Stare odmiany jabłoni

Jabłoń (Malus) pochodzi z Chin, z Azji Środkowej i Azji Mniejszej oraz z Europy południowo- wschodniej. Obecnie znamy ponad 20 gatunków tej rośliny. Jabłka to owoce, które w klimacie umiarkowanym produkowane są w największych ilościach.

Jabłka produkuje się głównie jako owoce deserowe. Robi się z nich także soki, kompoty, galaretki, przeciery, marmoladę, ocet, wino. Nadają się również do suszenia. Niektóre odmiany służą do produkcji cydru – napoju alkoholowego popularnego we Francji, Anglii, Niemczech i Szwajcarii.

Jabłoń domowa (Malus domestica) to najpopularniejsza roślina sadownicza klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje ją duża odporność na mróz, dlatego może rosnąć także w rejonach dużo chłodniejszych niż Polska. Źle za to znosi klimaty tropikalne, ponieważ nie występuje tam okres jesienny, w trakcie którego drzewa przechodzą w stan spoczynku. Jedyny sposób uprawiania jabłoni w gorącym klimacie to sztuczne wywoływanie stanu spoczynku, polegające na… ręcznym obrywaniu liści. Stosuje się także specjalne opryski chemiczne.

Jabłonie należą do drzew długowiecznych, mogą żyć nawet 200 lat, a czasami jeszcze dłużej. W sadach starego typu jabłonie rosną przeważnie 60-70 lat, potem owocują słabej i hodowla staje się nieopłacalna. W nowoczesnych sadach natomiast drzewa wycina się po ok. 10-20 latach, a na ich miejsce sadzi się nowe odmiany. W przydomowych ogródkach warto posadzić odmiany szczepione na podkładkach wegetatywnych. Drzewa takie tworzą mniejsze korony, więc nadają się także do małych ogrodów. Ich kolejną zaletą jest to, że szybciej wchodzą w okres owocowania.

Jeśli zdecydujemy się posadzić w ogrodzie jabłonie, najlepiej wybrać odmiany o różnym okresie dojrzewania owoców. Jabłka dojrzewające latem, jesienią lub zimą to możliwość zbierania świeżych owoców od sierpnia do listopada. Warto także poszukać odmian, które mają długi okres przechowywania. Coraz popularniejsze są stare odmiany jabłoni, które mają wyjątkowo smaczne owoce i dodatkowo są bardzo odporne na choroby (szczególnie na parcha i mączniaka).

Poniżej prezentuję i krótko charakteryzuję najpopularniejsze odmiany starych jabłoni. Mają one różny okres owocowania, a jabłka poszczególnych odmian różnią się smakiem (od słodkich i soczystych, przez aromatyczno-korzenne do kwaskowych).

Antonówka zwykła – to stara odmiana rosyjska, która preferuje stanowiska słoneczne oraz żyzne, lekko kwaśne podłoże. Kwitnie w maju na biało, owoce dojrzewają na początku września i można je przechowywać do listopada. Średniej wielkości jabłka są kwaskowate i bardzo aromatyczne. Dzięki dużej zawartości pektyn, Antonówka świetnie nadaje się na przetwory. Odmiana ta jest bardzo wytrzymała na mróz i odporna na mączniaka.

Boiken – owoce tej niemieckiej odmiany dojrzewają w połowie października. Są soczyste i kwaskowe, nadają się głównie na przetwory. Średniej wielkości jabłka mają zielono-żółtą skórkę z czerwonym rumieńcem, która jest tłusta w dotyku. Odmiana ta owocuje co dwa lata, bardzo obficie. Boiken jest odmianą odporną na mróz, ale podatną na parcha i mączniaka.

Golden Delicious – jest odmianą amerykańską, znaną i cenioną na całym świecie.

Bardzo smaczne owoce tej odmiany dojrzewają w połowie października. Są soczyste i aromatyczne, o winno-słodkim smaku. Jabłka mają zielonkawą lub żółta skórkę. Odmiana Golden Delicious jest dosyć odporna na choroby i niezbyt wytrzymała na mróz. Wymaga stanowisk słonecznych i ciepłych, dlatego może być uprawiana tylko w najcieplejszych rejonach Polski.

Idared – owoce tej amerykańskiej odmiany dojrzewają pod koniec września. Można je przechowywać do końca stycznia, a w specjalnych chłodniach nawet do końca czerwca. Dobrze przechowują się także w domu: nawet po kilku tygodniach owoce nie więdną i wyglądają apetycznie. Zielono-żółta lub biało-żółta skórka jest pokryta czerwonym, błyszczącym rumieńcem. Jabłka są soczyste i smaczne, lekko kwaskowe. Owoce nadają się do bezpośredniego spożycia, a także na przetwory. Idared to także świetna odmiana na soki.

Koksa Pomarańczowa – odmiana angielska, której owoce są małe, smaczne i pokryte karminowo-pomarańczowym rumieńcem. Dojrzewają pod koniec września i można je przechowywać do grudnia (a w specjalnych chłodniach nawet do marca). Jest niezbyt odporna na mróz i dość podatna na mączniaka. Dzięki temu, je jabłka Koksy Pomarańczowej mają lekko kwaskowy smak, odmiana ta świetnie nadaje się na przetwory i szarlotki.

Kosztela – bardzo słodkie i soczyste owoce tej polskiej odmiany zbiera się pod koniec września. Kuliste, zielono-żółte jabłka pokryte żółtawym rumieńcem są najsmaczniejsze ok. 2-4 tygodnie po zbiorach. Można je przechowywać do końca stycznia. Kosztela jest stosunkowo odporna na mróz i dość podatna choroby. Owocuje co drugi rok.

Malinówka – miąższ tej odmiany charakteryzuje się malinowym posmakiem, stąd wzięła jej nazwa. Soczyste, kruche jabłka, pokryte bordowo-karminowym rumieńcem, dojrzewają pod koniec września i można je przechowywać do stycznia. Malinówka jest bardzo odporna na mróz i choroby.

Papierówka – toodmiana pochodząca z krajów nadbałtyckich. Owocuje co drugi rok, ale za to bardzo wcześnie: jabłka dojrzewają na przełomie lipca i sierpnia. Niewielkie, żółte (lub biało-żółte) owoce są soczyste i smaczne, można z nich robić kompoty, ale nadają się także do spożycia na surowo. Papierówki są bardzo odporne na mróz i niezbyt podatne na choroby.

Szara Reneta – owoce tej holenderskiej odmiany są bardzo soczyste i mają korzenny posmak. Świetnie nadają się na przetwory (galaretki, kompoty, marmolady, musy). Jabłka dojrzewają na przełomie września i października, są duże i zielone, mają także rudy lub czerwony rumieniec. Można je przechowywać do lutego, a nawet dłużej. Szara Reneta charakteryzuje się dużą odpornością na mączniaka i parcha.