Sansewieria

• Liście sansewierii stosuje się do produkcji włókien – w Afryce pojedyncze gatunki wykorzystywane są do tworzenia bandaży.
• Sansewieria znalazła się na stworzonej przez NASA liście roślin, które oczyszczają powietrze. Jest bowiem w stanie usunąć takie zanieczyszczenia, jak np. formaldehydy, ksylen i toluen.
• Wężownice, jako jedne z nielicznych roślin, pobierają dwutlenek węgla w nocy, co czyni je idealnymi egzemplarzami do sypialni.
• Roślina może kwitnąć przez cały rok, jednak najczęściej dzieje się to wiosną i latem. Kwiaty otwierają się wyłącznie w nocy i w naturze zapylane są przez ćmy. Po zapyleniu tworzą się niewielkie, czerwone lub pomarańczowe jagody, z których można pozyskać nasiona.
• Sansewieria jest rośliną długowieczną. W odpowiednich warunkach może żyć 30 lat lub nawet dłużej.

Sansewieria, ze względu na swój charakterystyczny wygląd, nazywana jest „wężownicą”. Często określana jest również mianem „żelaznej rośliny”, a potocznie także „językiem teściowej”. Słynie z niedużych wymagań i odporności na skrajne warunki. Z tego powodu jest chętnie uprawiana w domach na całym świecie, choć większość spośród około 70 gatunków nadal można spotkać wyłącznie w naturze.

Sansewieria doskonale adaptuje się do niemal każdych warunków. Najlepiej jednak rośnie na jasnym stanowisku – okresowo znosi nawet bezpośredni kontakt z promieniami słonecznymi, w tym także na silnie oświetlonym południowym parapecie. Co jednak ważne, nie chodzi o stanowisko bezpośrednio przy szybie – światło powinno zostać rozproszone np. przez firankę lub przysłoniętą roletę. Zbyt długie przebywanie na ostrym słońcu może bowiem poparzyć liście sansewierii, co doprowadzi do nieestetycznych przebarwień.

Roślina toleruje też gorsze warunki oświetleniowe i nadaje się do hodowania w półcieniu. Możesz więc postawić ją kilka metrów od okna, jednak w takim przypadku musisz liczyć się ze spowolnionym wzrostem.

Niestraszne jej upały, ale ze względu na wahania temperatur nie powinna być trzymana na zewnątrz. Optymalna temperatura do wzrostu to 16-24°C. Źle znosi zimne powietrze, dlatego należy dbać, aby zimą nie dotykała szyb i nie stała w przeciągach.

Sansewieria magazynuje wodę w tkankach, więc jest odporna na przesuszenie. Roślinę podlewamy dopiero wtedy, gdy podłoże porządnie przeschnie. Latem wodę dolewamy raz na 1-2 tygodnie, za każdym razem sprawdzając wilgotność podłoża. Zimą znacznie ograniczamy podlewanie – zmniejszamy częstotliwość nawet do jednego razu na miesiąc.

Wilgotność ziemi sprawdzaj głęboko, najlepiej na całej wysokości doniczki. Możesz użyć w tym celu specjalnego miernika wilgotności podłoża lub zwykłego drewnianego patyczka czy długiej wykałaczki. Patyczek włóż do doniczki aż do samego jej dna – najlepiej tuż przy krawędzi doniczki, aby nie uszkodzić korzeni. Zostaw go w doniczce na minimum 5 minut. Jeśli po wyjęciu jest zupełnie suchy, czas chwycić za konewkę.

Nigdy nie zostawiaj wody na podstawce doniczki, wylej ją od razu po podlaniu sadzonki. Podlewając roślinę, dbaj, aby woda nie dostała się do środka rozety. Jeśli tak się stanie, liście osusz papierowym ręcznikiem.

Im mniej światła otrzymuje roślina, tym rzadziej będzie wymagać wody. Dlatego tak istotne jest sprawdzanie wilgotności podłoża przed podlaniem. Również wielkość doniczki wpływa na częstotliwość podlewania. W małych doniczkach częściej sprawdzamy, czy nadszedł czas na ponowne podlanie.

Wężownica preferuje suche powietrze, w związku z czym nie umieszczaj jej w pomieszczeniach o naturalnie wysokiej wilgotności, takich jak łazienka czy kuchnia. Szukając idealnego stanowiska, warto rozważyć sypialnię, salon lub korytarz. Może być uprawiana w biurach.

Rośliny te najlepiej uprawiać w towarzystwie gatunków o podobnych wymaganiach. Z dala od nawilżaczy powietrza. Sansewierie dobrze czują się nawet w ogrzewanych pomieszczeniach. Jako jedne z niewielu roślin mogą rosnąć na parapecie nad kaloryferem.

Liści nie powinno się zraszać, a kurz można czyścić za pomocą delikatnie wilgotnej ściereczki. Nie należy też stosować sztucznych nabłyszczaczy, które powodują pojawianie się na liściach rozległych plam.

Z uwagi na dużą wrażliwość na nadmiar wody, warto zapewnić jej luźne i przepuszczalne podłoże, które nie utrzymuje wilgoci zbyt długo. Możesz użyć gotowej mieszanki do sukulentów i kaktusów lub ziemi uniwersalnej zmieszanej ze żwirem i piaskiem w proporcji 1:1:1.

Choć wszystkie gatunki sansewierii nie tolerują ciężkiego i mokrego podłoża, z powodzeniem mogą być trzymane w hydroponice. To typ uprawy, w której korzenie rośliny zanurzone są częściowo w wodzie. Do tej metody potrzebny jest substrat, który odpowiednio ustabilizuje sansewierię w podłożu. Najlepiej użyć w tym celu materiałów zapewniających dobry przepływ powietrza, takich jak keramzyt hydroponiczny lub lawa wulkaniczna. Ważna jest również odpowiednia doniczka. Możesz wykorzystać koszyki hydroponiczne, specjalne doniczki samonawadniające lub zwykłe, plastikowe doniczki produkcyjne. W wybranej doniczce umieść substrat na 1/3 jej wysokości. Następnie wsadź roślinę i zasyp resztą substratu. Doniczkę włóż do osłonki z wodą. Poziom wody przy uprawie w hydroponice nie powinien być zbyt wysoki, aby nie doprowadzić do gnicia korzeni. Najlepiej utrzymywać poziom w okolicach 1/4 wysokości doniczki.

• Sansewieria gwinejska 'Laurentii' (Sansevieria trifasciata 'Laurentii') – ma sztywne, ciemnozielone liście o żółtych obwódkach i podłużnym kształcie.
• 'Golden Hahnii' (Sansevieria trifasciata 'Golden Hahnii') – karłowata odmiana rosnąca w postaci niewielkich, szerokich rozet. Zielone liście z kremowymi prążkami i żółto-kremowym obramowaniem.
• Sansewieria cylindryczna 'Straight' (Sansevieria cylindrica 'Straight') – ma długie, mięsiste liście o cylindrycznym kształcie. Ciemnozielony kolor liści, ozdobiony jaśniejszymi prążkami.

W okresie wegetacji sansewieria wymaga regularnego nawożenia – najlepiej co drugie lub trzecie podlewanie. W tym celu powinno się używać nawozów do kaktusów i sukulentów lub uniwersalnych dla roślin ozdobnych z liści. Idealny preparat do sansewierii powinien zawierać większą ilość fosforu i potasu, a mniejszą azotu.

Wspomniane nawozy przeznaczone do uprawy kaktusów i sukulentów dostępne są w formie żelu do rozpuszczania w wodzie. Wężownice mają nieduże zapotrzebowanie na substancje odżywcze. Lepiej unikać odżywek w gotowych aplikatorach wsadzanych w ziemię. Przy takich preparatach łatwo o przenawożenie.

Dodatkową odżywkę wapniową, przeznaczoną do roślin preferujących bardziej zasadowe pH, możesz przygotować samodzielnie w domu ze skorupek jaj. Jej wykonanie jest niezwykle proste: skorupki jaj umyj, po czym na 15 minut umieść je w rozgrzanym do 100°C piekarniku. Po ostudzeniu skorupki zmiel w młynku lub moździerzu i wysyp na wierzch podłoża.

Jesienią i zimą rośliny znacznie spowalniają wzrost i nie potrzebują tak dużo składników odżywczych. W tym czasie całkowicie zaprzestajemy nawożenia.

Sansewieria najlepiej rośnie w niedużych doniczkach, dlatego nie wymaga corocznego przesadzania. Doniczkę zmienia się co 2-3 lata i to na taką, której średnica jest większa o zaledwie kilka centymetrów. Najlepiej wykonywać to wiosną, choć jeśli w doniczce robi się widocznie ciasno lub korzenie przedostają się przez otwór odpływowy, można cały proces przyspieszyć. Co ważne, przesadzanie sansewierii jest przy okazji najlepszym momentem na rozsadę rośliny i odłączenie młodych odrostów.

Lepiej wybrać cięższe doniczki, co zabezpieczy wysokie sadzonki przed przewróceniem. Sprawdzą się donice wykonane z terakoty, betonu lub ceramiki. Cienki plastik może nie wytrzymać naporu rozrastających się korzeni i pęknąć. Ze względu na dużą bryłę korzeniową, wężownice lepiej czują się w płytkich naczyniach. Niezależnie od wybranego materiału, pojemnik powinien być wyposażony w otwór odpływowy na spodzie, umożliwiający usunięcie nadmiaru wody. Roślinę podczas przesadzania staraj się dobrze osadzić w podłożu. Nie powinna być jednak posadzona zbyt głęboko, liście zostaw nad powierzchnią ziemi.

Najprostszym sposobem na rozmnażanie jest oddzielenie nowych przyrostów od rośliny matecznej lub podział kłącza. Roślinę wyjmujemy z donicy i dzielimy kłącze na dowolną ilość części. Ten typ rozmnażania sprawia, że rośliny uzyskują wybarwienie rośliny matecznej.

Sansewierie możesz również rozmnażać przez sadzonki liściowe. W ten sposób pozyskasz najwięcej roślin. Warto wiedzieć, że nowe sadzonki wyrosną wyłącznie zielone. Nawet jeśli roślina mateczna była kolorową odmianą.

Przygotowanie sadzonek liściowych jest nieco trudniejsze niż podział kłącza. Wycięty u nasady liść dzielimy na kilkucentymetrowe fragmenty. Przygotowujemy tackę z wilgotną mieszanką ziemi i piasku (w proporcji 1:1) i umieszczamy w niej wycięte paski rośliny. Fragmenty liści powinny być do połowy zakopane w podłożu i – co ważne – należy umieścić je w ziemi zgodnie z kierunkiem wzrostu. Całość podlewamy i pilnujemy, aby podłoże było stale lekko wilgotne. Przy ukorzenianiu zadbaj o nieco wyższą wilgotność powietrza oraz temperaturę sięgającą co najmniej 21°C. Gdy ukorzenione rośliny wypuszczają pierwsze liście, przenieś je do nowych doniczek.

Wężownica jest rośliną bardzo odporną na pasożyty, jednak czasami pojawia się na niej wełnowiec. Można go rozpoznać po białych kłębkach, przypominających watę. Insekty zdejmujemy z rośliny za pomocą wacika, a zakażone miejsca przecieramy alkoholem. Następnie warto wykonać oprysk środkiem chemicznym (insektycydem).

Częściej niż na pasożyty, sansewierie cierpią na choroby związane z nadmiarem wody. Zazwyczaj objawiają się one żółknięciem liści i ich gniciem rośliny u podstawy. Mogą pojawić się także brązowe plamy. Jeśli problem nie jest zaawansowany, wystarczy wężownicę przesuszyć i zmniejszyć częstotliwość podlewania lub wymienić podłoże na lżejsze. Zgniłe liście usuń u nasady i wyrzuć.

Gdy roślina widocznie zamiera z powodu przelania, wyjmij ją z doniczki i sprawdź stan korzeni. Wytnij wszystkie miękkie i brązowe korzenie. Samą roślinę, przed ponownym posadzeniem do świeżego podłoża, pozostaw na kilka godzin na powietrzu do przesuszenia.

Inaczej objawiają się problemy związane z nadmiarem lub niedoborem światła. Blaknięcie przy krawędziach liści, żółknięcie lub pojawianie się zaschniętych fragmentów może wskazywać na zbyt dużą ilość bezpośredniego słońca. Natomiast, gdy liście bledną, a charakterystyczne paski zaczynają zanikać, prawdopodobnie mamy do czynienia z jego niedoborem. Taką roślinę wystarczy przenieść na inne stanowisko.

Ze względu na małe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, częstym problemem może okazać się przenawożenie. Podanie zbyt dużej dawki nawozu skutkuje żółtymi przebarwieniami i zaschniętymi końcówkami. Nowe liście stają się wiotkie i słabe. W takim przypadku wstrzymujemy się z nawożeniem na kilka tygodni i zmniejszamy stężenie używanych nawozów nawet o połowę.