Zimowe przycinanie drzew owocowych

Celem cięcia prześwietlającego jest dostarczenie większej ilości światła do środka korony. Młodsze drzewa (5-6 lat) prześwietlamy umiarkowanie, ponieważ mają mniejszą objętość i promienie słoneczne łatwiej przenikają do środka korony. Starsze i większe drzewa wymagają silniejszego cięcia prześwietlającego.

• Drzewa o koronach prawie naturalnych, czyli najbardziej popularne w amatorskiej uprawie, mają dużo konarów (od 8 do 14). Optymalnie jest, jeśli mają od 6 do 7.

• Przy cięciu prześwietlającym wycinamy gałęzie krzyżujące się, rosnące do środka korony, zwisające zbyt blisko ziemi oraz te, które pokładają się na sobie.

• Podczas corocznego cięcia prześwietlającego wycinamy około 20% pędów i gałęzi. Po cięciu korona może wydawać się nam rzadka, ale latem gdy pojawią się nowe przyrosty, drzewo ponownie się zagęści.

Przycinanie drzew może wydawać się zbędne, jednak tak nie jest. Wykonane profesjonalnie i z użyciem sekatora lub nożyc ogrodowych przyczyni się do zdrowego wzrostu. Do najważniejszych zalet tego procesu można zaliczyć ochronę przed chorobami grzybowymi i poprawę jakości plonów.

Drzewa o zbyt gęstej koronie, poza wspomnianym niedoświetleniem, są bardziej narażone na choroby. Po deszczu dłużej się osuszają, a zaleganie wody może doprowadzić do rozwoju chorób grzybowych. Zbyt gęsta korona powoduje także to, że pąki kwiatowe nie zawiązują się w środku korony, a to prowadzi do zmniejszenia ilości owoców.

Cięcie drzew powoduje, że drzewa regularnie owocują. Przycinanie przyczynia się do wytwarzania odpowiedniej ilości pędów owoconośnych i dużego przyrostu młodych pędów. Na przykład pędy owoconośne u jabłoni i gruszy to przede wszystkim krótkopędy. Wiśnie natomiast owocują zarówno na krótkopędach, jak i na długopędach.

Przycinanie wywiera duży wpływ na wzrost i wielkość roślin. Należy jednak pamiętać, że cięcie drzew ma ujemny wpływ na młode rośliny, ponieważ zmniejsza plon i wydłuża okres wchodzenia w owocowanie.

Jeśli chodzi o starsze drzewa, to regularne przycinanie wpływa na zmniejszenie liczbę owoców, ale za to poprawia się ich jakość i wielkość. Duża liczba gałęzi i gęste korony powodują, że owocowanie jest obfite, ale owoce są małe i mogą być nieprawidłowo wykształcone. U jabłoni może także wystąpić owocowanie przemienne, czyli co drugi rok.

Zimowe cięcie jest najbardziej odpowiednie dla gatunków drzew takich jak: jabłoń, grusza i śliwa. Na przedwiośniu możemy przycinać także czereśnie, wiśnie, morele i brzoskwinie. Jednak każdy z wyżej wymienionych gatunków wymagania nieco innej techniki cięcia.

Cięcie drzew zaczynamy od jabłoni. Na początku przycinamy te odmiany, które są najbardziej odporne na mróz np.: ‘Cortland’, ‘McIntosh’. Później przycinamy grusze, śliwy, a na końcu wiśnie. Sadownicy w dużych sadach zaczynają przycinanie już w styczniu i często trwa to aż do maja, gdyż cięcie zajmuje wiele tygodni.

Jabłonie i grusze – szczególnie odmiany silnie rosnące tworzą bardzo wysokie korony. Drzewom o zbyt wzniosłych koronach należy skracać wierzchołki tak, aby korona drzewa nie przekraczała 2,5-3 metrów. Przy silniejszym cięciu na konarach pojawiają się silne pędy rosnące pionowo w górę, które potocznie nazywane są „wilkami”. Pędy te usuwamy co roku, ponieważ mogą powodować silne zagęszczenie i zacienienie korony. „Wilki” najlepiej usuwać latem, ponieważ cięte w tym okresie słabiej odrastają w roku następnym.

Czereśnie – nie wymagają silniejszego cięcia, ponieważ przeważnie tworzą korony luźne i kształtne. Korony czereśni są wysokie i utrudnia to bardzo zbiór owoców, stąd potrzeba przycinania wierzchołków konarów. Czereśnie nie tolerują zbyt dobrze cięcia i szczególnie wiosną są bardziej podatne na raka bakteryjnego. Optymalnym terminem przycinania czereśni jest lato, po zbiorze owoców. Przy cięciu i formowaniu czereśni należy pamiętać o wycinaniu gałęzi chorych (rak bakteryjny, wyciek żywicy). Ważne jest, aby rany po cięciu niezwłocznie posmarować maścią ogrodniczą np.: Funabenem Eko, Dendromatem.

Wiśnie – tworzą z natury formy krzaczaste i są stosunkowo mocno rozgałęzione. Pędy dość często zwisają aż do ziemi. Optymalnym terminem cięcia prześwietlającego dla wiśni jest (podobnie jak u czereśni) lato, po zbiorze owoców. Ale można też przycinać wiśnie na przedwiośniu (marzec). Cięcie prześwietlające polega na wycięciu kilku lub kilkunastu pędów w taki sposób, aby do środka korony lepiej dochodziło światło i powietrze. Podobnie jak przy innych gatunkach, wycinamy gałęzie krzyżujące się oraz te, które rosną w kierunku środka korony. U wiśni wycinamy też gałęzie rosnące tuż nad ziemią. Rocznie powinno się wyciąć około 10-20% gałęzi. Wiśnia również jest bardzo wrażliwa na zakażenia, dlatego wszystkie większe rany należy posmarować maścią ogrodniczą. Wiśnie owocują zarówno na krótkopędach jak na długopędach.

Śliwy i morele – przycinanie i prześwietlanie śliw oraz moreli jest podobne jak w przypadku jabłoni i grusz. Wycinamy pędy krzyżujące się, zachodzące na siebie i rosnące do środka korony. Cięcie powinno być jednak mniej intensywne, zaleca się wycinanie około 10% pędów. Drzewa zbyt wysokie, rosnące powyżej 4 m, można skracać poprzez przycinanie wierzchołków. Odpowiedni termin cięcia to lato (po owocowaniu). Śliwy i morele można przycinać także na przedwiośniu (marzec). Śliwy i morele formujemy tak, aby powstał jeden pień-przewodnik i klika w miarę rozrośniętych konarów. Przy tych gatunkach ważne jest, aby szczególnie na początku przy młodych drzewkach przyginać pędy. Śliwy tworzą dość wąskie korony, które zagęszczają się w środku i rosną pionowo do góry. Aby poprawić owocowanie i ulepszyć kształt korony, pędy boczne należy przyginać w taki sposób, by korona była bardziej rozłożysta, a pędy rosły bardziej poziomo. W tym celu na gałęziach można wieszać odważniki lub przywiązywać pędy do pnia elastyczną żyłką szkółkarską, naginając je ku dołowi.

Brzoskwinie – cięcie i formowanie brzoskwiń jest bardziej specyficzne, ponieważ drzewa te owocują najlepiej na zeszłorocznych przyrostach. Brzoskwinia jest stosunkowo mało odporna na mróz i choroby. Poza rodzimą odmianą (‘Siewka Rakoniewicka’) brzoskwinie często przemarzają i chorują. Coroczne cięcie polega na przycinaniu starszych pędów w odległości 1 cm od konaru. Z pozostawionej części pędu wiosną wyrosną nowe gałęzie, na których w roku następnym pojawią się owoce. Natomiast z pędów zeszłorocznych wycina się gałęzie chore, uszkodzone i najsłabsze. Zostawiamy pędy najsilniejsze, przycięte do około 40cm długości. Jeśli brak pędów zeszłorocznych lub pędy te przemarzły, pozostawiamy pędy zdrowe i najsilniejsze i także skracamy je do około 40cm długości.

Czy potrzebne jest zezwolenie na przycinanie drzew?

Zabiegów pielęgnacyjnych, w tym przycinania, nie należy zgłaszać. Jeśli drzewo nie stoi na terenie zabytkowym, zezwolenie nie jest potrzebne.

W jaki sposób przycinać gałęzie?

Gałęzie przycina się na obrączkę, co w praktyce oznacza pozostawienie kilkunastu centymetrów gałęzi. Dzięki czemu nie uszkodzi się tkanki pnia. Z kolei grube konary warto nacinać od dołu, a następnie dokończyć czynność od góry. Taki sposób zapobiega sytuacji, w której gałąź cięta od góry łamie się pod swoim ciężarem i rani pień.