Zastosowanie drewna na zewnątrz domu – pytania i odpowiedzi

Nie wszystkie gatunki drewna dobrze sprawdzą się na zewnątrz. Do budowy mebli ogrodowych, tarasów, altan i elewacji domu stosuje się zazwyczaj drewno egzotyczne. Jest ono trwalsze, wytrzymalsze na warunki atmosferyczne i ładniej się starzeje niż inne gatunki. Do stosowania na zewnątrz najczęściej stosuje się:

• merbau — pochodzi z Azji, jest ciemnobrązowe i dość jednolite. Ma dużą wytrzymałość i jest odporne na opady i zmiany temperatury. Niestraszne mu także grzyby, owady, wilgoć i chemikalia. Często wykorzystuje się je na deski tarasowe i schody, gdyż ma wysoką odporność na zarysowania i uszkodzenia mechaniczne. Można więc układać je w strefach intensywnego użytkowania. Jest to też drewno mało kurczliwe. Deski merbau na zewnątrz ulegają procesowi patynowania (pojawiania się srebrzystego osadu). Jest to naturalne zjawisko, a sam osad nie wpływa negatywnie na wytrzymałość i odporność drewna;
• teak — pochodzi z Azji, występuje w różnych odcieniach brązu. Jest odporne na działanie szkodliwych mikroorganizmów (grzybów, szkodników, pleśni, glonów) i nie nasiąka wodą. Jest też odporne na działanie kwasów i długotrwałe nasłonecznienie. Ma średnią twardość, co ułatwia obróbkę. Częsty materiał na deski tarasowe, meble ogrodowe, altany, pergole;
• modrzew syberyjski — pochodzi z syberyjskiej tajgi. Występuje w naturalnych kolorach od czerwono-brunatnego po złocisto-miodowy. Jest odporny na pleśń, grzyby i nieprzychylne warunki środowiskowe (wysoką wilgotność, mróz, opady, działanie promieni słonecznych). Z tego względu najczęściej stosowany jest na tarasy i do budowy mebli ogrodowych. Podobnie jak merbau, z czasem patynuje (pokrywa się nalotem).
• cedr kanadyjski — lekkie drewno występujące naturalnie w różnych odcieniach brązu, charakteryzuje się szerokimi jasnymi pasami. Ma bardzo wysoką odporność na warunki atmosferyczne, zimno, promieniowanie UV, a także grzyby i pleśń. Jest łatwy w obróbce i ma wysokie walory izolacji cieplnej, dzięki czemu często wykorzystywany jest jako okładzina elewacyjna budynków i do budowy saun. Z czasem nieco zmienia kolor (pokrywa się patyną).

Do najbardziej wytrzymałych drewien krajowych zalicza się modrzew, dąb, świerk, jesion i buk. Często robi się meble i akcesoria ogrodowe również z sosny, ale jest ona dość miękka, przez co niezbyt odporna na uszkodzenia mechaniczne.

Do budowy tarasów poleca się drewno egzotyczne, głównie teak, merbau lub modrzew syberyjski. Wszystkie trzy cechują się wysoką odpornością mechaniczną, naturalną ochroną przed szkodliwymi drobnoustrojami (w tym pleśnią, grzybami i glonem) oraz wytrzymałością w trudnych warunkach pogodowych (silnym nasłonecznieniu, częstych opadach, mrozach). W przestrzeniach o dużym nasileniu ruchu najlepiej sprawdza się jednak niezwykle wytrzymałe merbau.

Warto wiedzieć, że spośród tych trzech gatunków jedynie pierwszy nie zmienia koloru pod wpływem czynników zewnętrznych. Wybierając dwa pozostałe, należy się liczyć z wystąpieniem patynowania, czyli pojawianiem się lekkiego osadu. Jeśli chce się zakupić tańsze drewno krajowe, można postawić na dąb, buk lub jesion. Będą mniej trwałe niż wyżej wymienione gatunki i nieco bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne, ale również będą się ładnie starzały i posłużą na długie lata.

Powierzchnie drewniane na zewnątrz można zabezpieczyć za pomocą:

• impregnowania — pokrycia substancją ochronną, która pomaga drewnu zachować kolor i zapobiega wnikaniu wody (impregnat wodoodporny). Na rynku dostępne są także impregnaty ognioodporne, do ochrony biologicznej oraz lecznicze (gdy drewno zaatakują owady, grzyby lub pleśń);
• lakierowania — które chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi, nasiąkliwością wody, korozją biologiczną oraz działaniem promieni UV. Ułatwia zmywanie i zabezpiecza przed wchłanianiem plam. Samo w sobie nie barwi, jedynie nadaje drewnu błyszczącą powierzchnię. Na lakierze łatwo widać jednak wszystkie rysy, wgłębienia i zadrapania. Można go jednak zetrzeć papierem ściernym w celu odrestaurowania mebla czy deski. Wystarczy wygładzić powierzchnię i ponownie zaimpregnować.
• bejcowania — bejce to substancje konserwujące drewno, które jednocześnie nadają mu kolor. Zabezpieczają na ok. 4 lata, po których należy ponowić zabieg. W znacznie mniejszym stopniu niż impregnowanie chroni przed grzybami, porostami i pleśnią. Dlatego bejcowane drewno dobrze jest zabezpieczyć dodatkowo lakierem lub woskiem;
• malowania emalią – zabieg stosowany na drewnie, które ma małe prawdopodobieństwo uszkodzenia mechanicznego – zwykle na elewacjach. Zabezpiecza powierzchnię na 5 do 8 lat, po których trzeba ponowić zabieg;
• lazurowania – zabieg z wykorzystaniem lakierobejcy, daje mocną powłokę ochronną (wytrzymałość ok. 8 lat), która świetnie chroni przed warunkami pogodowymi, silnym słońcem, mchami, porostami, pleśnią, grzybami i owadami;
• woskowania – jest to zabezpieczanie drewna z wykorzystaniem substancji naturalnej i ekologicznej, zazwyczaj wosku pszczelego lub roślinnego. Zabezpiecza to materiał przed wodą. Woskowanie wykorzystywane jest głównie na drewnianych donicach na kwiaty i meblach ogrodowych.

W celu pomalowania drewna użytkowanego na zewnątrz budynku, należy zainwestować w farbę paroprzepuszczalną i elastyczną, najlepiej alkidową (ftalową), akrylową (z przeznaczeniem do drewna) lub olejną. Największą odporność nada drewnu farba ftalowa, która ochroni je przed wilgocią i uszkodzeniami mechanicznymi. Ma ona jednak silny, nieprzyjemny zapach. Farby akrylowe są znacznie mniej wonne, ale nieco mniej chronią przed wilgocią, temperaturą i uszkodzeniami.

Kupując farbę do drewna, należy też zawsze upewnić się, czy na opakowaniu jest informacja o stosowaniu jej na drewnie na dworze. Nie wszystkie farby nadają się do użytku zewnętrznego.

Przed malowaniem drewno trzeba też odpowiednio przygotować. Warto powierzchnię przetrzeć, by pozbyć się kurzu i pyłu oraz umyć i pozostawić do wyschnięcia. Następnie zmatowić papierem ściernym i pokryć preparatem grzybobójczym, który zniszczy ewentualne drobnoustroje, które mogły już zaatakować deski.

W przypadku drewna, które było już malowane, nową warstwę farby można położyć na starą, o ile nie była spękana, łuszcząca się lub zniszczona. Jeżeli stara warstwa jest dobrej jakości, nowa będzie się prawidłowo trzymać. Jeżeli jednak doszło do uszkodzenia, starą farbę należy zdrapać i zeszlifować papierem ściernym.

Lakier chroni drewno przed wilgocią i uszkodzeniem mechanicznym. Do drewna zewnętrznego można zastosować lakier matowy, satynowy (półbłyszczący) lub błyszczący. Pierwszy najbardziej ogranicza widoczność zarysowań i uszkodzeń mechanicznych. Drugi będzie zapewniał nieco wyższą odporność przed wilgocią. Trzeci najlepiej zabezpieczy powierzchnię drewna przed nasiąkaniem. Niestety wszelkie skazy będą na nim najbardziej widoczne.

Kupując lakier do użytku zewnętrznego, warto sprawdzić, czy producent zapewnia, że nie żółknie on pod wpływem słońca, jak również, czy preparat jest przyjazny dla środowiska, bezpieczny dla zwierząt oraz czy chroni przed grzybami i pleśnią.

Najtrwalsze są meble ogrodowe z gatunków tropikalnych np. teak, merbau, modrzew syberyjski. Wysoką jakością odznaczają się także meble z drewna rodzimego takiego jak dąb, buk, jesion. Meble sosnowe i bambusowe są lekkie, ale mniej trwałe. Najszybciej uszkodzeniu ulegną jednak meble z plecionki np. trzcinowe, które najgorzej się starzeją.

Najpopularniejszym materiałem elewacyjnym jest cedr kanadyjski — jest naturalnie odporny na biodegradację i działanie szkodliwych drobnoustrojów oraz owadów. Świetnie sprawdza się też w złych warunkach atmosferycznych, przy niskich i wysokich temperaturach. Ma również doskonałe właściwości wygłuszające oraz termoizolacyjne, co sprawia, że koszty ogrzewania maleją. Ponadto elewacja cedrowa chłodzi wnętrze domu latem.

Warto jednak wiedzieć, że, by uniknąć korozji, konieczne jest stosowanie z cedrem kanadyjskim łączników wyłącznie ze stali nierdzewnej, aluminium lub poddanych głębokiej galwanizacji. Sam cedr, jeśli jest nieimpregnowany, nabiera srebrzystego koloru. Nalot ten nazywa się patyną, nie jest on jednak szkodliwy dla drewna i dodaje mu uroku.