Rozsady warzyw – jak je samodzielnie przygotować?

Rozsada warzyw to wysiewanie nasion i pielęgnacja siewek przed wysadzeniem roślin do gruntu. Samodzielne przygotowanie rozsady warzyw jest tańsze niż kupno rozsady w centrach ogrodniczych czy od lokalnych producentów. Poza tym z bogatej oferty nasion możemy wybrać odmiany warzyw, które najbardziej nam odpowiadają, a wybór gotowych sadzonek jest dużo mniejszy.

Dzięki wcześniejszemu wysiewaniu nasion możemy w naszym klimacie uprawiać rośliny wybitnie ciepłolubne. Nie zdążyłyby one w pełni się rozwinąć, ponieważ sezon wegetacyjny w Polsce jest dla nich zbyt krótki. Ponadto przygotowanie rozsady pozwala uzyskać wcześniejsze zbiory warzyw – do gruntu sadzimy dobrze rozwinięte sadzonki, które szybciej zaczynają wydawać plony.

Rozsady warzyw przygotowujemy przede wszystkich dla roślin wybitnie ciepłolubnych, które do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują wysokiej temperatury oraz dużej ilości słońca, kiedy dojrzewają. Nasz klimat jest dla nich zbyt chłodny, a sezon wegetacyjny za krótki.

Do warzyw takich zaliczamy np. bakłażany, pomidory i paprykę, a także owoce – arbuzy i melony. Rozsady warto przygotować także dla warzyw, które mają bardzo długi okres kiełkowania np. takich jak karczochy, selery czy szpinak nowozelandzki.

Wcześniejsze wysiewanie nasion w kontrolowanych warunkach wskazane jest również dla warzyw, które po wykiełkowaniu rosną bardzo powoli. Należą do nich np. brokuły, kalafiory, kalarepa, kapusta biała i czerwona. Rozsadę można także przygotować, aby uzyskać wcześniejsze plony warzyw – postępujemy tak np. z sałatami.

Są także warzywa, które można uprawiać zarówno z rozsady, jak i wprost z gruntu. Zaliczamy do nich: dynie, cebulę, cuknie, kabaczki, ogórki, patisony, pory oraz sałaty. Wprost do gruntu wysiewamy za to nasiona warzyw takich jak: bób, buraki ćwikłowe, fasola, groch, marchew, pietruszka, rzepa, rzodkiewka.

PORADA EKSPERTA

Warto przygotować rozsady dla warzyw takich jak: bakłażan, pomidor, papryka, karczoch, seler naciowy i korzeniowy, szpinak nowozelandzki, brokuł, kalafior, kalarepa, kapusta biała i czerwona, sałata.

Produkcję rozsady warzyw na okiennym parapecie albo w ogrzewanej szklarni możemy rozpocząć już od połowy lutego oraz w marcu. Później, jeżeli pogoda na to pozwala – nie ma śniegu i silnych mrozów – rozsadę możemy zacząć przygotowywać na rozsadniku lub pod foliowymi osłonami.

Najwcześniej wysiewa się nasiona warzyw takich jak bób, karczoch, por. Później przychodzi czas na nasiona kalarepy, papryki, sałaty masłowej wczesnej, sałaty kruchej, sałaty rzymskiej, selera (zarówno naciowego, jak i korzeniowego).

W tym samym czasie wysiewamy nasiona szpinaku nowozelandzkiego, pomidorów (odmiany wysokie) a także sałatę masłową (odmiany średnio wczesne), bakłażany, brokuły, arbuzy. Jako ostatnie wysiewamy nasiona ogórków, cukinii, dyni i karłowych odmian pomidorów.

Nasiona na rozsady można wysiewać do doniczek, skrzynek oraz wielodoniczek – plastikowych lub torfowo-celulozowych. Wielodoniczki plastikowe mogą być wykorzystywane wielokrotnie. Ponadto są lekkie i łatwo je przenieść. Mają wiele pojedynczych otworów, co ułatwia produkcję rozsady.

Wielodoniczki torfowo-celulozowe są jednorazowe, w pełni biodegradowalne. Rośliny w nich posadzone umieszczamy wprost w gruncie wraz z doniczką, korzenie przerosną dno, a pojemnik z czasem ulegnie rozkładowi, nie szkodząc przy tym środowisku.

Rozsady warzyw powinny stać w miejscu jasnym, dostatecznie doświetlonym, ale nie bezpośrednio na słońcu (szczególnie po wschodach). Silne promienie słoneczne mogłyby poparzyć siewki, a zbyt mała ilość światła może spowodować, że rośliny zaczną się wyciągać, będą wiotkie i słabe.

Najlepszy będzie parapet okna z wystawą południową lub południowo-zachodnią. Stanowisko do produkcji rozsady powinno być ciepłe, temperatura musi być stała zarówno w czasie kiełkowania, jak i po wschodach.

Rośliny mają różne wymagania co do warunków cieplnych. Nasiona kalarepy kiełkują już przy temperaturze 8-12 stopni, sałata masłowa – 16-18 stopni, bazylia, cząber, majeranek, kalafior, kapusta biała i czerwona, cebula, brokuł – 18-20 stopni, por – 18-22 stopnie, karczoch, kapusta pekińska, szpinak nowozelandzki – 20 stopni, seler naciowy i korzeniowy – 22-24 stopnie, ogórek, dynia, cukinia, patison – 24-28 stopni, papryka i pomidor – 25-28 stopni, arbuz – 25-30 stopni, bakłażan – 28-30 stopni.

Podłoże do rozsady warzyw powinno być lekkie, pulchne i próchnicze. Najlepsza będzie mieszanka torfu i piasku, którą można przygotować samodzielnie. Gotowe podłoże do rozsady można także kupić w sklepie lub centrum ogrodniczym. Do podłoża nie dodaje się nawozu, ponieważ w nasionku znajdują się wszystkie niezbędne do wykiełkowania składniki odżywcze.

Młode rośliny korzystają ze składników pokarmowych, które znajdują się w glebie. Dobór odpowiedniego podłoża korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego oraz na prawidłowy wzrost i rozwój siewek.

Wysiane nasiona przykrywamy cienką warstwą podłoża i delikatnie dociskamy. Jeżeli w naszym mieszkaniu panuje niska wilgotność powietrza (optymalne powinno być 40-60%), doniczki z rozsadą warto przykryć folią spożywczą.

Stworzymy wtedy kiełkującym nasionom warunki przypominające szklarniowe. W folii trzeba zrobić dziurki, aby umożliwić stały dostęp świeżego powietrza i swobodne parowanie wody. Rozsady warzyw wymagają przede wszystkim regularnego zraszania. Woda powinna być miękka, odstana, o temperaturze pokojowej.

Do podlewania najlepiej użyć spryskiwacza, bo strumień wody np. z konewki mógłby doprowadzić do wypłukania nasion. Przy produkcji rozsady podłoże powinno być stale wilgotne, ale nie może być mokre – nasiona nie wykiełkują, tylko zgniją. Po wschodach trzeba unikać moczenia liści. Siewki podlewamy wtedy, kiedy wierzchnia warstwa podłoża przeschnie.

WAŻNE!

Rozsady warzyw wymagają przede wszystkim regularnego zraszania, podłoże powinno być stale lekko wilgotne, ale nie mokre.

Pikowanie to przesadzanie siewek do osobnych doniczek lub skrzynek. Pikujemy rośliny, które mają 2-3 liście właściwe. Przeważnie zabieg ten wykonuje się około dwa-trzy tygodnie po wschodach. Przed przesadzaniem rośliny obficie podlewamy, delikatnie wyjmujemy je z podłoża (patykiem lub specjalnym szpikulcem), do osobnej doniczki sadzimy tylko najlepiej rozwinięte egzemplarze z silnie dobrze wykształconym systemem korzeniowym. Pikowanie pobudza rośliny do wzrostu i rozwoju. Po posadzeniu siewki podlewamy.

Pikowania wymagają przede wszystkim warzywa takie jak: kalafior, kapusta, papryka, pomidor, sałata, seler. Nasiona niektórych warzyw należy od razu sadzić do osobnych doniczek, bo źle znoszą przesadzanie np. dynia, fasola, ogórek.

Przed sadzeniem do gruntu rozsadę należy zahartować. Przyzwyczai to rośliny do warunków, jakie panują na zewnątrz. W tym celu przez około 10-14 dni przed sadzeniem stopniowo obniżamy roślinom temperaturę, coraz częściej wietrzymy i ograniczamy podlewanie.

Donice można wystawiać na zewnątrz na kilka godzin, każdego dnia zwiększając czas przebywania roślin na dworze. Pod koniec procesu hartowania rośliny zostawiamy na dworze na noc.

Warzywa z rozsady wysadzamy do gruntu dopiero w drugiej połowie maja, kiedy minie już groźba przygruntowych przymrozków. Przed sadzeniem rośliny obficie podlewamy. Sadzonki sadzimy w odpowiednich odstępach (zgodnie z zaleceniami na opakowaniach nasion). Nie mogą rosnąć zbyt gęsto, bo sprzyja to występowaniu chorób i zmniejszeniu plonów – rośliny muszą ze sobą konkurować o światło, wodę i składniki pokarmowe. Przez pierwsze dni świeżo posadzone rośliny podlewamy, aby podłoże było stale lekko wilgotne.