Trzykrotka

• Trzykrotkę zalicza się do najcenniejszych gatunków oczyszczających powietrze. Pochłania m.in. trichloroetylen, benzen, ksylen i formaldehyd.
• Trzykrotka bywa potocznie nazywana „srebrną rośliną”. W Polsce ta nazwa nie jest powszechnie znana. Łacińska „zebrina” nawiązuje do pasków na liściach, kojarzących się z zebrą.
• W wielu krajach trzykrotka pasiasta jest uprawiana w ogrodach (stąd przenosi się w miejsca naturalne). Niektóre odmiany cieszą się szczególnym uznaniem. 'Purpusii' i 'Quadricolor' otrzymały wyróżnienie „Award of Garden Merit”, przyznane przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze.
• W uprawie pokojowej zaletą trzykrotki jest szybki wzrost. Ta cecha niekoniecznie cieszy się uznaniem w krajach tropikalnych, gdyż trzykrotka pasiasta czasem jest traktowana jako chwast. W RPA i na Wyspach Galapagos zaliczono ją do gatunków inwazyjnych. W Polsce, ze względu na klimat, nie stanowi żadnego zagrożenia dla bioróżnorodności gatunkowej. Jest za to atrakcyjną ozdobą wnętrz.

Trzykrotka to rodzaj obejmujący kilkadziesiąt gatunków występujących w Ameryce Północnej, Ameryce Środkowej, Ameryce Południowej i na Karaibach. Nazwę otrzymał na cześć Johna Tradescanta, ogrodnika Karola I Stuarta. Niektóre gatunki, np. trzykrotkę wirginijską (Tradescantia virginiana) spotyka się w ogrodach. W uprawie pokojowej najbardziej znana jest trzykrotka pasiasta (Tradescantia zebrina, Zebrina pendula), nazywana pasiatką. W środowisku naturalnym porasta brzegi rzek, tereny podmokłe, spotyka się ją także w lasach. To roślina płożąca, wytwarzająca ciemnozielone liście z dwoma grubymi, srebrzystymi pasami, a także różowymi bądź fioletowymi przebarwieniami. Ma grube, ale łamliwe pędy. Dorasta do 1 m długości.

Trzykrotka jest jedną z nielicznych roślin pokojowych, które względnie dobrze radzą sobie w cieniu. Oczywiście nie należy jej stawiać w pomieszczeniach bez okien. Możesz ją natomiast uprawiać w sypialni lub tam, gdzie znajduje się małe okno. Przy niedoborze światła jest gorzej wybarwiona (bardziej zielona), ma cieńsze pędy i wolniej rośnie, ale wytrzymuje takie warunki. Optymalny jest półcień lub duża ilość światła rozproszonego. Dlatego w pomieszczeniu z oknem wychodzącym na północ, najlepiej uprawiać trzykrotkę na parapecie lub blisko okna. W widniejszych pomieszczeniach możesz ustawić ją w odległości 2-3 m od okna.

Roślina nie lubi jednak bezpośredniego nasłonecznienia. Rażące słońce wysusza ją i sprawia, że na liściach powstają plamy od poparzeń. Trzykrotkę często uprawia się wraz z innymi, wysokimi roślinami. Możesz ją oplatać po pniu (np. fikusa dębolistnego, juki czy draceny) lub uprawiać w wiszącej donicy, pośród innych roślin płożących (pnących). Trzykrotka dobrze sprawdza się w widnych łazienkach. Toleruje szeroki zakres temperatur.

Zimą lubi lekkie ochłodzenie, ale temperatura powietrza nie powinna spadać poniżej 15ºC. Trzykrotka to roślina, która nie przechodzi w stan spoczynku, dlatego uważaj, aby nie przemrozić jej podczas wietrzenia zimą. Trzykrotkę możesz uprawiać w tradycyjnych pojemnikach, wiszących donicach, a także w ogrodach w szkle. Oprócz tego nada się do zakładania ogrodów wertykalnych. Jest lubiana przez miłośników egzotycznych zwierząt, gdyż ładnie zdobi terraria.

Trzykrotkę podlewaj regularnie, ale niezbyt obficie. Podłoże powinno być stale lekko wilgotne. Najłatwiej jest sprawdzić wierzchnią warstwę (do głębokości ok. 1 cm) palcem – gdy wilgoć jest ledwie wyczuwalna, roślinę należy podlać. Pamiętaj jednak, że w uprawie doniczkowej pasiatka nie toleruje podłoża podmokłego (tak jak w środowisku naturalnym). Dlatego regularne zalewanie bryły korzeniowej może zakończyć się śmiercią rośliny. Dochodzi wówczas do zgnilizny korzeni, a część nadziemna łatwo oddziela się od podziemnej. Jednocześnie nie możesz dopuścić do przesuszenia. Wtedy dochodzi do więdnięcia i zasuszenia najstarszych liści.

Można przyjąć, że roślinę podlewa się 2-3 razy w tygodniu latem, 1-2 razy wiosną i jesienią, a zimą nie częściej niż raz na tydzień. W praktyce częstotliwość podlewania zależy od wielu różnych czynników: temperatury w pomieszczeniu (najważniejszy), wilgotności powietrza, dostępności światła, wielkości donicy oraz użytego podłoża. W przypadku, gdy trzykrotka oplata pień większej rośliny, podlewanie dostosuj do potrzeb „głównego” gatunku. Ewentualnie można zaaplikować niewielką warstwę wody tak, by zamoczyć jedynie wierzchnią warstwę podłoża. Roślina z reguły wytwarza słabo rozwinięty, płytki system korzeniowy.

Jeśli chcesz, aby Twoja trzykrotka pasiasta lepiej wyglądała – miała bujniejsze pędy i liście – oraz rzadziej chorowała, pilnuj dużej wilgotności powietrza (np. 60%). Suche powietrze może prowadzić do brązowienia brzegów liści. W miesiącach zimowych, przy uruchomionym centralnym ogrzewaniu, rozważ stosowanie nawilżacza powietrza. Gatunek toleruje zraszanie, zabieg możesz wykonywać nawet 2-3 razy w tygodniu (ale nie dotyczy to wszystkich gatunków trzykrotki). Najlepsza będzie przegotowana woda, która nie pozostawia plam na liściach. Zabieg wykonuj w godzinach porannych – woda wtedy nie utrzymuje się tak długo jak przy wieczornym zraszaniu.

Dobrym sposobem na poprawę „mikroklimatu” jest ustawianie donicy w dużo szerszej podstawce. Zalej ją wodą (np. do połowy), a na dnie ułóż płaskie kamienie, które będą stanowić warstwę izolacyjną.

Podłoże pod trzykrotkę wybierz żyzne, próchnicze i umiarkowanie przepuszczalne. Nie może szybko wysychać. Często wykorzystuje się uniwersalną ziemię, przeznaczoną dla roślin pokojowych. Warto ją jednak wymieszać z ziemią kompostową. Używa się także dodatków utrzymujących wilgoć, np. wermikulitu. Dobrym sposobem jest również dodanie hydrożelu na etapie sadzenia (miesza się go z podłożem). Trzykrotkę możesz uprawiać bez stosowania drenażu na dnie donicy.

• Tricolor (Tradescantia fluminensis 'Tricolor') – popularna odmiana wyróżniająca się lancetowatymi liśćmi w odcieniach zieleni, bieli i różu. Ich spodnia część ma fioletowe zabarwienie.
• Quicksilver (Tradescantia fluminensis 'Quicksilver') – odmiana wyróżnia się zielonymi, małymi listkami w białe prążki.
• Nanouk (Tradescantia 'Nanouk') – małe, lancetowate liście są zielono-różowe. Może wypuścić kwiaty koloru niebieskiego, różowo-fioletowego lub białego.
• Pink Joy (Tradescantia 'Pink Joy') – odmiana o bardzo zwartym pokroju. Pasiaste liście mienią się zielenią i fioletem. Mają także srebrzystą poświatę.

Do nawożenia trzykrotki wybierz nawozy wieloskładnikowe (zbliżone proporcje NPK i mikroelementów). Stosuje się m.in. nawozy dla roślin o ozdobnych liściach (najlepiej połowę dawki sugerowanej przez producenta). Bardzo dobre rezultaty uzyskuje się przez stosowanie nawozów humusowych, które przy okazji polepszają parametry gleby. Nawozy w płynie można aplikować wraz z podlewaniem, co dwa tygodnie, od wiosny do lata. To przyśpiesza wzrost. W praktyce trzykrotka uprawiana w żyznym podłożu radzi sobie także bez dokarmiania. Nie stosuj intensywnego nawożenia preparatami zawierającymi dużo azotu. W takim wypadku rośliny są nadmiernie wydłużone (cieńsze pędy, większe przestrzenie pomiędzy liśćmi) i słabiej wybarwione (mniejszy kontrast kolorów).

Trzykrotkę przesadza się bardzo rzadko. Zazwyczaj przez cały okres jej życia nie wykonuje się zabiegu. To gatunek krótkowieczny, który po kilku latach traci swój ozdobny wygląd (staje się mniej gęsty, gorzej ulistniony). Dlatego stara roślina jest wtedy wymieniana na nową. Ponadto pasiatka dobrze radzi sobie w ciasnych pojemnikach, bo ma słabo rozwinięty system korzeniowy. Zabieg może spowodować uszkodzenie bryły korzeniowej. W rezultacie przesadzanie najlepiej wykonywać jedynie w skrajnych przypadkach, gdy jest to rzeczywiście potrzebne. Taka sytuacja może się pojawiać, jeśli Twoja trzykrotka zdobi ogród wertykalny lub ogród w szkle.

Wtedy roślinę przesadza się co kilka do kilkunastu miesięcy. W takiej sytuacji nadmierny wzrost roślin jest niewskazany (ograniczona przestrzeń do rozwoju), dlatego stare trzykrotki zastępuje się sadzonkami. Opcjonalnym rozwiązaniem jest przycięcie długich pędów. Przesadzania (po około roku) wymagają trzykrotki ukorzeniane w bardzo małych pojemnikach (np. wielkości opakowania po jogurcie).

Trzykrotkę rozmnaża się bardzo łatwo. Wystarczy, że oberwiesz fragmenty pędów, np. z czterema liśćmi. Optymalne sadzonki mają kilka centymetrów długości, ale możesz ukorzeniać dłuższe. Zaleca się przeczekać ok. godzinę, aż rana lekko wyschnie. Później oberwany pęd włóż bezpośrednio do ziemi w pojemniku docelowym. Sadzonki raz na kilka lat zastępują roślinę dojrzałą i słabo zagęszczoną (mało liści).

Szkodniki rzadko żerują na trzykrotce, chociaż trudno ją całkowicie przed nimi uchronić. Zdarza się, że rośliny stają się pokarmem dla wszędobylskich mszyc. Owad nie tylko powoduje bezpośrednie szkody (wysysa sok z liści i pędów), ale także przenosi choroby (jest wektorem wirusów, jego spadź to pożywka dla grzybów sadzakowych). Mszyce zwalczaj przy użyciu insektycydów przeznaczonych do ochrony roślin pokojowych. Zwykle potrzebne są 2-3 opryski, np. w odstępach 5-7 dniowych.

Choroby wynikają głównie z nieodpowiedniego podlewania i zbyt niskiej wilgotności powietrza. Nadmiar wody prowadzi do gnicia korzeni, niedobór – do szybkiego wysychania. Z kolei suche powietrze powoduje brązowienie samych końcówek bądź obrzeży liści. Czasem trzykrotka wymaga „odmłodzenia”, czyli przycięcia. Po takim zabiegu przez 2-3 dni nie wolno jej zraszać. W ten sposób ograniczy się ryzyko infekcji.