Zimowit jesienny – uprawa i odmiany

Zimowity (Colchicum) w naturze występują w niemal całej Europie, niektóre gatunki pochodzą natomiast z Azji (np. z Iranu czy Indii). Obecnie znanych jest około sześćdziesiąt pięć gatunków tych ozdobnych roślin. W Polsce możemy spotkać dziko rosnące zimowity jesienne (Colchicum autumnale) na wilgotnych, górskich łąkach (głównie w Sudetach i w Karpatach) oraz w północno-wschodniej części naszego kraju. Fioletowe kwiaty zimowitów przypominają kształtem krokusy, jednak nie są z nimi spokrewnione. Kwiaty innych popularnych gatunków i odmian mogą być białe, różowe, liliowe, a nawet żółte. Niektóre zimowity kwitną wiosną lub latem.

Rośliny te są ozdobą ogrodu głównie jesienią, kiedy bardzo obficie kwitną. Po przekwitnięciu zimowity przechodzą w stan spoczynku i budzą się dopiero wiosną. Liście zimowitów pojawiają się przeważne w kwietniu i wraz z końcem maja zaczynają zamierać. Warto poczekać aż liście całkowicie uschną. Kiedy się to stanie, bulwy należy wykopać i przesuszyć. Oddzielamy też bulwy mateczne od cebulek przybyszowych. Zimowity rozmnaża się właśnie przez podział bulw. Cebule umieszczamy w gruncie pod koniec lipca lub na początku sierpniu. Głębokość sadzenia zależy od wielkości cebulki: mniejsze sadzimy około 2-5 cm pod powierzchnią ziemi, większe na głębokości około 12-15 cm. Przed posadzeniem można zaprawić bulwy środkiem grzybobójczym. We wrześniu lub na przełomie września i października każda bulwa wyda po kilkanaście kwiatów.

Zimowity preferują miejsca słoneczne, ale radzą sobie także w półcieniu. Najlepiej rosną w podłożu żyznym, przepuszczalnym, o odczynie obojętnym lub zasadowym (pH 6,5-7). Gleba powinna być zasobna w składniki pokarmowe, a także stale wilgotna. Zimowity nie tolerują jednak podłoży podmokłych, dlatego miejsce, gdzie chcemy posadzić bulwy, warto zdrenować. Zimowitom nie służy także gleba zbyt piaszczysta i jałowa.

Rośliny te należy obficiej podlewać w czasie, kiedy rozwijają się liście. Kiedy roślina przechodzi w stan spoczynku (czyli zimą oraz latem) podlewanie należy ograniczyć, by nie narażać bulw zimowitów na gnicie oraz choroby grzybowe. Jeśli chodzi o nawożenie, to należy zasilać zimowity w okresie wzrostu liści (czyli od kwietnia do końca maja). Najlepiej użyć do tego celu nawozów wieloskładnikowych zasobnych w wapń. Nie trzeba natomiast nawozić zimowitów kwitnących. Nie zasilamy roślin także latem ani zimą.

Zimowity najpiękniej prezentują się posadzone w dużych, nieregularnych grupach. Fioletowe kobierce tych niezwykle dekoracyjnych kwiatów mogą być ciekawą ozdobą ogrodu. Zimowity sadzić możemy także w donicach i pojemnikach na tarasie, a nawet w domu. Trzeba tylko pamiętać, by po przekwitnięciu bulwy umieścić w gruncie i obficie podlać. Delikatne kwiaty zimowitów nadają się także na kwiat cięty. Kwiaty do wazonu ścinamy od razu po ich pojawieniu się, wtedy będą bardziej trwałe.

Wszystkie prace ogrodnicze związane z zimowitami należy wykonywać w rękawiczkach, ponieważ jest to roślina silnie trująca. Nie należy ich także sadzić tam, gdzie często bawią się dzieci. Zimowit jesienny nazywany jest roślinnym arszenikiem, ponieważ ma bardzo trujące nasiona: śmiertelna dawka dla człowieka to ok. 5-10 nasion. Niebezpieczne jest nawet owcze i kozie mleko, pochodzące od zwierząt, które zjadły wcześniej zimowita jesiennego. Substancja toksyczna zawarta w tej roślinie (kolchicyna) należy do najbardziej trujących środków pochodzenia roślinnego. Niepokojące objawy pojawiają się dopiero po kilku godzinach od spożycia nasion. Może wystąpić uczucie pieczenia w ustach, wymioty i krwawa biegunka. Krew pojawia się także w moczu. Może również dojść do uszkodzenia szpiku kostnego. Późniejszym objawem jest wypadanie włosów.

W Polsce najpopularniejszy jest zimowit jesienny. Do najpiękniejszych odmian należą:

• ‘Plenum’ – kwitnie na jasnoróżowo, ma bardzo ozdobne kwiaty o wielu płatkach.
• ‘Alboplenum’ – kwiaty tej odmiany są białe i przypominają kształtem kwiaty chryzantemy lub lilii wodnej.
• ‘Album’ – bardzo obficie kwitnie na biało.
• ‘Albiflorum’ – ma piękne, białe kwiaty.
• ‘Purpureum’ – kwiaty mają kolor ciemnoliliowy.

Warto poznać także inne gatunki tych wyjątkowych roślin:

Zimowit okazały

Zimowit okazały lub powabny (Colchicum speciosum) – z każdej bulwy może wyrosnąć nawet trzydzieści ciemnoróżowych kwiatów z żółtą plamką w środku. Kwiaty są zdecydowanie większe niż u zimowita jesiennego.

Zimowit bizantyjski

Zimowit bizantyjski (Colchicum byzantinum) – jest to jeden z obficiej kwitnących gatunków. Długie na około 15-20 cm kwiaty pojawiają się na przełomie sierpnia i września i mają kolor liliowo-różowy.

Zimowit pstry

Zimowit pstry (Colchicum variegatum) – ozdobne kwiaty pokryte są drobną siateczką żyłek.