Pielęgnacja różaneczników

Różanecznik (Rhododendron) jako roślina ozdobna pojawił się w ogrodach na początku XVII wieku. Z ogrodów angielskich dość szybko rozprzestrzenił się na całą Europę Zachodnią.

W naturze różaneczniki możemy spotkać w wielu miejscach na świecie, najwięcej jednak jest ich w Ameryce Północnej i Środkowej oraz w Azji (w Chinach, Japonii, Tybecie, Himalajach i na Kaukazie). To właśnie w te rejony w XIX i na początku XX wieku organizowano liczne ekspedycje botaniczne, które miały na celu zbiór nasion i sadzonek tych roślin ozdobnych, które z każdym rokiem zyskiwały coraz większą popularność. Dziś znanych jest kilkanaście tysięcy gatunków i odmian różaneczników.

Te zimozielone rośliny mogą przybierać różną formę: miniaturowych krzewinek, krzewów lub wysokich, ponad dwudziestometrowych drzew. W naszym klimacie spotykamy przeważnie odmiany karłowe różaneczników lub różaneczniki krzewiaste, które mogą dorastać do około 4 m wysokości i są bardzo rozłożyste, więc nadają się raczej do dużych ogrodów. W Polsce różaneczniki najlepiej czują się w rejonach nadmorskich, a także w zachodniej i południowo-zachodniej części kraju.

W zależności od odmiany różaneczniki kwitną w maju i w czerwcu. Ich kwiaty mogą być barwy białej, żółtej, czerwonej, różowej i fioletowej w różnych odcieniach. Kolorowe kwiaty kontrastują z ciemną zielenią skórzastych i błyszczących liści.

Różaneczniki preferują stanowiska półcieniste lub cieniste, służy im światło rozproszone jakie panuje np. w cieniu wielkich drzew. Najlepiej rosną tam, gdzie panuje duża wilgotność powietrza i często pada deszcz.

Aby zapewnić im wilgotny mikroklimat, powinniśmy posadzić je w pobliżu oczka wodnego lub niedaleko stawu. Możemy je także od czasu do czasu zraszać. Miejsce, w którym zamierzamy posadzić różaneczniki, musi być zaciszne i osłonięte od silnych, porywistych wiatrów.

Rośliny te mają bardzo płytki system korzeniowy, dlatego najlepiej czują się w sąsiedztwie roślin o głębokim systemie korzeniowym. Nie muszą wtedy rywalizować o dostęp do wody i składników pokarmowych. Nie należy ich zatem sadzić w pobliżu np. brzóz czy akacji, ponieważ drzewa te także mają płytki system korzeniowy.

Dobrymi „partnerami” różaneczników są natomiast sosny, jałowce, cisy, buki, dęby, miłorzęby. Poza tym opadające z drzew iglastych igły tworzą naturalną warstwę ściółki, która dodatkowo chroni korzenie różaneczników przed wysuszaniem i przemarzaniem.

Te zimozielone krzewy należą do roślin wrzosowatych i wymagają podłoża o kwaśnym odczynie (pH od 3,5 do 5,5). W większości ogrodów gleba nie jest jednak na tyle kwaśna, by spełniać wymagania roślin wrzosowatych. Dlatego przed sadzeniem musimy ją odpowiednio przygotować.

Korzenie różaneczników rozrastają się głównie na boki. Dół, w którym zamierzamy posadzić rośliny, powinien być niezbyt głęboki (30-60cm), ale za to dosyć szeroki (ok. 4 razy większy niż bryła korzeniowa). Wypełniamy go mieszanką ziemi, torfu kwaśnego, przekompostowanej kory sosnowej i igliwia, a następnie obficie zalewamy dół wodą. W tak przygotowane podłoże można już posadzić roślinę. Ziemię wokół należy ugnieść, a świeżo posadzony krzew trzeba mocno podlać.

Różaneczniki najlepiej sadzić wiosną (w kwietniu). Rośliny te preferują gleby żyzne i przepuszczalne, a także wilgotne. Źle rosną na ciężkim, gliniastym, nieprzepuszczalnym podłożu. Nie lubią także miejsc jałowych, piaszczystych i suchych.

W przypadku różaneczników bardzo ważne jest utrzymywanie stałej wilgotności podłoża. Najlepszym rozwiązaniem jest zamontowanie linii kroplującej – dzięki temu rośliny otrzymają optymalną ilość wody nawet w największe upały, bez narażania ich na poparzenie liści.

Bardziej obfitego podlewania rośliny wymagają szczególnie w okresie kwitnienia i wywarzania nowych pędów (czyli od kwietnia do lipca), a także przed nadejściem zimy (czyli w październiku i niekiedy w listopadzie, jeśli nie ma mrozów).

Najlepsza do podlewania różaneczników jest woda deszczowa, ale możemy je także podlewać odstałą, miękką wodą miejską. Jeśli podłoże wokół różaneczników będzie zbyt suche, liście rośliny zwiotczeją i zaczną się zwijać i zwisać. Natomiast jeśli wody będzie za dużo, korzenie zaczną gnić, a liście staną się zielono-szare.

W okresie kwitnienia i wzrostu (kwiecień/maj – początek lipca) należy różaneczniki zasilać nawozem. Można używać do tego celu nawozów organicznych (obornik, gnojówka) lub specjalnych mieszanek przeznaczonych dla roślin wrzosowatych. Jednak musimy uważać, aby nie przenawozić różaneczników. Zbyt duża ilość składników mineralnych w glebie (szczególnie soli) im się służy.

Różaneczniki nie wymagają też częstego przycinania. Coroczne cięcie wiosenne powinno ograniczać się do wycięcia pędów przemarzniętych, suchych i chorych.

Stare krzewy, które straciły na atrakcyjności, możemy przyciąć dość silnie, w celu pobudzenia ich do wywarzania nowych pędów. Cięcie odmładzające wykonujemy co kilka lat, najlepiej na przełomie marca i kwietnia. Wszystkie pędy skracamy wtedy do wysokości około 30-50cm.

Po około 5-6 tygodniach powinny pojawić się nowe przyrosty. Natomiast po każdym kwitnieniu powinniśmy wyciąć przekwitłe kwiatostany, by nie dopuścić do wytworzenia się nasion. Usunięcie owocostanów wpływa na zagęszczanie się rośliny i bardziej obfite kwitnienie w kolejnym roku.

Zabezpieczenie przed zimą

Zimozielone krzewy o płytkim systemie korzeniowym wymagają odpowiedniego zabezpieczenia przed zimą. Glebę wokół różaneczników należy wyściółkować, co ochroni korzenie przed przemarznięciem. Najlepiej użyć do tego celu torfu, kory bądź liści. Warstwa ściółki powinna mieć grubość około 30 cm.

Zimowe, wysuszające wiatry oraz silne mrozy w czasie bezśnieżnych zim, mogą doprowadzić do przemarznięcia liści. Dlatego powinniśmy okrywać krzewy białą agrowłókniną, słomianymi matami lub gałązkami iglastymi. Różaneczniki nie zrzucają liści na zimę i w czasie bardzo długich i mroźnych zim ich liście charakterystycznie się zwijają. Jest to skutek niedostatku wody, w ten sposób liście zmniejszają powierzchnię parowania.

Kiedy tylko mrozy odpuszczą, roślinę należy obficie podlać. Różanecznikom nie służą także warunki pogodowe, jakie panują na przedwiośniu. Duże dobowe wahania temperatury, wiatr oraz silne słońce również mogą powodować skręcanie się liści.