Wiśnia

Wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris) to roślina należąca do rodziny różowatych. Pochodzi z Azji Mniejszej i jest gatunkiem powstałym ze skrzyżowania ze sobą czereśni ptasiej i wiśni karłowatej. Obecnie występuje tylko jako roślina uprawna, niekiedy dziczejąca. Swą popularność wiśnie zawdzięczają smacznym owocom, które nadają się do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory. Można z nich robić dżemy, konfitury, soki, galaretki, wina, nalewki. Wiśnie chętnie uprawiane są w przydomowych ogródkach, na działkach i w sadach. Nasz kraj należy do jednych z największych producentów wiśni nie tylko w Europie, ale i na świecie. Ponadto kwitnące na wiosnę drzewa wiśni prezentują się niezwykle malowniczo.

Wiśnie pospolite to okazałe krzewy lub niezbyt wysokie drzewa, które mogą dorastać do około 5 m wysokości. Mają luźną koronę, a ich pędy mogą być wyprostowane lub lekko przewieszające się. Kora wiśni ma czerwonobrązową barwę. Wiśnie tworzą liczne odrosty korzeniowe. Liście mają kształt eliptyczny i piłkowane brzegi. Są zielone, skórzaste, błyszczące i mogą dorastać do 5-12 cm długości. Kwiaty wiśni pojawiają się jeszcze przed rozwojem liści – w kwietniu i maju. Umieszczone są po kilka (1-5) na krótkopędach. Kwiaty są białe, mają średnicę około 2-3 cm. Owoce wiśni to małe (około 1,5 cm średnicy), kuliste pestkowce, które dojrzewają od końca czerwca do początków sierpnia (w zależności od odmiany). Owoce mogą mieć barwę czerwoną, ciemno bordową (prawie czarną) lub żółtą. Wiśnie dzielimy na sokówki (owoce mają bardzo ciemną skórkę i sok o ciemnym, barwiącym miąższu) i szklanki (owoce o czerwonej skórce i jasnym, prawie przezroczystym, bezbarwnym miąższu i soku). Wiśnie mogą być w smaku słodkie lub kwaśne.

Wiśnie powinny rosnąć na stanowiskach ciepłych, słonecznych, osłoniętych od wiatru. Bardzo dobrze czują się na południowych stokach pagórków lub stoków. Nie należy ich natomiast sadzić w zagłębieniach terenu, w których zbiera się woda, ponieważ tworzą się tam zastoiska mrozowe – późnowiosenne przymrozki mogą uszkadzać kwiaty wiśni. Drzewa te potrzebują do 15 m2 przestrzeni.

Wiśnie najlepiej rosną na glebach piaszczystych lub piaszczysto-gliniastych, głęboko uprawionych. Są dość odporne na suszę, dlatego nie wymagają regularnego podlewania (jest ono jednak konieczne w przypadku przedłużającej się suszy). Wiśnie nie tolerują gleb ciężkich, podmokłych, zalewowych.

Przed posadzeniem wiśni watro wzbogacić glebę nawozem organicznym (kompostem lub obornikiem), można także użyć nawozów mineralnych. W pierwszych latach uprawy drzewka nawozimy dwukrotnie w czasie sezonu wegetacyjnego – wiosną (marzec) oraz latem (czerwiec). W kolejnych latach uprawy wiśnie wystarczy zasilić na wiosnę.

Większość odmian wiśni to gatunki samopylne – do zawiązania się owoców nie potrzebują pyłku z innych drzew. Do zapylania gatunków obcopylnych bardzo dobrze nadaje się stara odmiana wiśni – 'Łutówka'.

Wiśnie w okres owocowania wchodzą przeważnie w 3-4 roku uprawy. Owocują regularnie i obficie.

Wiśnie są dość łatwe w uprawie i nie wymagają zbyt wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Drzewa te są mrozoodporne, jednak późnowiosenne przymrozki mogą uszkadzać kwiaty, wiśnie należy więc sadzić w ciepłych i zacisznych miejscach w ogrodzie.

Wiśnie mogą być narażone na choroby takie jak np.: brunatna zgnilizna, drobna plamistość liści, gorzka zgnilizna, rak bakteryjny, srebrzystość liści. Choroby mogą mieć podłoże bakteryjne, grzybowe, wirusowe, a mogą być też spowodowane błędami w uprawie. Wiśnie mogą być także atakowane przez mszyce.

Wiśnie tworzą z natury formy krzaczaste i są stosunkowo mocno rozgałęzione. Pędy dość często zwisają aż do ziemi. Optymalnym terminem cięcia prześwietlającego dla wiśni jest lato, po zbiorze owoców. Cięcie prześwietlające polega na wycięciu kilku lub kilkunastu pędów w taki sposób, aby do środka korony lepiej dochodziło światło i powietrze. Podobnie jak przy innych gatunkach, wycinamy gałęzie krzyżujące się oraz te, które rosną w kierunku środka korony. U wiśni wycinamy też gałęzie rosnące tuż nad ziemią. Rocznie powinno się wyciąć około 10-20% gałęzi. Wiśnia również jest bardzo wrażliwa na zakażenia, ponadto wiosną wypływa z niej bardzo dużo soku, który może stać się pożywką dla patogenów.

Wiśnie uprawiane są przede wszystkim ze względu na owoce, które można spożywać na surowo, jednak bardziej sprawdzają się w przetwórstwie. Można z nich robić dżemy, konfitury, soki, kompoty, nalewki, wina, można je także mrozić, suszyć, kandyzować. Wiśnie zawierają witaminy (z grupy B, C, PP), karoten, cukry, garbniki, pektyny, kwasy organiczne oraz mikro- i makroelementy. W Polsce uprawia się kilkanaście odmian wiśni, z których najpopularniejsza to 'Łutówka'.

Odmiany wiśni różnią się między sobą siłą wzrostu, terminem dojrzewania owoców (od końca czerwca do początków sierpnia), smakiem owoców (kwaśne, słodkie, mniej lub bardziej soczyste). Wiśnie mogą być samopylne lub obcopylne, a ich owoce dzielimy na sokówki (o ciemnym soku) i szklanki (o soku bezbarwnym).

'Łutówka' – stara odmiana nieznanego pochodzenia, jedna z najpopularniejszych zarówno w uprawie amatorskiej, jak i towarowej. Ma duże owoce (do 7 g) o mocnej, ciemno bordowej skórce. Miąższ jest ciemnoczerwony, miękki, soczysty, w smaku kwaśny i dobrze odchodzi od pestki. 'Łutówka' należy do wiśni sokowych (ma ciemny, barwiący sok). Idealnie nadaje się na przetwory. Owoce dojrzewają późno – na przełomie lipca i sierpnia. 'Łutówka' jest odmianą mrozoodporną, ale podatną na choroby (drobna plamistość liści). Owocuje regularnie i obficie.

'Northstar' – samopylna odmiana amerykańska. Idealna do przydomowych ogródków, bo rośnie słabo, jest plenna, mało wrażliwa na mróz i dość odporna na choroby. Ma ciemnoczerwone owoce, soczyste, kwaskowe, smaczne, dojrzewają na początku lipca. Owoce nadają się do bezpośredniego spożycia, jak i na przetwory.

'Groniasta z Ujfehertoi' – samopylna odmiana węgierska o średnio silnym wzroście., dość odporna na mróz i choroby. Odmiana deserowa, ma ciemnoczerwone, smaczne, kwaskowate owoce o ciemnoczerwonej barwie. Owoce dojrzewają w drugiej połowie lipca.

'Nefris' – odmiana samopylna, owocuje regularnie i obficie. Owoce ciemnoczerwone, soczyste, dojrzewają w lipcu. Idealne nadają się na przetwory, można je też traktować jako deserowe. Odmiana bardzo podatna na raka bakteryjnego.

'Kelleris' – duńska odmiana samopylna, plenna i dość mrozoodporna. Owoce duże, czerwone, o zwartym, soczystym, czerwonym miąższu, łagodne w smaku. Dojrzewają w połowie lipca, nadają się do bezpośredniego spożycia (odmiana deserowa), jak i na przetwory.

'Lucyna' – odmiana polska, deserowa, o bardzo smacznych owocach, które są słodko-kwaśne, duże i mają ciemną skórkę i miąższ. Owoce dojrzewają w drugiej połowie lipca. Odmiana odporna na mróz i choroby.

'Wanda' – samopylna odmiana polska o silnym wzroście. Owocuje regularnie i obficie. Owoce dojrzewają w połowie lipca, są małe, dość kwaśne, nadają się przede wszystkim na przetwory. Odmiana dość podatna na raka bakteryjnego.

Czym się różni wiśnia od czereśni?

Mimo dużego podobieństwa w wyglądzie, wiśnie i czereśnie różnią się smakiem, kolorem i zawartością składników odżywczych. Owoce wiśni są kwaśniejsze i ciemniejsze - bardziej bordowe, zawierają mniej cukru, błonnika, węglowodanów, magnezu, fosforu i potasu, są za to dobrym źródłem pektyn, mają więcej witaminy C, A, kwasu foliowego oraz wapnia. Czereśnie są słodsze, mogą być żółte, czerwone lub ciemnoczerwone, mają dużo witamin z grupy B, żelaza oraz jodu.

Jak i kiedy sadzić wiśnię?

Wiśnię należy sadzić wczesną wiosną (najlepiej tuż po roztopach) lub późną jesienią. Przed posadzeniem należy przekopać stanowisko i wzbogacić glebę kompostem lub obornikiem, następnie wykopać szeroki dół, aby korzenie drzewka mogły rozłożyć się bez podwijania, umieścić obok palik, stanowiący podporę i na koniec udeptać ziemię, formując wokół sadzonki zagłębienie do wyłożenia grubą warstwą ściółki (ok. 15 cm).

Jak i kiedy przycinać wiśnię?

Wszystkie młode pędy wiśni przycinamy bezpośrednio po wiosennym zasadzeniu lub następnej wiosny, jeśli drzewka były sadzone jesienią. Pędy należy skrócić o 1/3 do 2/3 długości, a na przycięte gałązki założyć spinacze, które zwiększą kąty rozwidleń.

Dlaczego wiśnia nie owocuje?

Nieowocowanie wiśni może być spowodowane niewłaściwym zapyleniem kwiatów lub brakiem silnego cięcia pędów.

Jaka odmiana wiśni do ogrodu?

Do uprawy w ogrodzie najbardziej polecanymi odmianami wiśni są sokówki ("Łutówka", "Nefris", "Kelleris", "Lucyna") i szklanki ("Wczesna Ludwika", "Montmorency"), a oprócz nich: wiśnia "Mazowia", "Sabina" oraz "Pandy 103".

Kiedy kwitnie wiśnia?

Wiśnia kwitnie na przestrzeni kwietnia i maja, choć niektóre odmiany zakwitają już na początku kwietnia, a owocuje na przełomie czerwca i lipca.