Jak pielęgnować beton po ułożeniu?

Beton jest rodzajem zaprawy, materiałem kamiennym, sztucznie stworzonym przez człowieka. Beton robi się z:

• kruszywa, wypełniacza np. żwiru, piasku, keramzytu, materiałów skalnych,
• spoiwa, dowolnego lepiszcza np. cementu, wapna, gipsu lub polimerów,
• wody, która wiąże ze sobą spoiwo i kruszywo.

Powstałą mieszankę można wzmacniać dodatkowo zbrojeniem – stalową siatką, włóknami lub prętami. Nawet bez tego jest ona bardzo odporna na działanie czynników zewnętrznych – korozję, ściskanie, przenikanie wody, obciążenie, rozciąganie. Cechy te mogą być dodatkowo wzmocnione poprzez wykorzystanie specyficznego dodatku kruszywa, np. mniej porowata struktura sprawia, że beton znosi większe obciążenia, a dodatek zbrojenia jeszcze bardziej uodparnia na siły rozciągające (stalowa konstrukcja przejmuje część obciążeń).

W zależności od rodzaju użytego kruszywa beton może być:

• ciężki – używany do konstrukcji żelbetonowych, wykonywany z wypełniaczy naturalnych. Może być uzupełniony kruszywem manganowym lub barytowym, aby uzyskać dodatkowe cechy, jak osłona przed radioaktywnością;
• zwykły – tworzony z kruszywa naturalnego i wykorzystywany w różnorodnych konstrukcjach betonowych i żelbetonowych, a także przy produkowaniu pustaków i bloczków betonowych;
• lekki – przygotowywany z wykorzystaniem lekkich wypełniaczy, takich jak keramzyt, pumeks, żużel wielkopiecowy. Może być tworzony także bez zastosowania kruszywa. Zwykle używa się go do konstrukcji niedużych elementów budowlanych (np. bloczków betonowych) i przy konstrukcji stropów.

Można spotkać się też z innym nazewnictwem betonu, pochodzącym bezpośrednio od dodatków, jakie zostały wykorzystane w tworzeniu mieszanki lub związanym z procesem produkcyjnym np.:

• żużlobeton – zawiera żużel wielkopiecowy. Jest często wykorzystywany do tworzenia wewnętrznych ścian konstrukcyjnych i działowych oraz wypełniania konstrukcji szkieletowych. Jest przyjazny dla środowiska naturalnego, doskonale izoluje od dźwięku i ma właściwości termoizolujące oraz kumulujące ciepło. Charakteryzuje się wysoką wytrzymałością;
• fibrobeton – wzmocniony włóknem stalowym, szklanym, polimerowym albo bazaltowym dla większej wytrzymałości na rozciąganie. Dzięki zawartości włókien zyskuje też odporność na pękanie, tworzenie się rys oraz ścieranie;
• beton polimerowy – spoiwem w nim nie jest cement, ale polimery, dzięki czemu materiał ma niższą nasiąkliwość, wolniej się starzeje, jest gładszy, odporniejszy na ścieranie oraz wytrzymalszy na środki chemiczne;
• beton jastrychowy – jego wypełnieniem jest drobnoziarniste spoiwo do jastrychu. Materiał wykazuje dzięki temu odporność na zużycie i zwiększoną wytrzymałość. Często wykorzystuje się go do wylewki podłogowej;
• gazobeton – inaczej nazywany betonem komórkowym, to rodzaj lekkiego betonu, do którego wprowadza się gaz pod ciśnieniem. Za sprawą tego działania powstają w nim pory. Porowata konstrukcja sprzyja izolacji termicznej. Jednocześnie taki rodzaj betonu jest tańszy, lżejszy i łatwiejszy w obróbce. Ma jednak mniejszą odporność na ścisk, nasiąkanie czy kruszenie się;
• beton autoklawizowany – inaczej zwany ACC lub ABK jest rodzajem betonu komórkowego (jak gazobeton). Tworzy się go z trzech rodzajów spoiw – cementu, wapna, gipsu oraz piasku i proszku aluminiowego jako wypełniaczy. To właśnie ten ostatni składnik sprzyja powstawaniu porów. Beton autoklawizowany jest również poddawany obróbce cieplnej z użyciem pary wodnej. Wykorzystuje się go, gdyż łączy ważne cechy – wytrzymałości na ściskanie, izolacyjność cieplną oraz ognioodporność. Ma też niską masę, co pozwala tworzyć duże elementy (np. bloczki) z zachowaniem ich ergonomii.

Pielęgnacja betonu to czynności, które wykonuje się w pierwszych stadiach jego twardnienia. Polega przede wszystkim na wspomaganiu procesu hydratacji, a więc kontrolowaniu temperatury i migracji wilgoci z betonu i do betonu, mówiąc prościej, jest to ochrona przed:

• zbyt niską lub zbyt wysoką temperaturą,
• wiatrem,
• za małą wilgotnością,
• silnymi opadami,
• przemarznięciem.

Brak pielęgnacji lub zabiegi wykonywane niewłaściwie mogą zmniejszyć późniejszą odporność materiału, jego trwałość i jakość.

Kiedy należy nawilżać beton?

Im dłuższy jest czas, w którym beton pozostaje wilgotny, tym lepiej dla jego późniejszych właściwości. Dlatego należy polewać go wodą, by wydłużyć tę wilgotność. Duże powierzchnie betonowe można nawet utrzymywać pod stałą warstwą wody.Pielęgnacja za pomocą nawilżania zależy głównie od warunków atmosferycznych i pory roku:

• w okresie letnim zaczyna się ją po ok. 12 h od wylewki. Ponadto przy temperaturze powietrza wynoszącej w ciągu dnia powyżej 15oC nawilżanie należy powtarzać minimum co 3 godziny oraz wykonać je raz w ciągu nocy;
• w chłodniejsze miesiące nawilżanie rozpoczyna się po 24h od zabetonowania. Przy temperaturze powietrza poniżej 15oC pielęgnację powtarza się minimum 3 razy na dobę. Dopiero w temperaturze poniżej 5oC można zaprzestać nawilżania wodą.

Przyjmuje się, że każdy beton powinno nawilżać się co najmniej przez 3-5 dni. Są jednak typy betonu, które wymagają dłuższego nawilżania np. beton z cementu portlandzkiego, wylany na odkrytych powierzchniach, pielęgnuje się za pomocą wody 7 dni, a beton z cementu hutniczego na odkrytych powierzchniach aż 14 dni. Dwa tygodnie należy nawilżać też betony wodoszczelne.

Kiedy należy ocieplać beton?

W niskich temperaturach beton wolniej twardnieje i spowalniają się procesy jego wiązania. By temu zapobiec, można podgrzewać składniki betonu (głównie kruszywo i wodę) lub stosować odpowiednie domieszki chemiczne (przeciwmrozowe).Można też zastosować pielęgnację polegającą na ochronie przed utratą ciepła i zamarzaniem wody zarobowej. Robi się to poprzez przykrycie elementów wylewki odpowiednimi osłonami np.:

• płachtami z brezentu,
• matami solarnymi,
• płytami ze styropianu,
• wełną mineralną.

Na początku dojrzewania betonu można też stosować nagrzewnice. Używanie ich wymaga jednak dużej ostrożności, ponieważ betonowi może zaszkodzić także przesuszenie i stworzenie zbyt dużej różnicy temperatur w jego wnętrzu. Takie procesy mogą skutkować niższą odpornością i pękaniem.

Kiedy należy osłaniać beton?

Osłanianie betonu to część kontroli jego temperatury. Jest konieczne podczas procesu wiązania betonu w czasie mrozów. Beton osłania się za pomocą brezentu, mat solarnych, płyt styropianowych lub wełny mineralnej. Jeśli temperatury zimą nie spadają poniżej zera, osłona nie jest konieczna.

Skutkami braku pielęgnacji betonu lub nieprawidłowych zabiegów pielęgnacyjnych mogą być obniżona jakość i spadek wytrzymałości materiału. Do najczęstszych konsekwencji złej pielęgnacji należą:

• pękanie, odkształcanie lub powstanie rys na betonie, czyli skurcz plastyczny spowodowany jego przedwczesnym wyschnięciem,
• pylenie oraz odpryski, czyli spadek wytrzymałości powierzchniowej na skutek braku prawidłowego nawilżania,
• obniżenie trwałości betonu i konstrukcji – jeśli powstaną rysy i pęknięcia, mogą wnikać w nie czynniki chemiczne ze środowiska (siarczany i chlorki), które z czasem spowodują problemy, które mogą skutkować nawet katastrofą budowlaną,
• niska odporność na mróz – jeśli w rysy i pęknięcia dostanie się woda w czasie mrozów, może to powodować naprężenia wewnątrz betonu i zniszczenie jego struktury.

To, jakich narzędzi potrzeba do pielęgnacji betonu, zależy głównie od pory roku. Szczególnie latem, ale i wiosną oraz jesienią (a także zimą, gdy nie ma mrozów i mogą wystąpić temperatury powyżej 0 stopni Celsjusza) konieczne jest nawilżanie. Niezbędne więc będą zraszacze lub wąż z odpowiednią końcówką tworzącą mgiełkę wody.

W miesiącach, w których temperatury mogą spaść poniżej zera, potrzebna będzie z kolei nagrzewnica oraz coś do osłonięcia betonu przed utratą ciepła – brezent, wełna mineralna, płyta styropianowa lub mata solarna.

Czy można betonować zimą?

Można, choć się tego nie zaleca. Wymaga to bowiem dużej uważności i odpowiedniej pielęgnacji betonu. Łatwo jest popełnić błędy, jeśli nie jest się wprawionym w tego typu pracach budowlanych. W zabezpieczeniu betonu przed zimnem może pomóc osłonięcie np. brezentem lub wełną mineralną, matą solarną albo płytą styropianową. Pomocna może być również nagrzewnica, jednak korzystając z niej, należy bardzo uważać, by nie przesuszyć betonu.

Jak często trzeba zraszać beton w lecie?

Przy temperaturach powyżej 15oC beton należy zraszać mniej więcej co trzy godziny w ciągu dnia i raz w ciągu nocy. W temperaturach poniżej 15oC nawilżanie powinno odbywać się co najmniej trzy razy na dobę.

Czy konieczne jest nawilżanie betonu?

Tak. Im dłużej pozostaje on wilgotny w pierwszych fazach wiązania, tym lepsze uzyska właściwości, takie jak odporność i wytrzymałość, które będzie wykazywał w przyszłości. Betonu nie trzeba nawilżać jedynie, gdy temperatury spadają poniżej 0oC. Beton, który nie jest nawilżany, może pękać, łuszczyć się, pylić, odkształcać i tracić odporność.

Po co osłania się beton?

Beton osłania się, by utrzymać jego odpowiednią temperaturę w pierwszych fazach wiązania. Chodzi o to, by woda zawarta w mieszance nie zamarzła. Jeśli tak by się stało, beton mógłby popękać w wyniku rozszerzania się lodu, jak również stracić wytrzymałość i tworzyć zagrożenie konstrukcyjne.