Płytki ceramiczne

Płytki ceramiczne wyrabiane są z tworzyw otrzymywanych w procesie obróbki i wypalania mieszanki gliny oraz krzemionek wraz z topnikami i barwnikami. W zależności od składu i techniki produkcyjnej materiały te uzyskują różne właściwości, dzięki czemu płytki występują w wielu rodzajach, mają różne cechy i nadają się do różnorodnego zastosowania.

Do najpopularniejszych rodzajów płytek ceramicznych należą:

• terakota – płytki typowo podłogowe, kamionkowe, których używa się do wykładania przestrzeni wewnętrznych. Z wierzchu są szkliwione i mogą być zarówno zupełnie gładkie, jak i mieć delikatną fakturę. Ich ważną cechą jest odporność na działanie chemikaliów, w tym środków czystości, dzięki czemu świetnie sprawdzają się na podłogach łazienkowych. Są też oporne na uszkodzenia i mają niską nasiąkliwość wodną;

• klinkier – płytki z naturalnej gliny, które najczęściej wykorzystuje się do wykładania elewacji budynków. Nadają się do tego idealnie ze względu na niską nasiąkliwość, małą ścieralność oraz właściwości mrozoodporne.

• glazura – są to płytki wypalane z tego samego materiału, z którego robi się cegły, dodatkowo z wierzchu polane politurą, która nadaje im połysk. Są one cienkie i mają stosunkowo niską odporność na uszkodzenia mechaniczne. Ze względu na swoją kruchość oraz śliską powierzchnię nie nadają się na podłogi i są stosowane wyłącznie na ścianach – najczęściej łazienek, czasem również kuchni lub pomieszczeń gospodarczych. Glazura nie nadaje się do użytku zewnętrznego;

• cotto – brązowo-pomarańczowe płytki rustykalne o nieregularnych brzegach i lekkich spękaniach. Są formowane ręcznie lub mechanicznie z masy klinkierowej i wypalane w tradycyjnych piecach w temperaturze ponad 1000 stopni Celsjusza. Mogą stanowić wykończenie zarówno podłóg, jak i ścian. Co ciekawe, ze względu na zdolność do akumulacji ciepła, są szczególnie polecane przy ogrzewaniu podłogowym. Występują także w wersji mrozoodpornej, która nadaje się do wykładania przestrzeni zewnętrznych, np. tarasów, schodów;

• mozaika ceramiczna – małe, szkliwione ceramiczne płytki dekoracyjne, które mogą mieć różne kształty – od tradycyjnych prostokątów i kwadratów, poprzez wielokąty, koła i owale, po różne wzory, np. kwiatów, liści, łezek itp. Zwykle, dla ułatwienia układania, naklejone są już na odcinki kwadratowej siatki, aby nie trzeba było każdego elementu przytwierdzać osobno. Są mocno nasiąkliwe. Można zakupić ich wersje zarówno do stosowania wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków. Mozaiki chętnie stosuje się przede wszystkim do wykończenia powierzchni owalnych i zaokrąglonych, np. obudowy wanien i brodzików, wykończenia basenów, wokół owalnych kolumn, gdyż dzięki drobnym elementom można zachować owalny kształt;

• gres – płytki wyglądem przypominające kamień (marmur, granit, trawertyn), drewno lub imitujące beton, wypalane w bardzo wysokich temperaturach z kamionki porcelanowej z dodatkiem piasku kwarcowego, skaleni i barwników mineralnych. Proces produkcyjny sprawia, że są najtwardsze i najbardziej odporne na zużycie i uszkodzenia mechaniczne spośród płytek ceramicznych. Chętnie używane są do wykończenia podłóg w korytarzach, na schodach oraz w pomieszczeniach o dużym stopniu użytkowania (kuchniach, salonach, pomieszczeniach roboczych). Najpopularniejsze rodzaje gresu to gres porcelanowy (szkliwiony) lub techniczny (nieszkliwiony). Ten pierwszy ma twardą i trwałą warstwą powlekającą, jest mrozoodporny i odporny na działanie chemikaliów. Drugi, równie funkcjonalny, może być polerowany lub angobowany (czyli matowy). Ten polerowany można stosować jedynie w pomieszczeniach, które nie są narażone na działanie wilgoci (płytki nie mogą mieć częstego kontaktu z wodą).

Ponadto, w poszukiwaniu płytek ceramicznych w sklepach można spotkać się z określeniami takimi jak:

• dekor – specjalny rodzaj płytki, który jest bardziej ozdobny i żmudnie wykonany. Zwykle dekory stosuje się jako akcent ozdobny wśród innych, prostszych płytek. Mogą być płaskie lub wypukłe;

• stopnica – specjalna płytka do wykładania stopni schodów. Na krawędzi ma specjalne żłobienia, które zapobiegają poślizgnięciu się.

• cokół – płytka pełniąca funkcję listwy przypodłogowej lub przysufitowej, zwykle podłużna. Wykorzystywana najczęściej do ochrony spodniej części ścian zewnętrznej elewacji (by uniknąć ich zachlapywania, uszkodzeń mechanicznych) lub jako dekoracja we wnętrzu, w zestawieniu z innymi płytkami.

W opisach różnych rodzajów płytek pojawiły się nazwy wielu ich cech, bardzo istotnych przy odpowiednim doborze do danego pomieszczenia lub przestrzeni zewnętrznej. Są to przede wszystkim:

• nasiąkliwość – jest to parametr ważny szczególnie przy wykańczaniu łazienki i kuchni. Oznacza on porowatość struktury płytki, a mówiąc prościej to, czy jest odporna na działanie wody i wilgoci (im bardziej porowata struktura, tym więcej wody płytka jest w stanie pochłaniać). Nasiąkliwość oznaczana jest przez producentów w procentach. Im wyższy procent, tym większa porowatość struktury i większa nasiąkliwość. Do łazienek i pomieszczeń narażonych na kontakt z wodą zaleca się płytki o nasiąkliwości nie większej niż 3%;

• ścieralność – na opakowaniach oznaczana jest także jako PEI. Oznacza szybkość ścierania się szkliwa na płytkach, a więc ich „zużywalność". Norma produkcyjna określa 5 klas ścieralności. Im częściej użytkowane i bardziej narażone na ścieranie miejsce chce się wyłożyć płytkami, tym wyższą klasę powinno się wybrać;

• mrozoodporność – informacja o tym, czy płytki dobrze znoszą niskie temperatury, a więc również, czy nadają się do użytku zewnętrznego. Płytki na balkony, tarasy, schody zewnętrzne, okolice domu, a nawet klatki schodowe powinny być mrozoodporne, inaczej szybko pojawią się na nich pęknięcia.

Ważną cechą jest również antypoślizgowość płytek, którą w przypadku płytek zewnętrznych najczęściej oznacza się symbolami od R9 do R13. Im wyższy numer, tym mniej śliskie będą dane płytki. Na płytkach do użytku wewnętrznego, po których będziemy poruszać się boso (głównie łazienkowych i basenowych) parametr antypoślizgowości oznaczony może być też za pomocą liter A, B albo C. Grupa A określa płytki o kącie poślizgu wynoszącym 12-18 stopni, czyli idealne do szatni, brodzików i basenów, gdzie głębokość nie przekracza 80 cm. Grupa B to płytki o kącie poślizgu 18-24 stopnie, czyli nadające się pod prysznice, do basenów, saun, na schody wokół basenów. Grupa C określa płytki o kącie poślizgu powyżej 24 stopni, które zalecane są na schody prowadzące do wody lub pod wodę, strome boki basenów.

Płytki ceramiczne mogą występować w różnych rozmiarach – od maleńkich płytek mozaikowych, których wymiary boków liczone są w mm, po płytki wielkoformatowe, które mogą pokryć nawet całą ścianę. Popularny jest format 20x20 cm, często wykorzystuje się też płytki 30x30 cm. Mniejsze płytki o wymiarach 10x10 cm są używane najczęściej w kuchni. Aktualnie można zauważyć coraz większą tendencję do stosowania dużych formatów (o boku 40 lub 50 cm) lub płytek prostokątnych. Zyskującym na popularności trendem jest także wykończenie wnętrz płytkami wielkoformatowymi, o boku 120 lub nawet 240 cm. Pozwalają one na uzyskanie pozornie jednolitej powierzchni, wyłożonej bezfugowo (w przypadku tradycyjnych płytek nie zaleca się tego typu rozwiązania, stąd tylko płytki wielkoformatowe pozwalają uzyskać ten efekt).

Co ciekawe, płytki ceramiczne pochodzące z jednej kolekcji, a czasem nawet z tego samego opakowania mogą się od siebie nieco różnić – i nie chodzi tu tylko o wzory (tzw. twarze płytki). Norma produkcyjna dopuszcza nawet 3 milimetry różnicy wymiarach płytek w dużych formatach. Dopuszcza się także pewne odstępstwa w ich grubości. Takie płytki nazywane są kalibrowanymi i są sortowane mechanicznie na partie o zbliżonych rozmiarach. Mają też zaokrąglone krawędzie.

Jeśli szukasz płytek o idealnie identycznych rozmiarach, to dobrym wyborem będą płytki rektyfikowane. Proces rektyfikacji nadaje płytkom regularne kształty i sprawia, że zanikają różnice w wielkości i grubości.

Płytki ceramiczne przez długi czas były wykorzystywane prawie wyłącznie w kuchniach i łazienkach, jednak obecnie coraz chętniej stosuje się je także w innych pomieszczeniach domów i w ciągach komunikacyjnych. Płytkami można wyłożyć również korytarz, przedpokój, klatkę schodową, piwnicę, garaż, balkon, taras, schody, pralnię, basen, saunę, elewację, pomieszczenia gospodarcze, warsztaty itd.

Coraz częściej i chętniej używane są również do wykańczania centrów handlowych, sklepów i budynków użyteczności publicznej. Szczególnie płytki gresowe – najbardziej solidne z płytek ceramicznych, chętnie wykorzystywane są w miejscach częstego użytkowania. Są bowiem odporne na ścieranie i bardzo wytrzymałe. Gres nie jest przeznaczony jedynie do pomieszczeń przemysłowych. Z powodzeniem stosuje się go jako alternatywę dla drewna, kamienia, często wykłada się nim tarasy, schody czy podłogę w salonie (doskonale przewodzi ciepło ogrzewania podłogowego). Warto wspomnieć też, że gres to jedyny materiał, którym można bez wahania obłożyć kominek.

Istnieje wiele sposobów układania płytek ceramicznych. Płytki kwadratowe najczęściej mocuje się na wzór:

• prosty – najpopularniejszy i najłatwiejszy do układania sposób rozmieszczenia płytek. W tym układzie fugi pomiędzy płytkami tworzą krzyże. Jedyną wadą tego układu jest konieczność docinania płytek, jeśli wnętrze nie ma narożników z kątami prostymi. Planując taki wzór, warto zakupić płytki z około 10% zapasem;

• ukośny – czyli w karo. Jest mało pracochłonny i można go stosować w pomieszczeniach o nieregularnych kształtach. Dodatkowo optycznie powiększa przestrzeń. Planując tego typu układ, powinno się zakupić płytki z ok. 15% zapasem;

• modularny – kiedy wykorzystuje się płytki o różnych wzorach, wielkościach i kształtach i rozmieszcza je w modułach, tak by tworzyły konkretny, powtarzalny wzór.

Płytki prostokątne można za to układać w stylu:

• ciosowym – mijankowy z przesunięciem o pół płytki, przypominający klasyczną strukturę muru. Układ wykorzystywany najczęściej na elewacjach;

• naprzemiennym – dwie płytki prostokątne pionowo, dwie płytki poziomo itd.;

• jodełkowym – kojarzonym z tradycyjnymi parkietami drewnianymi.

Warto także pamiętać, że rozplanowanie powierzchni, na której chcemy ułożyć płytki, jest konieczne przy wprowadzaniu elementów dekoracyjnych takich jak londony, listewki, cygara, dekory przy płytkach ściennych oraz fryzy, narożniki i cokoliki przy płytkach podłogowych. Układ płytek należy rozplanować także przy kombinacjach o różnych wymiarach i kolorach. Na posadzce można również łączyć płytki i parkiet. Do tego celu służą głównie specjalne listwy maskujące lub wypełniacze korkowe. Wyznacza się za ich pomocą odrębne strefy w tym samym pomieszczeniu.

Co jest potrzebne do montażu płytek ceramicznych?

Poza wybranym rodzajem płytek należy zakupić:

• krzyżaki – do podtrzymywania płytek w odpowiedniej odległości od siebie przy ich układaniu;

• fugę – masę do wypełniania szczelin między płytkami. Powinna być dopasowana do koloru płytek;

• odpowiedni klej – w zależności od podłoża i miejsca zastosowania wymagany jest inny klej. Warto sprawdzić zalecenie producenta płytek oraz dobrać klej do potrzeb pomieszczenia;

• listwy wykończeniowe – do wykończenia rogów i załamań.

Jaki układ płytek jest najprostszy do wykonania?

To zależy od kształtu pomieszczenia. Wnętrza o regularnych kształtach łatwo można wyłożyć płytkami w układzie prostym. W przypadku pomieszczeń nieregularnych taki układ gorzej się sprawdza, gdyż płytki trzeba będzie docinać. W takim przypadku warto zdecydować się na układ ukośny, czyli w karo. Będzie prostszy i szybszy do ułożenia.

Jakie płytki do łazienki?

Przy zakupie płytek łazienkowych warto zwrócić uwagę przede wszystkim na ich nasiąkliwość. Nie powinna ona wynosić więcej niż 3%. W przypadku płytek podłogowych łazienkowych należy wziąć pod uwagę także antypoślizgowość. Nawet klasa A będzie tu odpowiednia. W przypadku montażu pryszniców typu „walk in" warto jednak poszukać płytek o klasie antypoślizgowej B.