Jak zbudować piwniczkę ogrodową?

Budowa piwniczek ogrodowych i ziemianek nie została precyzyjnie uregulowana w ustawie Prawo budowlane. Art. 3 definiuje trzy rodzaje obiektów budowlanych:

• budynek,
• budowlę,
• obiekt małej architektury.

Zakwalifikowanie piwniczki do którejś z tych kategorii nie jest precyzyjne. Przyjmuje się jednak, że należy włączyć ją do grupy budowli lub obiektów małej architektury, które co do zasady nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę.

Jednak, jeśli ma mieć charakter budowli ziemnej do przechowywania żywności, takie pozwolenie będzie konieczne. Dlatego, że w enumeratywnym wyliczeniu obiektów z art. 29 ustawy, które nie wymagają pozwolenia na budowę, nie ma wzmianki o piwniczce lub budowli ziemnej.

Przed rozpoczęciem prac, zwróć uwagę na kilka podstawowych kwestii, zwłaszcza jeśli chodzi o położenie budowli:

• miejsce na ziemiankę powinno być zacienione,
• piwniczka powinna być zagłębiona w gruncie, który jest suchy i nie podmaka okresowo,
• najlepszą lokalizacją wejścia jest ściana północna, która najmniej się nagrzewa,
• piwniczka musi mieć prawidłowo wykonaną izolację termiczną i wodną oraz wentylację,
• temperatura wewnątrz obiektu powinna być stabilna przez cały rok (i wynosić ok. 5-8°C).

Otwór w ziemi powinien być większy niż zakładana wielkość piwniczki (trzeba uwzględnić przyszłe ławy fundamentowe). Należy zabezpieczyć wykop, aby zapobiec osypywaniu się ziemi do środka. Dopiero w następnym kroku można wylewać fundamenty.

Na dno wylewa się warstwę chudego betonu, tzw. chudziaka, który stanowi rzadką mieszankę cementu z piaskiem i wodą. Grubość warstwy powinna wynosić około 10 cm. Po jej związaniu należy ustawić deskowanie do wykonania ścian, jeżeli będą zrobione z betonu.

Izolację przeciwwilgociową stanowi warstwa papy zgrzewanej na gorąco lub folii izolacyjnej, którą umieszcza się bezpośrednio na chudziaku. Na podłogę kładzie się wylewkę z betonu klasy C12/15 (dawniej B15).

Ściany i strop można wykonać na kilka sposobów. Najczęściej są zalewane betonem klasy C12/15, który należy wlać bezpośrednio w przygotowany szalunek lub murowanie z bloczków fundamentowych dostępnych w kilku wielkościach.

Podczas zalewania ścian, należy zostawić część prętów zbrojeniowych umieszczonych w betonie tak, aby wystawały ze ścian. Przydadzą się do połączenia wzmocnionych ścian ze stropem. Po związaniu i utwardzeniu całości (trwa to do kilku tygodni) szalunek należy zdjąć.

Podczas wznoszenia ściany, pamiętaj o:

• słupach narożnych (murując ściany z bloczków, trzeba zostawić miejsce na wylane z betonu słupy konstrukcyjne),
• otworach wentylacyjnych (w odpowiednich miejscach ścian należy pozostawić miejsce na umieszczenie przewodu wentylacyjnego).

Strop, zależnie od kształtu (prosty lub łukowy), wymaga odpowiedniego rusztowania podtrzymującego, które należy ustawić na posadzce. Przed zalaniem stropu betonem należy również ustabilizować pręty zbrojeniowe połączone z końcówkami prętów wystających ze ścian. Po zalaniu betonem odczekaj kolejne kilka tygodni na pełne związanie materiału przed przystąpieniem do kolejnego etapu.

Alternatywnym rozwiązaniem jest zakup gotowej piwniczki betonowej (lub wykonanej z tworzywa sztucznego), którą stawia się na przygotowanym fundamencie. W tym przypadku trzeba iść na ustępstwa – musisz zaakceptować rozmiar i kształt piwniczki zaoferowanej przez producenta, ale w zamian zyskujesz czas, zaoszczędzony na budowie obiektu.

W przypadku gotowej piwniczki masz do wyboru:

• gotowe odlewy betonowe,
• piwniczki w technologii PWK (modułowe konstrukcje z kratownicy polietylenowej, tzw. geokraty, wypełnionej lekką pianką poliuretanową), czyli gotową piwnicę ogrodową z tworzywa sztucznego.

Po stabilnym umieszczeniu jej na fundamencie gotowy korpus należy zaizolować i wykończyć podobnie jak murowane ściany i strop.

Izolacja zewnętrzna ścian obejmuje:

• warstwę przeciwwilgociową (folia budowlana lub papa izolacyjna),
• izolację termiczną – najczęściej wykorzystywany jest styropian o grubości około 10 cm lub wełna mineralna,
• warstwę wyrównującą powierzchnię.

Izolacja stropu wygląda nieco inaczej i obejmuje:

• warstwę folii paroizolacyjnej,
• termoizolację (styropian o grubości min. 10 cm),
• folię lub papę przeciwwilgociową,
• geowłókninę jako ochronę izolacji,
• warstwę twardej folii kubełkowej (folia profilowana),
• drenaż (keramzyt, perlit, piasek),
• agrowłókninę przykrytą docelową warstwą ziemi.

Tak przygotowany dach piwniczki bez obaw można obsadzić roślinami, tworząc oryginalny ogródek. Zapewni właściwą izolację termiczną, a wnętrze obiektu pozostanie suche.

Otwory wentylacyjne (wentylacja grawitacyjna) należy wykonać w ścianie (najlepiej wschodniej) na etapie ich zalewania (budowy). Kolejny otwór powinien znaleźć się w górnej części stropu. Zazwyczaj wyprowadza się tamtędy rurę i przykrywa ją daszkiem, zapobiegając przedostawaniu się wody do wnętrza.

Gruba, ziemna warstwa izolacyjna pozwala stworzyć ciekawą aranżację roślinną na dachu piwniczki. W tym miejscu rośliny pełnią funkcję wzmacniającą i stabilizującą grunt, więc należy wybrać takie, które tworzą rozległy i gęsty system korzeniowy.

• Trawnik — tworzy mocną, stabilną darń.
• Rośliny wieloletnie odporne na suszę (np. rozchodniki, barwinek i czyściec), ponieważ cienka warstwa gruntu na dachu łatwo się przesusza.
• Zioła — sprawdzają się w miejscach nasłonecznionych (lawenda, tymianek, hyzop).
• Rośliny o bujnym ulistnieniu, np. bluszcz dzikie wino — stworzą dodatkową warstwę izolacyjną.

Stała temperatura panująca przez cały rok w piwniczce sprawia, że to doskonałe miejsce do przechowywania surowych owoców i warzyw. Odpowiednio ułożone jesienią, pozostają w niej świeże aż do kwietnia. Ziemianka staje się wręcz niezbędna, jeżeli masz własne uprawy. Najlepiej przechowują się w niej:

• warzywa korzeniowe — seler, pietruszka, marchew, buraki, pory, cebula, ziemniaki i bataty. Do przechowywania służą kosze ustawione najniżej lub przewiewne skrzynki stojące na półkach;
• owoce — jabłka i gruszki — najlepiej układaj je w drewnianych skrzynkach na półkach. Każdą warstwę owoców należy przełożyć przewiewną warstwą słomy lub papieru;
• pasteryzowane przetwory w słoikach i butelkach;
• kiszonki — urządzając piwniczkę, wygospodaruj miejsce na beczki kiszonych ogórków lub kapusty;
• wina, nalewki — najlepiej przechowują się w pozycji leżącej na specjalnie wyprofilowanych regałach przeznaczonych na butelki. Piwnica na wino zazwyczaj jest nieco większa, by umożliwiać pracę przy winach (przelewanie, napełnianie butelek i degustację);
• sery — jeżeli chcesz przechowywać sery własnej produkcji, potrzebna będzie stojąca lub wisząca zamykana szafka;
• wędzonki — tutaj przydadzą się wszelkie uchwyty, haki i wieszaki.

Gdy planujesz wyposażenie piwniczki, pamiętaj o wygospodarowaniu miejsca na niewielki blat, stół lub szafkę z szufladą, w której znajdą się podstawowe naczynia i narzędzia: nóż, nożyczki, korkociąg do wina, pojemniki i wiaderka.

Im głębsza piwniczka, tym lepsza?

Niekoniecznie. Głębiej temperatura będzie bardziej stabilna, ale konieczne będzie też ciągłe pokonywanie schodów, co może być niewygodne przy częstym korzystaniu z piwniczki. Większy będzie również koszt jej budowy.

Czy piwniczka ogrodowa może służyć jako schron?

Dlaczego nie? Choć ziemianki są prototypem lodówki, to ich zagłębienie w ziemi sprawia, że stają się bezpiecznym miejscem w razie huraganów i innych zagrożeń

Czy można zostawić piwniczkę "bez podłogi"?

Dawniej właśnie tak budowano. Piwniczki (ziemianki) miały gotową podłogę z ubitej gliny, żwirku lub piasku. Tą drogą temperatura i wilgoć wnikały do wnętrza. Wylewka betonowa przydaje się dla zachowania ogólnej czystości miejsca.

Co zrobić, kiedy piwniczka jest regularnie podtapiana?

Woda gruntowa regularnie podnosząca się ponad poziom ławy fundamentowej wymaga zrobienia wokół piwniczki drenażu opaskowego. Tworzą go rury zbierające i odprowadzające wodę z dala od ścian.

Jaka jest cena piwnicy w ogrodzie?

Koszt jest trudny do oszacowania ze względu na różnorodność uwarunkowań, takich jak rozmiar ziemianki, ewentualny koszt projektu i pozwoleń na budowę, technologie wykonania oraz materiały wykończeniowe.