Renowacja mebli PRL - jak odnowić stare przedmioty „z duszą"?

Na fali mody w stylu vintage, która obserwowana jest w popkulturze, sztuce i modzie, współcześni projektanci zaczynają wyszukiwać meble z okresu PRL-u i dawać im „drugie życie”. Czy rzeczywiście warto iść tropem tej mody i odnawiać stare przedmioty użytkowe?

Poszukiwane perełki z epoki PRL-u to projekty uznanych projektantów, m.in. Józefa Chierowskiego (modny fotel 366), Jana Bogusławskiego (fotel zaprojektowany do Rady Ministrów), Teresy Kruszewskiej (krzesło „Muszelka”, fotel „Tulipan”), Romana Modzelewskiego (fotel RM58), Bogusławy i Czesława Kowalskich (meblościanka). To wybitni przedstawiciele polskiego designu i wzornictwa – takie projekty już trudno znaleźć!

Meble z okresu PRL-u doceniane są za swój funkcjonalizm, ergonomię i prostotę, ale też ponadczasowe kształty. Są rozpoznawalne na pierwszy rzut oka, nawet przez osoby, które nie zajmują się designem. Paradoksalnie, choć powstawały w latach 50. i 60. XX. wieku, nadal są modne i doskonale komponują się z nowoczesnymi elementami wyposażenia wnętrz.

Projekty mebli były realizowane przez najlepsze polskie zakłady, które dbały o szczegóły i jakość wykonania. Często wystarczy jedynie delikatna renowacja czy odświeżenie, aby móc cieszyć się modnym fotelem czy komodą przez kolejne kilkadziesiąt lat.

Renowacja mebli to popularny trend, który wyrósł m.in. na szeroko pojmowanej idei zero waste, a więc niemarnowania i niewyrzucania przedmiotów, które mogą jeszcze dobrze pełnić swoje funkcje. Konsumenci są coraz bardziej świadomi wpływu kupowania nowych rzeczy na środowisko i starają się to ograniczać. Modne stało się więc odnawianie, które nie dość, że dostarcza przedmiotów z duszą i historią, to jeszcze wskazuje na szacunek dla planety.

Kiedy w sklepach trudno znaleźć coś, co nie będzie kolejną kopią, meble z dawnych lat mogą być sposobem na oryginalność i wyrażenie indywidualnego stylu. W nowoczesnych aranżacjach wykorzystuje się nie tylko meble odrestaurowane 1:1, lecz także przerobione tak, aby połączyć współczesność z przeszłością. Pokrywa się je np. graficznymi wzorami, farbą metaliczną lub pastelową. Podobnie do łask wracają modne w latach PRL-u dekoracyjne kasetony, które pojawiają się w towarzystwie mebli retro i współczesnego wyposażenia.

Renowację starych mebli należy zacząć od oceny ich stanu i przygotowania powierzchni. Na początku należy usunąć powłoki malarskie, które łuszczą się lub wręcz całkowicie odchodzą, a następnie zaszpachlować większe ubytki. Jeśli meble mają być malowane, najlepiej lekko zmatowić ich powierzchnię przy pomocy papieru ściernego lub szlifierki. W dalszym kroku meble można pomalować farbą kredową lub akrylową (efekt kryjący), lakierem, żywicą epoksydową, a nawet okleić tapetą.

Najbardziej charakterystycznym elementem wyposażenia typowego mieszkania z okresu PRL-u były meblościanki, które teraz wracają do łask. Te z lat 50. i 60. mają lekką konstrukcję, są pojemne i praktyczne. Najczęściej były lakierowane, a więc podczas renowacji mogą być potrzebne opalarka i szpachelka, które pomogą usunąć zniszczoną powłokę. Można wykorzystać także specjalne środki chemiczne lub zetrzeć stare warstwy szlifierką i papierem ściernym. Przed kolejnym malowaniem lub lakierowaniem meble należy odpylić i odtłuścić (można wykorzystać wodę z mydłem malarskim lub płynem do naczyń). Rysy i ubytki powstałe w drewnie lub fornirze należy zamaskować szpachlą dobraną pod kolor. Większe zniszczenia forniru można zasłonić nową jego warstwą (przykleja się ją klejem do drewna). Należy przy tym pamiętać, aby wyrównać krawędzie, które często są poszarpane.

Fotele z okresu PRL-u to najbardziej znane i poszukiwane perełki polskiego designu. Aby móc je wykorzystać w nowoczesnej aranżacji, często trzeba wymienić pokrycie skórzane lub wykonane z tkaniny tapicerskiej oraz odświeżyć elementy drewniane. W przypadku tych drugich, należy postąpić tak, jak przy odnawianiu meblościanki – przygotować powierzchnię, a następnie pomalować farbą lub lakierem.

Kiedy stary fotel wydaje się zarwany i jest w złym stanie technicznym, warto aby w renowacji pomógł profesjonalny tapicer. Może okazać się, że konieczna będzie wymiana sprężyn i wypełnienia siedziska, a nie tylko pokrycia. Można je wymienić na grubą piankę poliuretanową. Jeśli fotel jest w dobrym stanie, a jedynie wymaga bardziej nowoczesnej i nowej tkaniny na siedzisko, można odnowić go samodzielnie przy pomocy takera. Siedzisko można wyrównać przy pomocy pianki i owaty przyszytej do warstwy wypełnieniowej. Dokładnie wymierzony i docięty fragment tkaniny tapicerskiej (czasami złożony ze zszytych kawałków) należy następnie naciągnąć i przymocować zszywaczem tapicerskim.

Kredens z PRL-u można odnowić w podobny sposób jak meblościankę lub z wykorzystaniem innych technik, nadających mu indywidualnego charakteru. Na plecy powierzchni, która widoczna jest za przeszkleniem, warto przykleić tapetę winylową z wzorem pasującym do całości aranżacji pomieszczenia. Aby nadać mu nowego, nowoczesnego koloru, można wykorzystać farby kredowe. Warto też wykorzystać szablony, by uzyskać geometryczne, graficzne wzory na szufladach i drzwiczkach szafek.

Aby odnowić taboret na drewnianych nóżkach i z tapicerowanym siedziskiem, należy najpierw rozkręcić mebel i pozbyć się starego obicia wraz z wypełnieniem. Na samym początku należy zająć się odnawianiem części drewnianych. Zacząć trzeba od usunięcia starych powłok, zmatowienia i odtłuszczenia powierzchni. Następnie trzeba je pomalować farbą lub lakierem. Kolejny krok to przyklejenie 2-3 warstw pianki tapicerskiej przy pomocy kleju tapicerskiego do siedziska. Kiedy klej wyschnie (najlepiej warstwy docisnąć, np. drugim taboretem), można zacząć naciąganie materiału. Niektóre formy taboretu nie wymagają zszywania kilku fragmentów, więc renowacja jest prostsza. Może się jednak okazać, że siedzisko wykonane jest z kilku elementów: warstwy głównej i bocznej, które trzeba w odpowiedni sposób zszyć na maszynie.

Solidne stoły o klasycznych, ponadczasowych kształtach to jeden z najchętniej odnawianych mebli z PRL-u. Renowacja jest stosunkowo prosta i polega przede wszystkim na usunięciu starych, wyblakłych i kruszących się powłok przy pomocy środka chemicznego, opalarki lub szlifowania szlifierką. Powierzchnię następnie należy dokładnie oczyścić i odpylić. Można pokryć ją bejcą dla uzyskania delikatnego matowego efektu, lakierem lub kolorową farbą kredową czy akrylową. Blat warto też zabezpieczyć żywicą epoksydową.

Podczas renowacji mebli przyda się zestaw uniwersalnych akcesoriów i narzędzi. Należą do nich przede wszystkim:

• papier ścierny - należy dobrać papier o różnej gradacji: od 120 do 300. Ten o małej ziarnistości można wykorzystać do polerowania i prac wykończeniowych. Warto używać go wraz ze szlifierką, np. do przetarcia trudno dostępnych miejsc.
• środek do odtłuszczania mebli - aby stare drewno dobrze przyjęło nową farbę lub lakier, a powierzchnia była pozbawiona plam i nierówności, należy przetrzeć ją środkiem odtłuszczającym i pozostawić do wyschnięcia.
• żywica epoksydowa - służy do trwałego zabezpieczania mebli przed uszkodzeniami mechanicznymi. Daje piękną powłokę na wysoki połysk i doskonale pasuje do stylu mebli z PRL-u. Warto ją położyć przede wszystkim na blat stołu.
• szpachlówka do drewna - pozwala na zakrycie defektów, zarysowań i ubytków powstałych w drewnie. Należy ją nakładać małą szpachelką i dobrać kolor do naprawianej powierzchni.
• farba renowacyjna do mebli - pozwala na szybkie i łatwe uzyskanie spektakularnego efektu oraz całkowite pokrycie odnawianej powierzchni. Jest odporna na zmywanie i uszkodzenia.
• szlifierka - urządzenie niezbędne w przypadku prac renowacyjnych. Warto wybrać model wielofunkcyjny. Przydatna może okazać się także szlifierka taśmowa, oscylacyjna oraz mimośrodowa. Ostatnia pozwala na dokładne prace wykończeniowe.

Dywan PRL – jak go wyczyścić?

Należy zacząć od dokładnego odkurzenia i wytrzepania dywanu z kurzu oraz zabrudzeń. Następnie warto wyprać go w roztworze sporządzonym z 500 ml wody, 2 łyżek sody i szklanki octu. Tak przyrządzony środek rozpyla się na całej powierzchni dywanu, a po przeschnięciu – odkurza. Można skorzystać też z profesjonalnej usługi prania dywanów.

Ile kosztuje renowacja mebli?

Własnoręcznie wykonana renowacja mebli nie jest droga, ponieważ wykorzystuje się materiały w niskich cenach (np. papier ścierny, lakier lub farba) i typowe narzędzia. Największy koszt to szlifierka, ale w niektórych wypadkach można się bez niej obyć, wykorzystując papier ścierny. U fachowców koszt renowacji krzesła to około 150-200 zł, stolika ok. 280-300 zł, szafy ok. 1000 zł, a fotela ok. 750-800 zł.

Gdzie kupić stare meble do renowacji?

Stare meble można znaleźć na strychach, kupić na pchlich targach, w lumpeksach z meblami czy na aukcjach internetowych.