Zakładamy ogródek ziołowy

Zioła powinniśmy sadzić na stanowiskach ciepłych, słonecznych i osłoniętych od silnych wiatrów. Ogródek ziołowy warto usytuować blisko domu, aby mieć łatwy dostęp do tych aromatycznych i smacznych roślin. Zioła można też posadzić w pobliżu miejsca, gdzie wypoczywamy: umilą nam czas swoim pięknym zapachem i ciekawym wyglądem (np. szałwia melonowa czy czerwonolistne odmiany bazylii).

Zioła powinny rosnąć w podłożu żyznym i przepuszczalnym o lekko kwaśnym odczynie (pH 5,5-6,5). Najlepszym podłożem do ziół będzie gleba, która składa się z ziemi gliniastej, torfu i przekompostowanej kory. Do podłoża zbyt gliniastego i ciężkiego warto dodać nieco piasku, natomiast podłoże jałowe i piaszczyste należy wzbogacić kompostem lub uniwersalną, żyzną ziemią ogrodniczą.

Warto pamiętać, że ogródka ziołowego nie należy nawozić nawozami mineralnymi, ponieważ zioła nie lubią chemicznych dodatków. Poza tym zioła „dokarmiane” nawozami mineralnymi nie będą nadawały się do spożycia. Do zasilania ogródka ziołowego najlepiej używać nawozów organicznych (obornika lub kompostu). Nawozy takie należy wymieszać z podłożem na jesieni.

Zioła powinny mieć stale wilgotne podłoże, na przesuszenie musimy szczególnie uważać w czasie gorących letnich miesięcy. Do podlewania ziół powinno używać się odstanej, miękkiej wody o odczynie obojętnym. Dobrym rozwiązaniem jest zaopatrzenie się w zbiornik na wodę deszczową, ponieważ deszczówka najlepiej nadaje się do podlewania roślin w ogrodzie.

Kupując sadzonki warto zwrócić uwagę na to, czy na spodniej stronie liści nie ma pomarańczowych plamek. Plamki świadczą o chorobie rośliny (tzw. rdza). Sadzonki wysiewamy do gruntu w drugiej połowie maja, kiedy minie już groźba przygruntowych przymrozków. Najlepiej sadzić obok siebie po 3-5 egzemplarzy, rośliny z czasem rozrosną się i zagęszczą, tworząc aromatyczne kępki.

Aby zioła ładnie się zagęszczały i rozrastały, należy co jakiś czas uszczykiwać ich wierzchołki. Pobudzi to rośliny do wytwarzania nowych przyrostów i pędów. Poza tym młode listki są najsmaczniejsze i najbardziej aromatyczne. Ogródek ziołowy należy regularnie i dokładnie odchwaszczać, aby zioła nie musiały konkurować z chwastami o dostęp do świata, wody i składników odżywczych zawartych w glebie.

Zioła najlepiej zbierać w czasie bezdeszczowych, pogodnych dni w godzinach przedpołudniowych (kiedy wyschnie poranna rosa, a jeszcze nie będzie upałów). Wtedy są najbardziej aromatyczne i najbardziej wartościowe.

Większość gatunków ziół (np. bazylia, oregano, melisa, szałwia) można zbierać na bieżąco, w miarę potrzeb. Ważne jednak aby zbierać je przed kwitnieniem, ponieważ w momencie kiedy pojawią się kwiaty, rośliny te stracą część swoich cennych właściwości. Poszczególne gatunki ziół zbieramy od lipca do końca sierpnia.

Zioła to rośliny nietrwałe. Aby dłużej cieszyć się ich aromatem, możemy je wysuszyć lub zamrozić. Zioła (np. oregano, bazylia, tymianek) suszy się w ciemnym i przewiewnym miejscu. Wcześniej wiążemy je w niewielkie pęczki i podwieszamy łodygami do góry. Można je także suszyć w otwartym piekarniku (podobnie jak np. grzyby) w temperaturze nieprzekraczającej 50 °C.

Wysuszone zioła przechowujemy w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Zioła można też mrozić. Do mrożenia nadają się przede wszystkim: koperek, pietruszka, szczypior. Umyte i wysuszone zioła (można je także posiekać) wkładamy do plastikowych torebek lub pojemniczków i umieszczamy w zamrażarce.

Z bogatej oferty ziół każdy może wybrać coś dla siebie. Aromatyczna bazylia (i oregano) doda charakteru daniom kuchni śródziemnomorskiej, tymianek poprawi trawienie, listki melisy posłużą do dekoracji letnich tortów i deserów, a mięta orzeźwi i odświeży.

Bazylia

Bazylia to roślina jednoroczna, która do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebuje dużo światła. Lubi ciepłe i zaciszne stanowiska. Warto pamiętać, aby podlewać bazylię tylko w godzinach przedpołudniowych (nigdy wieczorem), ponieważ jest to roślina podatna na choroby grzybowe, a ciemność sprzyja rozwojowi tych chorób.

Bazylię stosuje się w chorobach układu nerwowego i trawiennego. Do celów kulinarnych najlepiej nadają się młode listki, można je także mrozić lub suszyć. Bazylia kojarzy się z kuchnią włoską, wchodzi też w skład wielu różnych mieszanek ziołowych (np. zioła prowansalskie).

Estragon

Estragon wymaga stanowisk jasnych, ale nie bezpośrednio na słońcu. Nie służą mu także miejsca bardzo cieniste, ponieważ traci wtedy swój charakterystyczny aromat. Estragon jest rośliną wieloletnią, która dość silnie się rozrasta, więc trzeba ją często przycinać.

W warunkach naturalnych (w Azji i Ameryce Północnej) może osiągać nawet 2 m wysokości. Estragon jako przyprawa stosowany jest głównie w kuchni francuskiej (nazywamy jest tam nawet „królem przypraw”). Służy do aromatyzowania potraw z drobiu, ryb i warzyw. Dodajemy go pod koniec gotowania, aby nie stracił swojego aromatu.

Melisa

Melisa to roślina wieloletnia, która lubi stanowiska słoneczne oraz wilgotne podłoże. Roślina ta zwiera olejki eteryczne, które nadają jej wyraźnie cytrynowy aromat. Świeże liści mają lekko korzenny i gorzkawy smak.

W kuchni melisę stosuje się do ozdabiania deserów, a także do przyprawiania sałatek, dań z ryb, mięsa i jaj, a także do aromatyzowania likierów i herbaty. Melisa ma właściwości uspokajające, dobrze działa na układ nerwowy. Napar sporządzony z młodych listków oraz kąpiel z dodatkiem olejku z melisy działa relaksacyjnie i koi nerwy. Suszone liście trzeba przechowywać w szczelnych pojemnikach.

Mięta

Mięta to roślina wieloletnia, która może dorastać do około 80 cm wysokości. Powinno się ją sadzić na stanowiskach lekko zacienionych. Ziemia wokół rośliny powinna być stale wilgotna i bogata w próchnicę. Liście mięty idealnie nadają się do suszenia, ponieważ długo utrzymują swój charakterystyczny aromat.

Mięta ma orzeźwiający zapach i lekko piekący smak. Znana jest ze swoich właściwości odświeżających. Stosowana jest także przy zaburzeniach trawienno-jelitowych. Może być używana jako dodatek do deserów, a także do sosów i sałatek.

Oregano

Oregano to inaczej lebiodka pospolita. Roślina ta jest byliną i może dorastać do około 40 cm wysokości. Oregano powinno być systematycznie przycinane w celu utrzymania okrągłego i krzewiastego kształtu. Należy je także regularnie podlewać, żeby utrzymywać wilgotną, ale nie mokrą glebę.

Oregano powinniśmy posadzić na stanowisku słonecznym, w przepuszczalnym i dobrze zdrenowanym podłożu. Aromatyczne oregano nieodparcie kojarzy się z kuchnią śródziemnomorską, jest chętnie dodawane do pizzy, makaronów, zapiekanek i dań z pomidorami. Wchodzi w skład ziół prowansalskich.

Rozmaryn

Rozmaryn wymaga stanowisk słonecznych, ciepłych, osłoniętych od silnych wiatrów. Roślina ta lubi wilgoć, nie wolno więc dopuścić do przesuszenia podłoża. Rozmaryn wymaga częstego przycinania.

Regularne cięcie sprawi, że roślina będzie wypuszczać młode pędy. Rozmaryn jest jednym ze składników ziół prowansalskich. Świetnie nadaje się do aromatyzowania nalewek i likierów ziołowych. Używa się go do przyprawiania potraw z mięs i warzyw (głównie ziemniaków).

Tymianek

Tymianek wymaga stanowisk suchych i nasłonecznionych. Najlepiej rośnie w podłożu przepuszczalnym, piaszczystym i niezbyt żyznym. Liście tymianku należy zbierać przed kwitnieniem, wtedy są najbardziej aromatyczne.

Tymianek możemy spotkać w daniach kuchni francuskiej, a także w syropie na kaszel mokry, ponieważ ma działanie wykrztuśne. Poprawia trawienie, dlatego warto dodawać go do ciężkostrawnych i tłustych dań.