Dracena

• Draceny działają jak naturalne filtry – oczyszczają powietrze ze szkodliwych związków.

• Niektóre draceny, zwłaszcza obrzeżone, warto przycinać. W ten sposób można pozyskać sadzonki i pobudzić roślinę do krzewienia.

• W krajach tropikalnych wiele dracen uprawianych jest na szpalery i żywopłoty. To rośliny ozdobne z liści, ale także kwiatów.

Dracena (Dracaena) to rodzaj obejmujący prawie 200 gatunków, występujących naturalnie w tropikalnych rejonach świata, od Afryki po Australię. Należą do rodziny szparagowatych (Asparagaceae). Wiele gatunków to sukulentowe drzewa o oryginalnym wyglądzie. W uprawie pokojowej osiągają ok. 2 m wysokości. Często ogranicza je wysokość sufitu. Mają kilka cech wspólnych – tworzą kępy lancetowatych liści, jedno-, dwu- lub trzybarwnych. W uprawie pokojowej najczęściej spotkać można kilka gatunków. Pod względem kontrastowości wybarwienia najbardziej efektowna jest dracena obrzeżona (Dracaena marginata). Ma liście węższe od innych dracen, z obrzeżeniem o barwie różowej, czerwonej lub żółtej.

W nietypowy sposób uprawiana jest dracena Sandera (Dracaena Sanderiana), znana także pod handlową nazwą Lucky Bamboo. Co prawda można ją sadzić tradycyjnie, w donicy z ziemią, ale często jest sprzedawana jako pędy w wiązce, które umieszcza się w wazonie z wodą lub kulkami hydrożelu. W Azji tradycja uprawy tego gatunku sięga 4000 lat! Symbolizuje wszystko to, co dobre: zdrowie, szczęście, fortunę.

Mniej symboliczne, ale równie piękne rośliny, to dracena odwrócona (Dracaena reflexa), którą dawniej wykorzystywano na Madagaskarze do leczenia malarii, i dracena deremeńska (Dracaena deremensis) – przed pierwszą wojną światową zaliczana do najpopularniejszych roślin doniczkowych. Ostatni wymieniony gatunek osiąga nieco mniejsze rozmiary od reszty, zwykle 1-1,5 m. Jeszcze niższa (60-100 cm) jest dracena rozgałęziona (Dracaena surculosa). Gatunek ten wyróżnia się w obrębie rodzaju rozłożystym pokrojem i nakrapianymi liśćmi. Może zakwitać w mieszkaniach. Draceny są łatwe w uprawie i rzadko sprawiają problemy. Nie należą do roślin silnie trujących, mimo to mogą być zagrożeniem dla czworonogów.

Draceny powinno umieszczać się na stanowiskach widnych, dobrze oświetlonych światłem rozproszonym (np. za pomocą firanki). Najlepsze miejsca znajdują się blisko okien, np. w odległości 1-2 m. Młode rośliny można uprawiać na parapetach wystawy północnej i wschodniej. To początkowo przyśpieszy ich wzrost. Tolerują półcień, ale mogą wytwarzać mniejsze i słabiej wybarwione (mniej kontrastowe) liście. W dużym zacienieniu są natomiast wiotkie, słabe, szybciej „gubią” dolne liście i częściej pojawiają się na nich choroby. Najbardziej wymagające pod względem oświetlenia, a jednocześnie wrażliwe na intensywne promienie słoneczne, są odmiany wielobarwne, np. o grubych, jasnych obrzeżeniach (kremowych, żółtych, jasnozielonych).

Draceny pasują do różnych stylów wnętrz, najbardziej – do nowoczesnych. Ze względu na duże rozmiary, najczęściej są uprawiane w pokojach, np. w przestronnym salonie. Słabo radzą sobie natomiast w kuchniach, w których używa się kuchenek gazowych. Są wrażliwe na wyziewy (i ogólnie na zanieczyszczenia powietrza). Dobre warunki do uprawy, ze względu na wysoką wilgoć, panują w łazience, o ile jest ona jednocześnie wystarczająco widna.

Draceny potrzebują przestrzeni. Szczególne wymagania pod tym względem ma dracena rozgałęziona. Większość dracen można uprawiać przez cały rok w jednym pomieszczeniu. Nie wymagają stanu spoczynku, chociaż zimą wolą nieznaczny chłód (średnio 15-18°C). Zimowy spoczynek warto zapewnić jedynie dracenie rozgałęzionej. To pozytywnie wpływa na jej stan, a ponadto może pobudzić roślinę do kwitnienia. Zimą, podczas wietrzenia pomieszczeń, trzeba uważać na draceny stojące blisko okna. Można je nieopatrznie przemrozić.

Draceny podlewaj średnio obficie (w podstawce nie powinno gromadzić się dużo wody) i dopiero wtedy, gdy podłoże niemal całkiem przeschnie. Można to sprawdzić palcem. Wierzchnia warstwa (ok. 1 cm) powinna być sucha (ale nie zupełnie wysuszona). Większość dracen toleruje krótkie przesuszenie, np. 1-2 dniowe. Nie można jednak doprowadzać do przeschnięcia bryły korzeniowej draceny obrzeżonej. W tym przypadku szybko dochodzi do schnięcia i brązowienia dolnych liści. Intensywniejszego podlewania wymaga także dracena odwrócona.

Nadmiar wody również jest szkodliwy. Prowadzi do żółknięcia liści, a jeśli zalega w podłożu – nawet do gnicia pędów. Wyjątkiem jest dracena Sandera, znana jako Lucky Bamboo. W tym przypadku pędy można trzymać bezpośrednio w wodzie. Warto jednak wymieniać ją co kilka dni na świeżą. Dracenę Sandera często uprawia się także w pojemnikach z kulkami hydrożelu. Do podlewania dracen używaj wody przegotowanej lub przynajmniej odstanej przez kilka godzin. Powinna mieć temperaturę pokojową. Zimna kranówka powoduje stres fizjologiczny, w dodatku zawiera szkodliwy chlor.

Draceny lubią pomieszczenia o wilgotności powietrza wynoszącej 50-65%. Dla zdrowia człowieka maksymalna granica to 60%. Dlatego warto używać nawilżacza powietrza i kontrolować poziom wilgoci. Rośliny źle reagują na suche powietrze (poniżej 40%). Wówczas szybko dochodzi do brązowienia końcówek liści, są one bardziej podatne na wysychanie i ataki niektórych szkodników, np. przędziorków.

Draceny warto zraszać, np. raz w tygodniu. Zabieg jest szczególnie potrzebny w okresie upałów i zimą, gdy działa centralne ogrzewanie. Zraszanie najlepiej wykonywać rano. Najlepsza do tego jest woda przegotowana, przefiltrowana lub nawet destylowana. Chodzi o to, by ograniczyć powstawanie na liściach białych, nieestetycznych osadów z kamienia.

Najlepsze do uprawy jest specjalistyczne podłoże dla juk, palm i dracen. Oprócz ziemi torfowej zawiera kilka innych, pożądanych frakcji, takich jak: glinka, piasek, keramzyt, a niekiedy także chipsy kokosowe. Można używać również uniwersalnej ziemi dla roślin pokojowych, ale warto dodać do niej gruboziarnisty piach (np. w proporcji: 4 części ziemi 1 porcja piasku) oraz trochę rozluźniacza (keramzytu, perlitu). Na dnie donicy należy usypać kilkucentymetrową warstwę drenażu, np. z keramzytu, perlitu, żwiru lub rozdrobnionych fragmentów cegły. W przypadku draceny obrzeżonej, podłoże warto wymieszać z hydrożelem. Działa on jak magazyn wody: wchłania jej nadmiar, a później systematycznie go uwalnia. To w pewnym stopniu zapobiega skutkom nadmiaru wody, a oprócz tego chroni bryłę korzeniową przed przesuszeniem.

• 'White Jewel' (Dracaena fragrans 'White Jewel') – ma zielono-białe liście, które tworzą szerokie rozety osadzone na zdrewniałych pędach.

• 'Lemon Surprise' (Dracena fragrans 'Lemon Surprise') – wyróżniają ją szerokie zielone liście, mają jasnozielone, a nawet żółte obrzeża.

• 'Magenta' (Dracaena marginata 'Magenta') – odmiana z cienkimi, długimi liśćmi, z mocniejszym, burgundowym wybarwieniem.

W sprzedaży dostępne są nawozy specjalistyczne dla palm, juk i dracen, ale w praktyce można używać także wielu innych produktów. Odpowiednie są m.in. nawozy dla roślin o ozdobnych liściach i nawozy humusowe. Najczęściej stosowane są nawozy w płynie, które wystarczy dodać do wody w czasie podlewania. Zabieg należy wykonywać co 2 tygodnie, od wiosny do jesieni. Możesz korzystać także z pałeczek nawozowych.

Rośliny przesadzaj raz na kilka lat (młode częściej niż starsze), do donic większych o 1-2 rozmiary. Młode, przez pierwsze 2-3 lata uprawy, mogą wymagać corocznego przesadzania. Zabieg należy wykonywać wiosną lub po prostu wtedy, gdy korzenie przerastają przez otwory w donicy i wypiętrzają wierzchnią warstwę podłoża. Draceny są długowieczne, mogą zdobić mieszkanie nawet przez kilkadziesiąt lat. Z czasem jednak gubią liście i przestają być atrakcyjne. Wtedy zazwyczaj wykorzystuje się ich pędy do rozmnażania, a starą roślinę zastępuje młodą.

Większość dracen możesz z powodzeniem rozmnażać przez ukorzenianie sadzonek wierzchołkowych. Dracenę obrzeżoną czy smoczą, po przycięciu (np. na wysokość 5-8 cm), wysadza się od razu do podłoża. Inne draceny na wszelki wypadek warto zanurzyć w ukorzeniaczu. Roślinom trzeba zapewnić optymalne oświetlenie, ciepło i umiarkowanie wilgotne podłoże (nie może przesychać). Aby zwiększyć wilgotność powietrza, na sadzonki można nałożyć przezroczyste osłonki. Pamiętaj – zdejmuj je co kilka dni, chociaż na kilka minut. Zwiększona wilgotność powietrza jest istotna dla ukorzeniania, ale nie wolno przesadzić. Zbyt wysoka zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Cyrkulacja jest bardzo ważna.

Choroby są najczęściej związane z nadmiarem wody. Regularnie zalewana roślina z czasem zgnije. Niepokojącym objawem jest intensywny i nieprzyjemny zapach podłoża. Co wtedy zrobić? Przesadź dracenę do tej samej donicy, ale nasyp do niej świeżego podłoża. Do ziemi możesz dodać trochę cynamonu i zmielonego węgla aktywnego. Dodatki działają odkażająco i m.in. zwalczają pleśń. W przypadku wystąpienia niepokojących, drobnych plam na liściach (np. brązowych punktów z czerwoną obwódką), zastosuj fungicyd przeznaczony do ochrony roślin pokojowych.

Na dracenach mogą pojawić się różnorodne szkodniki – od przędziorków po mączliki, wciornastki i tarczniki. Przędziorek to drobne roztocza wytwarzające delikatne pajęczynki (bardziej widoczne od spodniej strony liści). Mączliki przypominają miniaturowe, białe muszki. Unoszą się chmarą po potrząśnięciu rośliny. Tarczniki to pluskwiaki chronione charakterystyczną chitynową tarczką. Wciornastki mają wygląd żółtych lub brązowych „kreseczek”. Zawsze istotna jest szybka reakcja. Większość szkodników zwalcza się za pomocą insektycydów (a przędziorki za pomocą akarycydów). Tarczniki i miseczniki najlepiej usuwać ręcznie, gdyż chemia często zawodzi. Są chronione chitynowymi pancerzykami.

Częstym problemem u draceny jest brązowienie i masowe gubienie liści. To objaw, który świadczy o suszy.