Ostróżka ogrodowa, wyniosła

Ostróżka ogrodowa (Delphinium cultorum) – zwana także wyniosłą – to roślina, która należy do rodziny jaskrowatych. Można ją spotkać w Europie (oprócz części północnej), a także w Azji (w Chinach, Mongolii i na Syberii). W naszym kraju w stanie dzikim ostróżki ogrodowe występują głównie w górach: rosną w Bieszczadach, Sudetach i Tatrach, można je spotkać na obrzeżach lasów, na świetlistych polanach, na górskich łąkach i na brzegach strumieni i potoków. Bardzo często uprawia się je jako rośliny ozdobne – dobrze prezentują się w ogrodach wiejskich, rustykalnych, naturalistycznych. Ostróżki wyniosłe uprawiane w ogrodach to mieszańce, które powstały ze skrzyżowania ze sobą różnych gatunków ostróżek. Wśród mieszańców tych znajdują się zarówno rośliny jednoroczne, jak i wieloletnie, różniące się między sobą przede wszystkim wysokością (od 80 do 200 cm) oraz kształtem i kolorem kwiatów. Ostróżki ogrodowe dzielimy na kilka grup: Beladonna (odmiany o nieco mniejszych rozmiarach, mają luźniejsze, rozgałęzione kwiatostany dorastające do 100 cm długości), Elatum (odmiany najwyższe – 180-200 cm wysokości, mają długie i zwarte kwiatostany), Pacific (duże kwiatostany, odmiany te najpiękniej kwitną w pierwszym roku, wiąc czasem uważane są za rośliny jednoroczne).

Ostróżki ogrodowe to byliny (czasem rośliny jednoroczne), które mogą osiągać wysokość od 80 do nawet 200 cm wysokości (w zależności od odmiany). Mają wzniesione, sztywne, nierozgałęziające się łodygi, które mogą być nagie lub lekko owłosione (włoski częściowo są gruczołowate). Pędy są grube, ale niezbyt mocne.

Liście ostróżek są dość duże, dłoniastopierzaste, ząbkowane, 5-7 klapowe, osadzone na długich ogonkach. Ułożone są naprzeciwlegle na łodydze i tworzą rozetę. Liście mogą być nagie lub miękko owłosione.

Główną ozdobą ostróżek ogrodowych są kwiaty, które przeważnie mają barwę niebieską w różnych odcieniach – od jasnobłękitnego, do ciemnogranatowego. Znane są także odmiany, które kwitną na biało, różowo czy fioletowo, zdarzają się również kwiaty dwubarwne. Kwiatostany umieszczone są na szczytach pędów i zebrane są w grona długie nawet na 50-100 cm. Poszczególne kwiaty osadzone są na długich szypułkach, mają średnicę od 4 do 6 cm, posiadają charakterystyczną, brodawkowatą ostrogę. Mogą być pełne lub pojedyncze. Ostróżki ogrodowe kwitną od połowy czerwca do połowy lipca. Jeśli przytniemy przekwitłe kwiatostany, rośliny powinny zakwitnąć ponownie we wrześniu. Kwiaty ostróżek są miododajne, więc chętnie odwiedzają je owady zapylające. Rośliny zapylane przez trzmiele, a nasiona wyposażone w skrzydełka rozsiewany są przez wiatr.

Ostróżki ogrodowe preferują stanowiska jasne, słoneczne – posadzone w cieniu będą słabiej kwitły, a ich liście zaczną się nieatrakcyjnie wyciągać. Ponadto rośliny te powinny rosną w miejscach osłoniętych przed silnymi wiatrami. Ostróżki dorastają do nawet 200 cm wysokości, a ich łodygi są dość kruche i mogłyby zostać połamane przez silne podmuchy wiatru.

Ostróżki wymagają gleb żyznych, próchniczych, przepuszczalnych i głęboko uprawionych. Podłoże powinno być dość ciężkie, dostatecznie wilgotne, o odczynie zasadowym (wapiennym). Zdecydowanie nie służy im gleba sucha, piaszczysta, jałowa i zakwaszona – przed wysadzeniem roślin trzeba poprawić strukturę i chłonność takiej gleby, w przeciwnym razie rośliny zmarnieją. Podłoże należy wzbogacić dobrze rozłożonym kompostem, odkwasić (zwapnować), zapewnić odpowiednią wilgotność. Ostróżki podlewamy regularnie, a w czasie suszy – bardzo obficie. Rośliny te mają duże wymagania co do ilości wody w glebie. Aby ograniczyć parowanie wody z podłoża, ziemię wokół roślin warto wyściółkować.

Ostróżki ogrodowe wymagają dużej ilości przestrzeni wokół siebie, dlatego należy je sadzić w odpowiedniej rozstawie, uzależnionej od wymiarów konkretnej odmiany. Przeważnie sadzi się je w rozstawie co 50-80 cm. Rośliny posadzone zbyt gęsto będą się wzajemnie zagłuszać, ponadto będą bardziej narażone na choroby grzybowe (może pojawić się np. mączniak prawdziwy).

Ostróżki ogrodowe nawozimy wiosną oraz w czasie kwitnienia. Na wiosnę warto zastosować nawozy azotowe, które pobudzą rośliny do wzrostu. Latem , w czasie intensywnego kwitnienia, nawozimy ostróżki co dwa tygodnie. Najlepiej zastosować wieloskładnikowy, płynny nawóz mineralny. Rośliny można także zasilać roztworem gnojówki. Przed zimą byliny można dodatkowo podsypać kompostem.

Ostróżki ogrodowe, wyniosłe – jak sama nazwa wskazuje – osiągają dość duże rozmiary. Łodygi mogą dorastać do 200 cm wysokości, ale są dość kruche i mogą zostać uszkodzone przez wiatr. Dlatego rośliny te wymagają palikowania i podwiązywania. Warto posadzić je wzdłuż płotu, ogrodzenia czy przy ścianie budynku, aby zapewnić im większą stabilność.

Należy usuwać przekwitłe kwiatostany, co pobudzi rośliny do wytwarzania nowych kwiatów – powinny zakwitnąć ponownie we wrześniu. Przycinamy je dość silnie, aby obumarłe części roślin nie stały się pożywką na grzybów i innych patogenów.

Ostróżki są generalnie odporne na mróz, jednak na zimę warto okryć je np. suchymi, opadłymi liśćmi lub stroiszem z iglastych gałązek. Okrycia zdejmujemy na wiosnę.

Ostróżki ogrodowe przeważnie rozmnaża się przez podział starszych, większych kęp. Podziału bylin najlepiej dokonać wiosną (kwiecień) albo po letnim kwitnieniu (na początku sierpnia). Nowo uzyskane rośliny od razu wysadzamy na miejsce docelowe. Niektóre odmiany ostróżek można także rozmnażać z nasion. Nasiona wysiewa się pod koniec lipca, powinny być trzymane pomieszczeniu bez dostępu światła, ponieważ kiełkują w ciemności. Kiedy sadzonki podrosną, należy przesadzić je do osobnych doniczek. Rośliny wysadzamy do gruntu we wrześniu, aby zdążyły dobrze ukorzenić się przed zimą. Powinny zakwitnąć w kolejnym roku.

Ostróżki ogrodowe są dość odporne na choroby i szkodniki, jednak jeśli posadzimy rośliny zbyt gęsto, mogą być narażone na pojawienie się mączniaka prawdziwego. Jeśli stwierdzimy objawy tej choroby grzybowej, należy opryskać rośliny odpowiednim środkiem grzybobójczym. Ostróżki są też przysmakiem ślimaków.

Ostróżki – byliny kwitnące na niebiesko w różnych odcieniach – idealnie nadają się do posadzenia w ogrodach w stylu wiejskim, rustykalnym, naturalistycznym. Warto sadzić je z tyłu rabaty, ponieważ rośliny mogą dorastać do nawet 200 cm wysokości. Ostróżki wymagają dużo przestrzeni i mogą zagłuszać inne rośliny, dlatego trzeba dobrze przemyśleć miejsce ich posadzenia. Byliny te dobrze wyglądają posadzone wzdłuż płotów, murów, ogrodzeń lub przy południowych ścianach budynków. Niższe odmiany ostróżek można uprawiać w dużych donicach i pojemnikach – będą wtedy stanowić ciekawą ozdobę tarasu czy balkonu. Kwiatostany ostróżek nadają się także na kwiat cięty, jednak nie są to rośliny zbyt trwałe i dość krótko wytrzymują w wazonie.

Ostróżki w ogrodzie najlepiej wyglądają posadzone w grupach. Można łączyć je w kompozycje monochromatyczne z innymi roślinami kwitnącymi na niebiesko. Można je także sadzić z gatunkami posiadającymi kwiaty w kontrastowych barwach: czerwonej (np. róże, maki), żółtej (np. liliowce), różowej (np. tawuły).

Wszystkie części rośliny są lekko trujące. Ich spożycie może spowodować problemy w oddychaniu, obniżenie ciśnienia krwi, a nawet zatrzymanie akcji serca.