Drzewko cytrusowe uprawiane w doniczce

Cytryna zwyczajna (Citrus limon) to inaczej cytryna właściwa. W klimacie umiarkowanym cytrusy te można hodować w szklarniach i oranżeriach, a także w domach – jako rośliny doniczkowe. Do uprawy w warunkach domowych wyhodowane zostały specjalne gatunki mieszane, które mają bardziej zwarty i gęsty pokrój i mogą osiągać maksymalnie 2-2,5 m wysokości. Pędy i gałęzie cytryny zwyczajnej pokryte są kolcami. Liście są błyszczące, piłkowane na brzegach i mają kolor jasnozielony, a po roztarciu wydziałają charakterystyczny, cytrynowy zapach.

Kwiaty cytryny są białe, mają około 3 cm średnicy i pięknie, intensywnie pachną. Co ciekawe roślina ta może kwitnąć właściwie przez cały czas. Bardzo często kwiaty pojawiają się obok dojrzewających i już dojrzałych owoców. Owoce – także zwane cytrynami – to jadalne jagody o jajowatym, wydłużonym kształcie. Mają bardzo grubą skórkę koloru żółtego, która pokryta jest woskowatym nalotem. Miąższ cytryny jest bardzo soczysty i kwaśny i także ma barwę żółtą.

Cytryna skierniewicka (Citrus limon war. ponderosa) to najpopularniejszy i najłatwiejszy w uprawie doniczkowej cytrus. Została wyhodowana w USA w 1887 roku, a jej właściwa nazwa to „Ponderosa”. Do Polski sprowadził ją z Kanady w latach 60-tch XX wieku prof. Szczepan Pieniążek (Instytut Sadownictwa w Skierniewicach, stąd nazwa polska). Owoce cytryny skierniewickiej są bardzo duże, mogą ważyć nawet 1,5 kg, ale przeważnie osiągają masę około 500-700 g. Ich jasnożółta skórka jest gruba i chropowata, a miąższ żółty, bardzo kwaśny i mało soczysty. Na kilkuletnim drzewku może znajdować się kilkanaście owoców, które dojrzewają przez około rok. Cytryna skierniewicka kwitnie i owocuje w tym samym czasie, jednak wiele kwiatów i owoców samoistnie opada. Im starsze i silniejsze drzewo, tym wyższa szansa na w pełni dojrzałe owoce. Przy uprawie „Ponderosy” trzeba zwrócić uwagę na odpowiednią temperaturę – roślina nie toleruje spadków poniżej zera.

Limonka (Citrus aurantifolia) to inaczej lima, limona, limetka lub limeta kwaśna. Została wyhodowana w południowo-wschodniej części Azji (Malezja, Indonezja), obecnie uprawiana jest także w Ameryce Środkowej i Południowej oraz w rejonie basenu Morza Śródziemnego (Włochy, Hiszpania, Portugalia). Limonki w naturze tworzą rozgałęzione drzewa, które dorastają do wysokości 5 m i mają pędy pokryte kolcami.

Liście limety kwaśnej są owalne i mają postrzępione brzegi, po roztarciu wydzielają charakterystyczny, cytrusowy zapach. Pachną także białe kwiaty. Owoce limy mogą mieć kształt owalny lub okrągły, ich skórka jest zielona, żółtozielona lub żółta. Miąższ limonki jest bardzo kwaśny i aromatyczny.

Mandarynka (Citrus reticulata) najprawdopodobniej wywodzą się z Azji Południowej (Chiny) i uprawiane są od 3000 lat, głównie w strefie klimatów tropikalnych i subtropikalnych. Może dorastać do 4 m wysokości i 1 m szerokości. Mandarynka bardzo dobrze znosi cięcie, więc przy uprawie doniczkowej można nadać jej pożądane wymiary. W warunkach domowych przeważnie kwitnie na wiosnę i ma małe, silnie pachnące kwiaty barwy białej lub różowej. Owoce dojrzewają około 5-7 miesięcy. Owoce mandarynki są małe albo średniej wielkości (średnica 6-7 cm), lekko spłaszczone, mają cienką lub średnio grubą skórkę, która łatwo odchodzi od miąższu. Miąższ jest pomarańczowy, soczysty, słodki lub lekko kwaśny.

Kalamondyna (Citrofortunella microcarpa) to krzyżówka kumkwata i kwaśnej mandarynki. Pochodzi z Chin, skąd trafiła do Wietnamu i Indonezji, na Filipiny oraz do Ameryki Środkowej. Uprawiana w doniczce może stanowić bardzo ciekawą ozdobę mieszkania, ponieważ kiedy owocuje drzewko wprost obsypane jest pomarańczowymi, małymi (średnica 2,5 cm) owocami. Ozdobne są także kwiaty, kwitnienie i owocowanie często występuje w tym samym czasie.

Kalamondyna ceniona jest przede wszystkim za walory dekoracyjne, ponieważ jej owoce nie są smaczne – miąższ jest kwaśny, a skórka słodka (owoce zjada się z skórką). Drzewko uprawiane w domu szczepione na podkładce, wiec nie osiągają zbyt dużych rozmiarów. Kalamondynę można uprawiać z pestek – drzewka zaczynają owocować już po około 4 latach.

Pomarańcza chińska (Citrus Sinensis) uprawiana jest od ponad 2000 lat i wywodzi się z Chin. Do Europy trafiła pod koniec XV wieku. Najwięcej pomarańczy słodkich produkowanych jest w Brazylii, uprawiane są także w innych krajach Ameryki Południowej i Północnej, na południu Afryki oraz w krajach basenu Morza Śródziemnego. Owoce pomarańczy słodkiej nadają się do spożywania na surowo oraz do produkcji soków i przetworów. Wykorzystuje się także skórkę, która zawiera cenne olejki eteryczne. Pomarańcza słodka ma wiele cennych odmian uprawnych, których owoce różnią się terminem dojrzewania, wielkością, barwą skórki i miąższu (pomarańczowy, czerwony), występowaniem pestek, soczystością.

Nasiona powinny pochodzić z dojrzałego i dorodnego cytrusa. Pestkę trzeba dokładnie oczyścić z miąższu, a jej powierzchnię można delikatnie ponacinać np. żyletką lub porysować drobnym papierem ściernym. Dzięki temu nasiona lepiej chłoną wodę. Nasiona szybko tracą zdolność kiełkowania, nie można dopuścić do ich przeschnięcia. Dobre efekty daje namoczenie pestek w wodzie przez dobę. Następnie umieszczamy nasiona w doniczkach wypełnionych torfem i piaskiem (proporcja 1:1) o lekko kwaśnym odczynie (pH 5-6,5).

Podłoże powinno być stale wilgotne, temperatura powietrza musi utrzymywać się na poziomie 20-25 stopni. Doniczkę można przykryć folią, którą nakłuwamy, aby dostarczyć kiełkującym nasionom stały dostęp świeżego powietrza.

Cytrusy wymagają przynajmniej 8-10 godzin światła dziennie, w okresie jesienno-zimowym trzeba doświetlać je sztucznie. Nasiona zaczną kiełkować po około 3-4 tygodniach. Kiedy pojawią się siewki, należy zdjąć folię z doniczek. Dobrze ukorzenione sadzonki przesadzamy do większych doniczek wypełnionych świeżym podłożem.

Sadzonki pobieramy z roślin, które przeszły już okres młodociany (około 15-20-letnie drzewka). Sadzonki pobieramy z młodych, zdrewniałych pędów, każda powinna mieć przynajmniej 2-3 listki. Następnie umieszczamy je w doniczce z piaskiem, który powinien być stale lekko wilgotny.

Sadzonkę wraz z pojemnikiem owijamy folią, aby zapewnić dużą wilgotność powietrza. W folii należy zrobić dziurki. Cytrusa ustawiamy w ciepłym, jasnym miejscu, ale nie bezpośrednio na słońcu. Powinien ukorzenić się po około 5-6 tygodniach.

Po tym czasie przesadzamy roślinę do nowej doniczki wypełnionej podłożem odpowiednim do uprawy cytrusów.

PORADA EKSPERTA

Jeśli chcemy mieć pewność, że nasze drzewko cytrusowe będzie owocować, najlepiej zaopatrzyć się w obsypany owocami egzemplarz w dobrym sklepie ogrodniczym. Wśród bogatej oferty znaleźć można zarówno formy krzaczaste, jak i szczepione na pniu, które nie osiągają zbyt dużych rozmiarów i idealnie nadają się do uprawy w domu. Wybierając roślinę, zwróćmy uwagę, czy na liściach, pędach i owocach nie ma oznak chorób i żerowania szkodników. Roślina powinna mieć błyszczące liście bez przebarwień i suchych końcówek. Aby drzewko cytrusowe zdrowo rosło, pięknie kwitło i obficie owocowało, należy je odpowiednio pielęgnować.

Cytrusy powinny rosnąć w miejscu jasnym i ciepłym, gdzie światło jest rozproszone. Najlepszy będzie parapet okna z wystawą południową lub południowo-zachodnią. W okresie letnim można wystawić donicę z drzewkiem cytrusowym na słoneczny taras czy balkon albo do ogrodu.

Zimą, kiedy rośliny przechodzą w stan spoczynku, trzeba zapewnić im niższą temperaturę (około 12-15 stopni Celsjusza). Cytrusy nie tolerują skoków temperatury, przeciągów, wyziewów z kuchenek gazowych, nie powinny też stać w pobliżu kaloryfera, gdzie powietrze jest za suche i zbyt gorące.

Drzewka cytrusowe powinny rosnąć w lekkim i przepuszczalnym podłożu o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Trzeba dbać o to, aby ziemia w doniczce była stale lekko wilgotna. Przesuszenie rośliny może doprowadzić do opadnięcia kwiatów i owoców, natomiast zalanie podłoża może doprowadzić do zgnicia korzeni.

W okresie wiosenno-letnim cytrusy trzeba zraszać, duża wilgotność powietrza im sprzyja. Jesienią i zimą, kiedy rośliny przechodzą w stan spoczynku, podlewanie i zraszanie ograniczamy. Do podlewania oraz zraszania cytrusów powinno używać się miękkiej, odstanej wody o temperaturze pokojowej. Najlepsza będzie woda o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym, ponieważ woda o pH zasadowym (z dużą zawartością wapnia) utrudnia roślinie wchłanianie żelaza.

Cytrusy mają duże wymagania pokarmowe, więc w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju (czyli wiosną oraz latem) trzeba dokarmiać je co 7-10 dni. Najlepiej do tego celu użyć specjalnego nawozu do cytrusów. Można także zastosować uniwersalny nawóz wieloskładnikowy, ale w nieco wyższym stężeniu niż zaleca producent na opakowaniu. W okresie jesienno-zimowym drzewka nawozimy raz na cztery-pięć tygodni, a stężenie nawozu zmniejszamy.

Najlepiej wybrać ziemię lekką, przepuszczalną i bogatą w składniki odżywcze. Idealna mieszanka to połączenie ziemi ogrodowej, torfu i piasku w proporcji 2:1:1. W ofercie dostępne są także gotowe mieszanki do roślin cytrusowych. Pamiętaj o zapewnieniu odpowiedniego drenażu w doniczce, aby uniknąć przelania rośliny.