Uprawa współrzędna - co siać obok siebie w ogrodzie warzywnym

Uprawa współrzędna to metoda, która polega na tym, aby jednoczesne wysadzać na tej samej grządce różne rośliny. Dzięki czemu poszczególne gatunki będą mogły czerpać korzyści ze swojego sąsiedztwa.

W tej metodzie ważne jest zjawisko zwane allelopatią, które polega na wydzielaniu przez rośliny substancji chemicznych (np. kwasów organicznych, tanin, amoniaku) mających pozytywny lub negatywny wpływ na sąsiednie gatunki. Substancje mogą być wydzielane jako olejki eteryczne, które ulatniają się i unoszą w powietrzu lub po prostu są zmywane z roślin przez deszcz, a następnie transportowane do ziemi. Jeszcze innym sposobem przenikania substancji jest naturalne obumieranie, czyli rozkład. Wytworzone w tym procesie składniki trafiają do podłoża, a następnie do korzeni innych roślin.

Kolejnym elementem wynikającym z przemyślanego sadzenia roślin jest wykorzystywanie ich cech fizycznych. Przykładem może być rzodkiewka, która nie lubi słońca, dlatego posadzona obok wyższego od niej grochu świetnie ukryje się przed promieniami. Innym razem jego pnącza mogą posłużyć za oparcie i schronienie od wiatru.

Budowa roślin, a dokładnie korzenia, ma również wpływ na wspomniany wcześniej płodozmian (w przydomowych uprawach nazywany zmianowaniem - w praktyce oznacza to samo, jednak na mniejszą skalę). Kiedy w jednym miejscu przez kolejne lata uprawiane są te same rośliny, z podłoża zaczynają znikać określone minerały - gleba ubożeje. Podobnie różnego rodzaju szkodniki szybko uczą się, w którym miejscu pojawia się ich przysmak. W efekcie plony są coraz skromniejsze, a warzywa i owoce marnieją. W uprawie współrzędnej wyjałowieniu ziemi zapobiega sadzenie roślin o różnym systemie korzeni.

Bez wątpienia uprawa współrzędna niesie ze sobą wiele korzyści. Najważniejszym efektem stosowania tej metody są zdrowe i piękne warzywa. Oczywiście nie trzeba ograniczać się tylko do tej grupy, a wręcz zaleca się, aby do warzywnika dodawać również kwiaty i zioła. Podczas wyboru roślin warto zwrócić uwagę na:

• rodzaj korzeni - najlepiej łączyć ze sobą rośliny o płytkim i głębokim systemie. Zaletą takiego rozwiązania jest zniwelowanie potrzeby rywalizacji o wodę i składniki odżywcze, ponieważ rośliny pobiorą ją z różnych warstw;
• rodzinę roślin - nie zaleca się sadzenia obok siebie roślin z tej samej grupy, np. psiankowatych, do rodziny tej należą m.in. ziemniaki, pomidory, papryki;
• wymagania - jeżeli różne rośliny są zachłanne na wodę i składniki mineralne, posadzenie ich obok siebie sprawi, że będą zmuszone konkurować;
• właściwości - jeśli rośliny wydzielają substancje, które odstraszają szkodniki, warto je sadzić - przykładem może być czosnek lub lawenda;
• wielkość i szybkość wzrostu - warto zapewnić na tyle dużo miejsca, aby rośliny nie przeszkadzały sobie na żadnym z etapów wzrostu.

Jest bardzo dużo przykładów pozytywnego oddziaływania na siebie roślin. Jednym z najbardziej znanych jest wspomniany wcześniej czosnek. Jego towarzystwo docenią np. truskawki, ponieważ chroni je przed mączniakiem, czyli chorobą wywoływaną przez grzyby. Sałata również będzie dobrze przez nie tolerowana, a rośliny cebulowe pozytywnie wpłyną na ich smak. Natomiast lubiany przez ludzi zapach bazylii, odstrasza gryzonie, a aksamitka, lawenda i nasturcja skutecznie zniechęcą mszyce. Nagietki to tzw. rośliny pułapkowe nicieni - szkodników korzeni. Oczywiście tych połączeń jest znacznie więcej, warto jednak zapamiętać kilka kluczowych, przedstawionych w tabeli poniżej:

Ze względu na to, że rośliny dążą do zajęcia jak największego terenu, wykształciły w sobie umiejętność obrony i prześcigają się środkach zaradczych. Aby cieszyć się pięknymi warzywami, warto zwrócić uwagę również na negatywne połączenia. I tak np. podczas uprawiania truskawki trzeba unikać sadzenia obok niej kapusty ze względu na zróżnicowane zapotrzebowanie tych roślin na wodę. Maliny będą zaś mocno z nią konkurować o składniki odżywcze, więc też lepiej unikać takiego sąsiedztwa. Tego typu oddziaływań jest znacznie więcej, dlatego w tabeli zebraliśmy najpopularniejsze rośliny i połączenia, których warto unikać:

Uprawa współrzędna może przynieść wiele korzyści - warzywa będą zdrowe, wydłuży się też czas wegetacji i zwiększą plony. Warto więc stosować ten rodzaj uprawy w przydomowym ogrodzie. Od czego zacząć? Najlepiej wydzielić grządkę i posadzić na niej różne rodzaje roślin, unikając jednocześnie niekorzystnych połączeń. Podczas zakupów warto również wybierać nasiona z symbolem zielonego liścia na opakowaniu. Jest to oznaczenie rolnictwa ekologicznego UE. Dodatkowo może widnieć na nim dopisek bio, eko lub organic. Tego typu oznaczenia są gwarancją, że nasiona nie były genetycznie modyfikowane czy też zaprawiane substancjami chemicznymi, a w uprawie, z której pochodzą, nie stosowano nawozów sztucznych.