Kapryśne krotony

Krotony (Codieum) w naturze występują w tropikalnych rejonach Indii i Malezji, a do Europy sprowadził je w drugiej połowie XIX wieku angielski botanik John Gouldveitch. Polska nazwa krotona, która jednak jest dość rzadko używana, to trójskrzyn. Nazwa ta nawiązuje do trzech kolorów, jakie z reguły przybierają liście krotona. Mowa o zielonym, żółtym i czerwonym, jednak plamy na liściach mogą być także różowe, pomarańczowe, białe czy brązowe. Liście krotonów mogą być wielobarwne, fantazyjnie nakrapiane, cętkowane, ozdobione wzorem marmurkowym, atrakcyjnymi przebarwieniami, smugami czy plamami. Na jednej roślinie przeważnie występuje wiele barw i odcieni. Kolorowe liście są błyszczące i mają ciekawe kształty: mogą być wąskie lub szerokie, gładkie lub pokryte wypustkami, spiralne, eliptyczne lub owalne, a także dekoracyjnie powcinane. Główną ozdobą krotonów są właśnie dekoracyjne liście, kwiaty natomiast są drobne i niepozorne. Rośliny te kwitną tylko wtedy, kiedy zapewnimy im optymalne warunki do wzrostu i rozwoju. Kwiaty pojawiają się późną zimą albo wczesną wiosną i mają postać wiechowatych kwiatostanów. Rośliny hodowane w mieszkaniach mogą osiągać około 120 cm wysokości.

Trójskrzyn preferuje jasne lub lekko zacienione stanowiska. Nie należy stawiać doniczki z krotonem bezpośrednio na słońcu, bo silne promienie słoneczne spowodują poparzenia liści. Natomiast kiedy będzie zbyt ciemno, roślina wyblaknie i straci kolory, a wszystkie liście staną się jednolicie zielone. Środowiskiem naturalnym krotonów są wilgotne i gorące lasy tropikalne i w naszych mieszkaniach jest im zdecydowanie za sucho. Rośliny te bardzo źle znoszą naszą polską zimę, kiedy jest mało słońca, a ciepłe powietrze znad kaloryferów wysusza ich delikatne liście. Aby zapewnić im dostateczną wilgotność powietrza, należy postawić obok doniczki nawilżacz powietrza albo chociaż umieścić donicę w pojemniku wypełnionym wilgotnym grysem lub żwirem. Kiedy jest bardzo sucho, roślinę trzeba także zraszać odstałą wodą o temperaturze pokojowej.

W związku z tym, że krotony rosną w tropikach, gdzie przez cały rok jest bardzo ciepło, należy zapewnić im stałą, dość wysoką temperaturę powietrza. Zimą nie może być to mniej niż około 20-24° C. Rośliny te źle znoszą wahania temperatury, nie tolerują zimna i nawet wietrzenie pokoju mroźnym powietrzem może im zaszkodzić. Musimy także bardzo uważać w trakcie transportu rośliny ze sklepu do domu, ponieważ kontakt z zimnym powietrzem może spowodować utratę wszystkich liści. Jeśli zamierzamy kupić krotona w czasie chłodnych miesięcy jesienno-zimowych, a także wczesną wiosną, należy roślinę odpowiednio zabezpieczyć. A najlepiej kupno tej wrażliwej rośliny zaplanować na ciepłe wiosenno-letnie miesiące, kiedy temperatura za zewnątrz wynosi przynajmniej 15° C.

Krotony preferują lekkie, próchnicze i przepuszczalne podłoże, które składa się z mieszanki torfu, kompostu i piasku. Podłoże powinno być stale wilgotnie, roślinę najlepiej podlewać deszczówką lub miękką, odstałą wodą o temperaturze pokojowej. Latem krotony podlewamy obficiej, zimą nieco oszczędniej. Ważne jest, aby nie dopuścić do całkowitego przeschnięcia ziemi w doniczce, ponieważ spowoduje to opadnięcie dolnych liści. Zalanie krotona jest jeszcze groźniejsze, ponieważ prowadzi do gnicia korzeni, a kiedy korzenie zgniją, roślina będzie nadawać się tylko do wyrzucenia. Aby zminimalizować ryzyko zalania, po podlaniu trzeba usunąć nadmiar wody z doniczki. Nigdy nie podlewajmy też krotona zimą kranówką.

Krotony wymagają też regularnego nawożenia w okresie wegetacyjnym, czyli od marca do września. Rośliny najlepiej nawozić co około dwa-trzy tygodnie płynnym nawozem przeznaczonym dla roślin o ozdobnych liściach. Można także stosować nawozy wolno działające np. w postaci kostek lub patyczków, które umieszcza się w doniczce. Nawozy wolno działające stosujemy tylko raz w czasie sezonu wegetacyjnego. Pamiętajmy, że nie należy nawozić roślin świeżo posadzonych (około 4 tygodnie po posadzeniu). Krotony mają bardzo wrażliwe korzenie, więc trzeba uważać przy ich przesadzaniu. Starszych roślin nie należy przesadzać w ogóle, wystarczy jeśli raz w roku (najlepiej na wiosnę) wymienimy im wierzchnią warstwę podłoża. Młodsze egzemplarze przesadzamy dopiero wtedy, kiedy korzenie całkowicie przerosną ziemię w donicy. Przenosimy je delikatnie wraz ze starym podłożem do nowej, niewiele większej donicy i uzupełniamy odpowiednią mieszanką ziemi. Świeżo posadzoną roślinę należy podlać.

Trójskrzyn czasem atakowany jest przez szkodniki, głównie przez przędziorki, tarczniki, miseczniki, wciornastki, wełnowce. Chemiczna ochrona roślin może nastręczać trudności, ponieważ krotony bardzo źle znoszą opryski. Już kilka (bądź kilkanaście) godzin po oprysku preparatem chemicznym, liście krotonów opadają i może minąć dużo czasu, nim roślina wypuści nowe pędy. Aby nie dopuścić do pojawienia się szkodników, należy profilaktycznie stosować specjalne preparaty doglebowe (np. w formie tabletek lub pałeczek), które odstraszą nieproszonych gości. Szkodniki pojawiają bardzo często zimą, kiedy dogrzewamy nasze mieszkania i jest bardzo suche powietrze. Żeby zapobiec pojawieniu się przędziorków czy tarczników, trzeba zapewnić roślinie dostateczną wilgotność powietrza. Krotony narażone są także na choroby grzybowe, których objawami są nieregularne plamy na liściach początkowo barwy żółtej, potem szaro-brunatne. Choroby grzybowe zwalcza się poprzez opryskanie roślin fungicydami. Jednak silnie porażonych egzemplarzy niestety nie da się już uratować, lepiej je wyrzucić, by nie narażać innych roślin.

Aby krotony pięknie rosły, należy także systematycznie ścierać kurz z ich liści. Do wycierania kurzu najlepiej użyć odstałej (lub przegotowanej) wody o temperaturze pokojowej. Do koniecznych zabiegów pielęgnacyjnych zaliczyć można także przycinanie roślin, które zgubiły liście. Cięcie przyspieszy regenerację i pobudzi roślinę do wytwarzania nowych pędów. Należy jednak pamiętać, że w czasie przycinania (a także przesadzania) musimy uważać na sok mleczny, który wycieka ze złamanych liści, łodyg i korzeni. Krotony należą do rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiacese), których sok mleczny jest trujący. Objawy zatrucia(po spożyciu którejkolwiek części rośliny) to przede wszystkim biegunka i wymioty. Pamiętajmy, aby wszystkie zabiegi pielęgnacyjne wykonywać w rękawiczkach, ponieważ sok mleczny działa drażniąco na skórę, a także może doprowadzić do uszkodzenia rogówki oka.