Perowskia

Perowskia to atrakcyjnie, silnie krzewiące się rośliny, które dorastają średnio do 70-150 cm wysokości. Pędy są wzniesione, pokryte drobnymi włoskami, co chroni je przed skutkami silnego nasłonecznienia. Liście są pierzaste, drobne, zielone lub zielono-szare, ze srebrzystym połyskiem. Z kształtu przypominają liście łobody (stąd drugi człon nazwy). Perowskia wytwarza drobne, rurkowate kwiaty, zebrane w długie kwiatostany (nawet do 50 cm), osadzone na szczytach pędów. Mają barwę niebieską, liliową lub fioletową. Zaletą rośliny jest długie kwitnienie. Zakwita w lipcu i kwitnie aż do późnej jesieni. Kwiaty przyciągają pszczoły i trzmiele. To gatunek miododajny. Perowskia wydziela zapach kojarzący się z szałwią lekarską.

Do znanych odmian zalicza się perowskia łobodolistna 'Blue Spire', dorastająca do 100 cm wysokości. Jej kwiaty są niebieskie, a kwitnienie – bardzo obfite. Roślina wydziela silny zapach. Kompaktowy pokrój i mniejsza wysokość charakteryzują perowskię ‘Little Spire’.

Odmiana raczej nie przekracza 50 cm wysokości (przy podobnej szerokości). Jej kwiaty są błękitno-fioletowe. Podobne rozmiary osiąga perowskia ‘Lacey Blue’.

Sporadycznie w Polsce uprawiany jest inny, spokrewniony gatunek – perowskia bylicowata (Perovskia abrotanoides). Roślina osiąga średnio 70 cm wysokości. Ma luźniejszy pokrój od kuzyna. Jej liście przybierają srebrzystoszary odcień. Kwitnie na fioletowo-niebiesko, od lipca do października. Drobne kwiaty tworzą długie kwiatostany (do 30 cm).

Perowskię uprawiaj wyłącznie na stanowiskach słonecznych. Znosi nawet silnie prażące, bezpośrednie nasłonecznienie. W miejscach częściowo zacienionych – a tym bardziej zacienionych – słabo kwitnie, jej liście i pędy są gorzej wybarwione (bardziej się zazieleniają). Także pokrój rośliny staje się mniej gęsty (pędy szukają światła), poza tym wzrasta ryzyko wystąpienia chorób grzybowych.

Wybieraj stanowiska zaciszne, najlepiej takie, które zimą są osłonięte od wschodu ścianą z roślin zimozielonych. Dzięki temu perowskia będzie mniej narażona na mrozy.

Stanowisko należy wybrać starannie, gdyż roślina ukorzenia się mocno i głęboko. Tym samym źle reaguje na przesadzanie. Po zabiegu może długo się aklimatyzować bądź chorować (w skrajnych przypadkach zamiera).

Perowskie kupowane w pojemnikach (z uformowaną bryłą korzeniową) w teorii można sadzić od wiosny do jesieni. Optymalny jest jednak termin wiosenny (kwiecień-maj), gdyż roślina ma wtedy więcej czasu, aby zaaklimatyzować się i nabrać odporności przed nadejściem zimy. Termin letni jest mniej dogodny – wówczas sadzonki trzeba systematycznie podlewać, a aklimatyzacja przebiega wolniej. Perowskie można sadzić także wczesną jesienią, pod koniec września i w październiku. Unikaj późnych terminów, gdyż rośliny są wtedy bardziej narażone na mróz.

Wykop trochę większe dołki od średnicy pojemnika, w którym znajdowała się perowskia. Perowskię sadź nieznacznie głębiej niż rosła w donicy (np. o 1 cm). Rozstawa dla wysokich odmian wynosi ok 80-100 cm, dla niskich zaś 40-50 cm.

Wysiew nasion w polskich ogrodach nie jest praktykowany. To czasochłonne i mało efektywne zajęcie. Nasiona długo kiełkują, a wcześniej wymagają stratyfikacji (tj. przechłodzenia przez kilka miesięcy).

Perowskia łobodolistna ma nietypowe wymagania glebowe, gdyż nie lubi gleb żyznych. Rośliny rosnące w nadmiernie zasobnych podłożach są wybujałe, mają mniej zwarty pokrój, mogą pokładać się i tracą atrakcyjne wybarwienie (dotyczy liści oraz pędów).

Optymalne są gleby lekkie, piaszczyste (ewentualnie piaszczysto-próchnicze), przepuszczalne, o odczynie zasadowym do obojętnego. Dlatego, przed sadzeniem perowskii, próchnicze podłoża warto rozluźniać glebogryzarką – przekopując je z grubą warstwą (5-10 cm) piachu. Zbyt kwaśne podłoże (odczyn można zmierzyć miernikiem pH), należy zwapnować w roku poprzedzającym sadzenie roślin. Najlepiej zastosować jesienią nawozy wapniowe węglanowe, które są bezpieczniejsze od tlenkowych, a wiosną umieścić sadzonki perowskii w gruncie.

Perowskia nie znosi podłoży podmokłych i okresowo zalewanych. W takich warunkach często zapada na choroby grzybowe, korzenie rośliny gniją, a w rezultacie ona sama stopniowo zamiera.

Perowskie są odporne na susze. Dobrze ukorzenione rośliny podlewa się jedynie w skrajnych przypadkach, np. w czasie długotrwałych upałów. Częściej podlewa się młode sadzonki (przez kilka tygodni po posadzeniu), a także rośliny uprawiane w pojemnikach.

Ogólnie, pod względem nawadniania, posadzone w ogrodzie perowskie są niemal bezobsługowe.

Dokarmianie perowskii jest niepotrzebne, a wręcz niewskazane. Rośliny znakomicie radzą sobie bez tego. Intensywne nawożenie może wręcz zaszkodzić. Nawóz sprawia, że rośnie ryzyko wystąpienia chorób, szkodników, a także uszkodzeń spowodowanych przez mróz.

Perowskia nie jest całkowicie odporna na mróz. Może przemarzać lub podmarzać (wtedy odbije od korzenia po przycięciu) w bardzo mroźne zimy, zwłaszcza bezśnieżne. W szczególności dotyczy to chłodniejszych regionów Polski. Dlatego corocznie warto stosować grubą warstwę ściółki okrywającej. Wysypuj ją późną jesienią, po wystąpieniu pierwszych przymrozków. Ponadto możesz osłonić nadziemną część rośliny, np. kapturami z białej włókniny. Czasem dodatkowo wykonuje się kopczykowanie (wiosną należy usunąć kopczyki, gdyż zwiększają ryzyko wystąpienia zgnilizn u podstawy pędu).

Nie usuwaj śniegu zalegającego przy roślinach – to naturalna bariera, chroniąca korzenie przed mrozem. Bardziej narażone na przemarzanie są perowskie uprawiane w zbyt wilgotnym, słabo przepuszczalnym podłożu, a także na otwartym, wietrznym terenie.

Perowskię najłatwiej rozmnożysz przez ukorzenianie sadzonek wierzchołkowych. Najlepiej pobierać je wiosną (maj-czerwiec). Powinny mieć przynajmniej 10 cm wysokości. Ukorzenia się je w mieszaninie odkwaszonego torfu i piasku, najlepiej w pojemniku. Pojemnik przed zimą należy przenieść do chłodnego pomieszczenia (nienarażonego na mrozy). Przez cały okres uprawy trzeba dbać, aby podłoże było umiarkowanie wilgotne (ale nie mokre). Sadzonki umieszczaj w gruncie wiosną bądź wczesną jesienią następnego roku.

Zagrożeniem dla perowskii są: nadmierna wilgoć w podłożu, a także zimne, wietrzne stanowiska. W obu przypadkach skutkiem może być zamieranie roślin. Ponadto regularnie sprawdzaj odczyn podłoża. W kwaśnych glebach perowskia ma problem z pobieraniem składników pokarmowych, przez co wolniej rośnie, słabo kwitnie, a na liściach mogą występować chlorozy (np. żółte przebarwienia). Proces jest jednak mniej nasilony niż u gatunków, które mają duże potrzeby pokarmowe.

W przypadku perowskii choroby grzybowe występują bardzo rzadko. Zalicza się do nich zgnilizna korzeni wywoływana przez różne patogeny. Ta choroba prowadzi do zamierania fragmentów, a potem całych roślin. Rozwiązaniem jest rozluźnianie podłoża i wykonanie drenażu po posadzeniu perowskii. W ostateczności można ją przesadzić (roślina źle znosi jednak takie zabiegi) w bardziej odpowiednie miejsce.

Szkodniki raczej omijają perowskię, to gatunek o bardzo dużej odporności. Aby ograniczyć ryzyko masowego występowania szkodników glebowych, jesienią, w roku poprzedzającym sadzenie, przekop miejsce uprawy (przynajmniej na głębokości 25 cm). Dobrze jest posiać grykę (odstrasza pędraki), a także aksamitki (na nicienie). Te działania nie są jednak zwykle konieczne, mają raczej charakter prewencyjny.

Perowskia kwitnie na pędach tegorocznych (jednorocznych). Dlatego, aby co roku kwitnienie było obfite, należy ją regularnie przycinać. Jak przycinać perowskię? Zabieg wykonuj dopiero wiosną, najlepiej pod koniec marca (lub na przedwiośniu – gdy jest ciepło). Wszystkie pędy skraca się na wysokości 15-20 cm (opcjonalnie 30 cm – jeśli roślina ma być trochę wyższa). Cięcie sprawia, że perowskia obficiej kwitnie i lepiej się krzewi. Szybko regeneruje się po takim zabiegu pielęgnacyjnym.

Perowskia bywa traktowana jako zamiennik lawendy, chociaż nic nie szkodzi, aby łączyć te gatunki (mają zbliżone wymagania). Dobrze komponuje się również z szałwią lekarską, hyzopem, jeżówkami, krwawnikiem pospolitym, licznymi trawami ozdobnymi (rozplenice, ostnice, kostrzewy, miskanty), a także typowymi roślinami skalniakowymi.

Ze względu na niskie wymagania wodne, perowskia dobrze sprawdza się w ogrodach skalnych. Ponadto tworzy efektowne rabaty żwirowe w miejscach silnie nasłonecznionych i suchych. Najefektowniej prezentuje się w grupach, sadzona po kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt sztuk. Tworzy wtedy naturalistyczne łany, ozdobne od późnej wiosny aż do jesiennych przymrozków. Perowskie można umieścić w ogrodzie dla zapylaczy, z innymi gatunkami miododajnymi (np. przy hotelu dla owadów).

Niskie odmiany perowskii nadają się na obwódki (wąskie pasy roślin biegnące np. wzdłuż trawnika, chodnika czy rabat). Są wykorzystywane w uprawie pojemnikowej – na balkonach, tarasach i przy drzwiach wejściowych do domu. Perowskia sprawia, że wybrane miejsca wyglądają naturalniej.