Lawenda – odrobina Prowansji w ogrodzie

Lawenda (Lavandula) w naturze porasta kamieniste, nasłonecznione stoki krajów południowoeuropejskich – Włoch czy Chorwacji. Spotkać ją można także w Afryce Północnej. Jednak przede wszystkim kojarzy się z Francją, gdzie roślina ta uprawiana jest na skalę przemysłową. Rozległe pola oraz wzgórza lawendy budzą zachwyt i przyciągają turystów.

W Prowansji z lawendy produkuje się pyszny miód, który niestety nie jest zbyt popularny w Polsce. Jednak ta krzewinka ma znacznie więcej zastosowań. Można z niej zrobić olejek lawendowy do aromaterapii, który ma działanie uspokajające i łagodzące stres. Używa się go także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Aromat lawendy wycisza, dlatego po kąpieli z dodatkiem lawendowego płynu, pozytywnie wpłynie na sen. Jest także antyseptyczny i antyzapalny.

Kwiaty lawendy idealnie nadają się również do robienia bukietów lub pachnących ozdób. Woreczki wypełnione zasuszonymi roślinami zawieszone w szafie skutecznie odstraszają mole odzieżowe, nadając przy tym ubraniom delikatny zapach. Poza tym lawenda jest jadalna i można stosować ją także jako przyprawę. Ta aromatyczna roślina dobrze komponuje się przede wszystkim z jagnięciną i daniami z królika. Wykorzystywana jest także do sporządzania marynat, a nawet jako dodatek do napojów. W połączeniu z imbirem może stworzyć pyszną lemoniadę.

Nie trzeba jechać aż do Francji, by korzystać ze wszystkich dobrodziejstw lawendy. Ten półkrzew, tworzący zwarte i regularne kępy, z powodzeniem może rosnąć także w naszym klimacie. W ogrodzie pięknie będą wyglądać:

• lawenda francuska (Lavandula stoechas)

Jest to roślina bardzo dekoracyjna, ponieważ posiada kwiaty płodne oraz barwne podsadki. Kwiatostan ma charakterystyczną beczułkowatą formę, a listki są nieco szersze niż w odmianie lawendy wąskolistnej;

• lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)

To najpopularniejszy rodzaj lawendy, posiada szarozielone, pokryte włoskami, bardzo pachnące liście oraz niebieskie, drobne kwiaty osadzone na kłosowatym kwiatostanie. Lawenda może osiągać nawet 80 cm wysokości, przeważnie spotyka się jednak krzewy wysokie na około 40-50 cm. Do ogrodu polecana jest szczególnie odmiana „Hidcote blue” o ciemnych, intensywnie wybarwionych kwiatach w kolorze niebiesko-fioletowym. Jasnofioletowe kwiaty ma odmiana „Dwarf blue”, a na różowo kwitnie „Hidcote pink”. Ciekawą odmianą jest „Alba” o kwiatach koloru białego.

Zdarza się, że mimo wielu prób i zabiegów, lawenda usycha. Dlaczego tak się dzieje? Powody mogą być różne. Natomiast warto zadbać o kilka czynników.

Stanowisko i podłoże, o czym warto pamiętać

Lawenda nie ma dużych wymagań i jest dość łatwa w uprawie. Roślina ta preferuje stanowiska słoneczne i ciepłe, a także suche. Najlepiej rośnie na przepuszczalnej, dobrze zdrenowanej glebie. Lubi podłoża żyzne i przewiewne, które szybko się nagrzewają i nie są zbyt wilgotne. Nie przeszkadza jej natomiast podłoże piaszczyste. Bardzo dobrze rośnie na glebach zasadowych, więc jeśli w ogrodzie gleba jest zbyt kwaśna, należy ją przed posadzeniem lawendy wzbogacić w wapń. Roślina ta nie toleruje natomiast gleb ciężkich, gliniastych i podmokłych.

Podlewanie i ochrona przed zimą

Lawenda bardzo źle znosi zalanie, więc w podlewaniu warto zachować umiar. Jest za to odporna na suszę. Lawenda to roślina zimozielona, jednak w czasie bezśnieżnych i bardzo mroźnych zim może przemarzać. Dlatego przed nadejściem mrozów należy usypać wokół krzewów kopczyk z kompostu, torfu i kory. Na przemarzanie narażone są szczególnie rośliny uprawiane w pojemnikach. Późną jesienią należy je przenieść do widnego miejsca, gdzie temperatura nie spada poniżej zera. Przemarzać może także lawenda francuska, więc warto ją sadzić tylko w najcieplejszych rejonach kraju, w miejscach słonecznych, zacisznych i ciepłych.

Kiedy i jak przycinać lawendę

Aby miała piękny, gęsty i zwarty pokrój, należy ją regularnie przycinać. Dobrą praktyką jest nadawanie jej kulistej formy, dzięki temu będzie kwitła obficie. Pierwsze cięcie najlepiej wykonać wiosną, przed wytworzeniem się pąków kwiatowych. Drugie cięcie, bardziej intensywne, jesienią po przekwitnięciu. Jeśli chodzi o rozmnażanie lawendy, to najlepszym sposobem jest podział kęp, który również wykonuje się wiosną lub jesienią. Roślinę tę można rozmnażać także poprzez ukorzenianie sadzonek. Nie poleca się natomiast wykorzystywania do tego celu nasion, ponieważ proces nie zawsze kończy się powodzeniem.

Ta urocza krzewinka może zdobić ogród przez wiele miesięcy, ponieważ już w maju budzi się po zimie, a kwitnie bardzo długo – od czerwca nawet do października. Najpiękniej wygląda posadzona w ogródkach skalnych oraz na suchych, nasłonecznionych zboczach. Warto pamiętać, że jeżeli jest sadzona w grupach, to między roślinami powinna być zachowana przestrzeń 40 cm. W efekcie można wysadzać całe lawendowe pola, które robią niesamowite wrażenie. Lawendowy kolor zachwyca swoją intensywnością. Można posadzić ją również wzdłuż ogrodowej ścieżki lub zastosować jako obwódkę rabaty. Nadaje się także na niskie żywopłoty. Lawenda bardzo dobrze komponuje się także z różami. Dodatkowo jej sąsiedztwo będzie bardzo korzystne, ponieważ odstrasza mszyce, komary i kleszcze.

Może być również uprawiana w pojemnikach i doniczkach ustawionych na balkonach i tarasach. Co ważne, lawenda należy do roślin miododajnych, dlatego jej kwiaty często odwiedzane są przez owady zapylające (przede wszystkim przez pszczoły i trzmiele, ale także motyle). Natomiast ze względu na to, że pięknie pachnie i jest bardzo dekoracyjna, warto sadzić ją w miejscach często odwiedzanych: w okolicy altany, ogrodowej ławki czy huśtawki - tak, aby mogła cieszyć każdego dnia.