Malina czarna, polska, żółta

Malina właściwa (Rubus idaeus) to roślina wieloletnia, która należy do rodziny różowatych. Środowiskiem naturalnym maliny jest Azja oraz Europa – na naszym kontynencie krzew ten występuje pospolicie (z wyłączeniem Islandii i Portugalii, gdzie maliny nie rosną). Maliny w naturze spotkać można w lasach, zaroślach, na górskich stokach i zboczach (do wysokości około 2000 m n.p.m.). Rośliny te uprawiane są w wielu miejscach świata, a Polska jest jednym z głównych producentów malin na świecie. Wśród odmian malin, które uprawiamy w naszych ogrodach, znajdują się maliny letnie (kwitną i owocują tylko raz – latem, na pędach dwuletnich) oraz maliny jesienne (kwitną i owocują dwukrotnie – latem i jesienią, na pędach dwuletnich i jednorocznych). Maliny cenione są ze względu na pyszne, aromatyczne i zdrowe owoce.

Maliny to krzewy, które mogą dorastać do około 2-2,5 m wysokości. Ich pędy są długie i łukowato się przewieszają. Pędy malin pokryte są kolcami. Krzewy te posiadają podziemne rozłogi i bardzo płytki system korzeniowy, dlatego są bardzo wrażliwe na suszę. Liście malin są zielone, z wierzchu nagie, a od spodu kutnerowato owłosione na biało. Kwiaty malin są białe, skupione w luźne grona (czasem wiechy). Maliny kwitną od maja do sierpnia, są to rośliny miododajne, bardzo chętnie odwiedzane przez owady zapylające. Owoce malin to małe, liczne pestkowce, które zebrane są w owoc zbiorowy. Maliny (w zależności od odmiany) mogą mieć owoce czerwone, żółte lub ciemnopurpurowe (te ostatnie nazywane są „czarnymi malinami”). W pełni dojrzałe owoce bardzo łatwo oddzielają się od dna kwiatowego. Nadają się do bezpośredniego spożycia, na przetwory (dżemy, konfitury, soki, nalewki) i do mrożenia. Świeże owoce nie mogą być przechowywane zbyt długo.

Maliny preferują stanowiska słoneczne lub lekko zacienione (wystawa południowo-wschodnia lub południowo-zachodnia). Miejsce powinno być ciepłe i osłonięte od silnych wiatrów.Krzewy te wymagają gleb żyznych, próchniczych, luźnych, dostatecznie wilgotnych, o lekko kwaśnym odczynie (pH 5,5 do 6,5). Maliny nie tolerują ani podłoża piaszczystego, suchego i jałowego, ani gleb ciężkich, podmokłych, okresowo zalewanych.Maliny mają płytki system korzeniowy, dlatego są bardzo wrażliwe na suszę – wymagają więc podlewania, szczególnie w okresie kwitnienia i owocowania. Dobrym rozwiązaniem przy uprawie tych krzewów jest zamontowanie w ogrodzie linii kroplujących, które będą regularnie dostarczać roślinom odpowiedniej ilości wody.Jeśli chodzi o nawożenie malin to jeszcze przed wysadzeniem krzewów warto wzbogacić glebę obornikiem, kompostem albo nawozami zielonymi. W kolejnych latach uprawy maliny nawozimy na wiosnę nawozami azotowymi, a na jesieni zasilamy krzewy nawozami zasobnymi w magnez i potas.

Maliny z tzw. gołym korzeniem można sadzić późną jesienią (na przełomie października i listopada) albo wczesną wiosną. Termin wiosenny jest bardziej korzystny, ponieważ krzewy zdążą się do zimy dobrze ukorzenić i nie będą narażone na przemarznięcie. Warto jednak pamiętać, że rośliny posadzone wiosną będą wymagały bardziej obfitego podlewania. Wokół malin sadzonych zimą trzeba ukopać kopczyki, co zapobiegnie przemarzaniu korzeni. Maliny uprawiane w pojemnikach można sadzić w czasie całego sezonu wegetacyjnego.

Maliny umieszczamy w gruncie dosyć płytko, warstwa gleby nad bryłą korzeniową powinna wynosić około 2-3 cm. Sadzonki należy obficie podlać, a glebę wokół krzewów trzeba delikatnie udeptać, aby ziemia oblepiła korzenie. Krzewy trzeba przyciąć, zostawiając pędy długości około 10-15 cm. Pobudzi to rośliny do wytwarzania nowych przyrostów.

Maliny sadzimy w rozstawie co około 0,5 m. Odległość między rzędami powinna wynosić co najmniej 2 m – krzewy będą mogły swobodnie się rozrastać, a my będziemy mieć ułatwiony zbiór owoców. Krzewy najlepiej uprawiać przy szpalerze z drutu – ułatwi to pielęgnację i zbieranie owoców.

Maliny to rośliny w pełni mrozoodporne. Zabezpieczenia bryły korzeniowej na zimę wymagają tylko rośliny posadzone późną jesienią.Do chorób, które mogą występować na malinach, należą: antraknoza, szara pleśń, zamieranie pędów. Szkodniki malin to: mszyce, kistnik malinowiec, kwieciak malinowiec, pryszczarka malinowca, pryszczarka namalinka łodygowego. Na choroby i szkodniki stosuje się odpowiednie opryski.Krzewy malin należy regularnie odchwaszczać. Glebę wokół nich warto wyściółkować, co zapobiegnie rozrastaniu się chwastów, ograniczy parowanie wody, zakwasi podłoże.Maliny wymagają corocznego przycinania. Krzewy, które owocują na pędach dwuletnich latem, przycinamy zaraz po owocowaniu, zostawiając pędy jednoroczne. Krzewy, które powtarzają owocowanie na jesieni przycinamy późną jesienią lub wczesną wiosną. Aby maliny owocowały obficie i miały duże owoce, na krzewie powinno się zostawić 5-6 najsilniejszych pędów owocujących. Pędy słabe, uszkodzone, suche wycinamy.

Maliny są uprawiane ze względu na smaczne i zdrowe owoce, które zawierają witaminy (C, z grupy B, E), kwasy organiczne, łatwo przyswajalne cukry, olejki eteryczne i pektyny. W zielarstwie wykorzystuje się zarówno owoce, jak i liście, które mają działanie napotne, wzmacniające, moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, ściągające. Napary malinowe (z suszu) można stosować np. w przeziębieniach. Maliny to owoce bardzo smaczne i aromatyczne, nadają się zarówno do spożycia na surowo, jak i na przetwory. Można z nich robić dżemy, konfitury, soki, nalewki, nadają się także do mrożenia. Maliny zbieramy dopiero wtedy, kiedy w pełni dojrzeją – powinny łatwo odchodzić od dna kwiatowego.

'Beskid' – odmiana o silnym wzroście i obfitym owocowaniu, dość odporna na szkodniki i choroby. Owocuje tylko na pędach dwuletnich, ma duże owoce o wydłużonym kształcie, które dojrzewają w połowie lipca. Owoce są ciemnoczerwone, zwarte, bardzo aromatyczne, lekko kwaskowate. Owoce odporne na gnicie.

'Bristol' – odmiana o bardzo silnym wzroście, nie wytwarza odrostów korzeniowych. Posiada pędy pokryte licznymi, haczykowatymi kolcami. Odmiana dość odporna na choroby i szkodniki. Owocuje średnio obficie na pędach dwuletnich, owoce dojrzewają w drugiej dekadzie lipca. Owoce są małe, kuliste, czarne z sinoniebieskim nalotem, silnie omszone. Bardzo smaczne.

'Polana' – odmiana o średniej sile wzrostu, posiadająca za to bardzo dużo odrostów korzeniowych. Krzewy bardzo odporne na choroby i szkodniki. Odmiana ta owocuje dwa razy w ciągu roku: latem i jesienią (na pędach dwuletnich i jednorocznych). Bardziej obficie owocuje na jesieni. Owoce są duże lub średnie, stożkowate, jaskrawoczerwone, zwarte i smaczne. Nie są podatne na gnicie.

'Polka' – odmiana o średnim wzroście i licznych odrostach korzeniowych. Jest średnio wrażliwa na choroby i szkodniki. Owocuje dwukrotnie na pędach dwuletnich i jednorocznych (latem i jesienią), jednak zaleca się jesienny zbiór owoców.

'Poranna Rosa' – odmiana o dość silnym wzroście, tworzy pędy z licznymi i mocnymi kolcami. Jest dość odporna na choroby i szkodniki, a owoce odporne na gnicie. Owocuje dwukrotnie w ciągu roku: na pędach dwuletnich (lipiec) oraz jednorocznych (wrzesień i później). Owoce są żółte, duże, kuliste, bardzo smaczne.

'Veten' – odmiana o niezbyt silnym wzroście, dość podatna na choroby i wrażliwa na mróz, dlatego można ją sadzić tylko w cieplejszych rejonach kraju. Owocuje bardzo obficie na pędach dwuletnich. Owoce dojrzewają w połowie lipca, są duże lub średnie, czerwone, wydłużone, o stożkowatym kształcie, zwarte i bardzo smaczne. Ciemnieją kiedy przejrzewają.