jest słodki i chrupiący. Można spożywać go zarówno na surowo, jak i po ugotowaniu. Z miąższu można również przygotowywać owocowe chipsy i robić dżemy. W kuchni indyjskiej wykorzystuje się także owoce, które nadają się do spożycia dopiero po upieczeniu. Jackfruit to owoc bogaty w węglowodany oraz źródło błonnika.

Kaki to inaczej persymona lub szaron. Jest owocem drzewa o nazwie hurma wschodnia (Diospyros kaki), które pochodzi z Chin. Owoce kaki uprawiane są (oprócz Chin) także w Japonii, Korei i innych ciepłych rejonach Azji Środkowej. Obecnie uprawy kaki spotkać można także w Kalifornii, Brazylii oraz w krajach basenu Morza Śródziemnego. Czerwonopomarańczowe owoce persymony kształtem i wielkością przypominają pomidora, a smakują jak skrzyżowanie bardzo dojrzałych śliwek i brzoskwini, ale są mniej soczyste, niezbyt aromatyczne i bardzo słodkie. Miąższ owoców kaki jest twardy i konsystencją przypomina galaretkę. Niedojrzałe owoce mają lekko cierpki posmak, więc należy spożywać tylko kaki w pełni dojrzałe. Owoce trzeba przed jedzeniem obrać ze skórki. Smak persymony jest tak słodki, że aż mdły, dlatego najlepiej dodawać te egzotyczne owoce do sałatek owocowych lub innych deserów. Dojrzałe owoce należy przechowywać w lodówce. Kaki je się na surowo, ale można je także gotować, suszyć, mrozić czy kandyzować. Nadają się również na dżemy i marmolady Owoce kaki są bogate w witaminy (A, C), cukry oraz błonnik, zawierają też wiele przeciwutleniaczy i cennych pierwiastków: żelazo, potas, wapń, fosfor. Od setek lat są wykorzystywane w medycynie chińskiej.

Karambola (inaczej gwiaździsty owoc – starfruit) to owoc rośliny o nazwie oskomian pospolity (Averrhoa carambola), którego środowiskiem naturalnym jest Malezja, Indie, Sri Lanka oraz Indonezja. To wiecznie zielone drzewo rośnie także w Ameryce Północnej (Hawaje, Floryda), Ameryce Południowej (Brazylia), a także w Afryce (Ghana). Karambole mają wydłużony kształt i składają się z pięciu podłużnych żeber. Po przekrojeniu żeberka tworzą kształt gwiazdy, stąd popularna nazwa karamboli – starfruit. Dojrzałe owoce karamboli są intensywnie żółte i mają brązowe wierzchołki. Gwiaździsty owoc ma też woskową, błyszczącą skórkę. Oskomian pospolity rośnie w klimacie tropikalnym i może dawać owoce niemal przez cały rok. W polskich sklepach karambole spotkać można od jesieni do wiosny. Owoce te można spożywać na surowo, ze skórką i pestkami. Ich miąższ jest soczysty, słodki, orzeźwiający i chrupiący, a aromat bardzo intensywny. Gwiaździste owoce pokrojone w plasterki są bardzo dekoracyjne, więc idealnie nadają się do ozdabiania sałatek owocowych, drinków czy napojów. Można je także suszyć, kandyzować lub krótko smażyć. Niektóre odmiany karamboli wykorzystuje się do sporządzania wina, dżemów, sosów i rozmaitych marynat (są bardzo aromatyczne). Starfruit nadaje się do przechowywania w warunkach chłodniczych przez około trzy tygodnie.

Liczi to owoc rośliny o nazwie śliwka chińska lub bliźniarka smaczna (Litchi chinensis). Te długowieczne, zimozielone drzewa rosną w strefie klimatu tropikalnego: na Filipinach, w Wietnamie i Kambodży. W Chinach podobno są znane już od ponad 4000 lat. Jednak liczi uprawia się także w innych rejonach świata np. w Indiach, Japonii, Australii, Afryce i Ameryce Północnej. Owoce liczi swym kształtem przypominają maliny lub truskawki: są owalne i lekko podłużne. Dość twarda, czerwono-brązowa skórka pokryta niewielkimi wyrostkami skrywa kremowobiały miąższ oraz podłużne, brązowe nasiono. Jadalne są właśnie soczyste, słodkie osnówki. Można spożywać je na surowo, dodawać do sałatek, lodów i deserów. Miąższ nadaje się także na kompoty (lub syropy), można go także mrozić. Po ugotowaniu zmienia kolor na różowy. Jednak liczi to owoce bardzo nietrwałe – w pełni dojrzałe mogą się zepsuć w ciągu 2-3 dni. Bardzo utrudnia to transport, ponieważ liczi dojrzewa tylko na drzewie – owoce zebrane przed dojrzeniem nie staną się już bardziej słodkie (a tylko takie smakują najlepiej). Liczi to bardzo cenne źródło witaminy C – już dziewięć owoców zaspokaja dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na tą witaminę.

Mango indyjskie (Mangifera indica) to wiecznie zielone drzewo, które rośnie w strefie klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego: głównie w Indiach, ale także na Filipinach, w Malezji i Chinach. Uprawy mango spotkać można niemal na całym świecie – w obu Amerykach, w Afryce oraz w Australii. Jednak największe plantacje mango znajdują się w Indiach, gdzie owoc ten nazywany jest „owocem bogów”. Owoce mango mają postać dużych, podłużnych pestkowców, gdzie nasiono – pestka zajmuje aż 45% powierzchni. Mango okryte jest cienką, gładką skórką, która jest bardzo twarda i nie nadaje się do spożycia. Niedojrzałe mango ma skórkę barwy zielonej, z czasem staje się ona żółto-czerwona, pokryta rumieńcem. Miąższ mango jest żółtopomarańczowy, bardzo słodki i soczysty, o charakterystycznym, specyficznym zapachu. W zależności od odmiany owoce mango mogą ważyć od 100 g do nawet 2 kg. Najszlachetniejsze odmiany o delikatnym, mało włóknistym miąższu ważą około 300-500 g. Mango przeważnie spożywa się na surowo. Jednak owoce te nadają się także do sporządzania dżemów, soków, galaretek. Można je suszyć i konserwować w słodkim syropie. Mango to źródło łatwo przyswajalnych cukrów oraz witamin (A, C, z grupy B) i cennych pierwiastków (potas, wapń, żelazo, magnez, fosfor).

Kokos właściwy (Cocos nucifera) pochodzi z Ameryki Południowej (Wenezuela, Kolumbia, Brazylia), ale występuje też w południowo-wschodniej Azji. Palmy kokosowe można spotkać również nad brzegami tropikalnych mórz. W naturze dorastają do 25-30 m wysokości. Palmy tworzą charakterystyczne pióropusze z liści, a pojedyncze liście mogą osiągać nawet 6 m długości i prawie 1 m szerokości. Z jednej palmy kokosowej można rocznie zebrać ponad 70 orzechów. Największe orzechy osiągają wagę nawet 4 kg! Z orzechów palmy kokosowej uzyskuje się mleczko kokosowe oraz olej. Z miąższu wyrabia się także wiórki kokosowe. Jednak orzechy kokosowe kryją w sobie coś jeszcze: wodę kokosową. Woda kokosowa to orzeźwiający płyn (w smaku nie przypomina kokosa), który znajduje się wewnątrz młodego, zielonego kokosa. Jest on czysty biologicznie i zawiera wiele cennych dla organizmu soli, pierwiastków (między innymi fosfor, magnez, wapń) oraz witamin (C i z grupy B). Woda kokosowa nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ swym składem zbliżona jest mleka matki. Mogą ja pić nawet osoby z nietolerancją laktozy. Polecana jest także osobom narażonym na stres, wzmożony wysiłek umysłowy oraz sportowcom – jako naturalny napój energetyczny.

Papaja to owoc rośliny, która nazywa się melonowiec właściwy (Carica papaya) lub drzewo melonowe. Papaje rosną w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego. Spotkać je można głównie w Ameryce Południowej i Środkowej, ale rosną także w południowo-wschodniej części Azji (Indie, Filipiny) oraz w Afryce. Papaje to duże jagody o długości do 45 cm i średnicy około 30 cm, które kształtem nieco przypominają gruszki. Skórka niedojrzałych owoców jest zielona, a kiedy papaje dojrzeją przybiera ona kolor pomarańczowy lub żółtopomarańczowy. Wewnątrz owocu znajdują się małe, czarne, kuliste nasiona. Papaje można jeść zarówno na surowo (jadalna jest także skórka oraz nasiona), jak i po przetworzeniu. Nadają się do gotowania, kandyzowania, wyrabia się z nich także marmoladę, a nawet alkohol. Owoce niedojrzałe nadają się do jedzenia tylko po obróbce termicznej. Dojrzałe papaje należy przechowywać w lodówce i zjeść w ciągu kilku dni. Miąższ papai jest miękki i słodki, ale niezbyt soczysty. Owoce te zawierają sporo łatwo przyswajalnych cukrów, a także bardzo dużo karotenoidów i witamin (głównie A, C, E oraz z grupy B).