Begonia ogrodowa

Największą popularnością może poszczycić się begonia stale kwitnąca, rabatowa (Begonia semperflorens-cultorum). To niska roślina jednoroczna. Dorasta do 50 cm wysokości. Zdobią ją duże, błyszczące, jajowate lub owalne liście oraz drobne, lecz liczne, kwiaty zebrane po kilka sztuk. Cechuje je żółty środek i barwa płatków: biała, różowa, pomarańczowa lub czerwona. W sprzedaży dostępne są zarówno odmiany o liściach zielonych, jak i ciemnych – purpurowo-brązowych. Popularną praktyką jest łączenie ich na zasadzie kontrastu.

Begonia rabatowa ‘Barbara’ wytwarza białe kwiaty. Kwitnie od późnej wiosny aż do października. Dorasta do 25 cm wysokości. Jest uniwersalna do kompozycji.

Na balkonach i w ogrodach – głównie jako dekorację elementów małej architektury – spotyka się również begonię bulwiastą (Begonia tuberhybrida). Wytwarza spłaszczone, nerkowate bulwy oraz atrakcyjne, sercowate, ale niesymetryczne liście z piłkowanymi brzegami.

Kwiaty są duże, wielopłatkowe, wyrastają pojedynczo lub w grupie. Barwa jest zróżnicowana zależnie od odmiany. Ten gatunek może być uprawiany jako bylina, ale wymaga przeniesienia do pomieszczenia przed zimą, stąd częściej sadzi się go w pojemnikach. Rośliny rosnące w ogrodzie traktowane są jako sezonowe. Kwitną przez całe lato: od drugiej połowy maja lub początku czerwca, często aż do przymrozków. Wyróżnia się begonie kwitnące na biało, żółto, łososiowo, różowo, pomarańczowo i czerwono. Begonia bulwiasta ‘Camella’ kwitnie na biało. Kwiaty kontrastują z ciemnozielonymi liśćmi. Osiąga do 50 cm wysokości. W obrębie gatunku można spotkać także begonie zwisające, szczególnie polecane do uprawy w wiszących pojemnikach.

W sprzedaży dostępne są również mieszańce obu gatunków. Przykładem jest wyrazista begonia ‘Dragon’, która kwitnie na czerwono. Wytwarza duże, niesymetryczne liście, które są cechą begonii bulwiastej, oraz drobne, lecz liczne kwiaty – charakterystyczne dla begonii rabatowej. Wzrost jest silniejszy niż u pozostałych gatunków. Dorasta do 70-80 cm wysokości. Nadaje się do tworzenia efektownych klombów i kwietników.

Begonie najlepiej rosną w miejscach widnych, ale nie bezpośrednio nasłonecznionych. Radzą sobie w warunkach prażącego słońca, liście mogą jednak ulegać poparzeniu i tym samym – przebarwieniu – co obniża walory dekoracyjne. Idealne będzie lekkie zacienienie i duża ilość rozproszonego światła. Begonie – zwłaszcza stale kwitnące – radzą sobie w półcieniu. Nieco wyższe wymagania świetlne mają begonia bulwiasta i mieszaniec ‘Dragon’. Rośliny słabo rosną w cieniu, marnie kwitną i są bardziej narażone na choroby grzybowe. Warto wybierać miejsca ciepłe, osłonięte od wiatru.

Begonię stale kwitnącą łatwo rozmnaża się z siewu. Nasiona wysiewaj zimą, w ciepłym pomieszczeniu i widnym miejscu, np. na parapecie. Termin siewu begonii często przypada na przełom lutego i marca. Młode rośliny, które mają kilka liści, przesadzaj do większych, docelowych pojemników lub skrzyń (wówczas po kilka). Następnie – w drugiej połowie maja – wynieś je na zewnątrz lub posadź w ogrodzie.

Bulwy begonii bulwiastej sadzi się w drugiej połowie lutego, w podłożu na głębokości 6-8 cm. Najlepiej sadzić je w pojemnikach umieszczonych w pomieszczeniu, wówczas zakwitają w maju lub na początku czerwca. Można zrobić to też nieco później, ale wpłynie to na termin kwitnienia.

Ponadto możesz kupić gotowe sadzonki begonii ogrodowych i posadzić je na balkonie lub w ogrodzie – w tym wypadku jako rośliny sezonowe.

Begonie preferują podłoża żyzne, próchnicze, ale jednocześnie przepuszczalne, o pH w granicach 6,0-7,0. W uprawie pojemnikowej możesz użyć uniwersalnej ziemi dla roślin doniczkowych lub roślin balkonowych. Warto wymieszać ją z piachem, np. w proporcji 4:1 i dla rozluźnienia dodać keramzyt lub perlit. Z wymienionych rozluźniaczy usyp warstwę drenażową o głębokości 2-3 cm na dnie donicy lub skrzyni.

Ziemię ogrodową natomiast raz na kilka lat użyźnij obornikiem, np. 2-3 kg/m2. Corocznie możesz stosować kompost. Begonie słabo rozwijają się w nadmiernie lekkich, piaszczystych podłożach. Nie lubią również gleb podmokłych, które niosą ryzyko gnicia korzeni.

Begonie lubią umiarkowanie wilgotne, ale nie mokre podłoże. Podlewaj je, gdy wierzchnia warstwa podłoża, ok. 0,5-1 cm, przeschnie. Rośliny uprawiane w pojemnikach wymagają regularnego podlewania, latem w tygodniu nawet kilkukrotnie. Begonie posadzone w ogrodzie podlewaj jedynie w czasie susz. Zbyt długi niedobór wody może skutkować schnięciem płatków i opadaniem kwiatów.

Najlepiej używaj wody odstanej, o temperaturze otoczenia. Zimna woda prosto z kranu czy ze studni może powodować stres fizjologiczny roślin. Pamiętaj, aby przy podlewaniu wodą kranową unikać moczenia nadziemnych części roślin – może pozostać na nich osad.

Begonie uprawiane w pojemnikach dokarmiaj nawozami dla roślin balkonowych lub pokojowych kwitnących, o dużej ilości fosforu w składzie. Od wiosny do końca lata nawozy możesz aplikować co 2-3 tygodnie. Nie ma potrzeby stosowania nawozów mineralnych w przypadku begonii w ogrodzie, których podłoże jest żyzne, próchnicze, zasilone obornikiem. W przeciwnym wypadku, np. na lekkich glebach, wiosną zastosuj nawóz wieloskładnikowy.

Begonie ogrodowe mają wysokie wymagania cieplne i nie lubią chłodów. Nawet niewielkie przymrozki mogą prowadzić do ich zamierania.

Begonie w ogrodzie uprawiaj od drugiej połowy maja do jesieni, a stale kwitnące – w cyklu sezonowym. Na zimę bulwy begonii bulwiastych wykop i umieścić w pojemnikach z suchym torfem lub piachem. Przechowuj je w chłodnym pomieszczeniu, w temperaturze ok. 5-10°C. Temperatura nie powinna spadać poniżej 0°C. W połowie lutego bulwy z powrotem wysadzaj do donic lub skrzyń.

Begonię stale kwitnącą najczęściej rozmnaża się z nasion, ukorzenianie sadzonek jest rzadko praktykowane.

Starsze begonie bulwiaste możesz natomiast rozmnażać przez podział bulw, np. na 2-3 części. W tym celu posadź je w pojemniku z ziemią i podziel, gdy wypuszczą nowe pędy – po dwa na każdą sadzonkę. Bulwy powinny lekko obeschnąć, np. przez 1-2 godziny. Rany po cięciu warto potraktować zmielonym węglem aktywnym, który zadziała dezynfekująco. Podzielone bulwy ponownie posadź w żyznym podłożu. Ta metoda rozmnażania jest nieco kłopotliwa ze względu na: sadzenie bulw, wyjmowanie z ziemi, ponowne sadzenie, dlatego efektywniejszy jest zakup gotowych sadzonek.

Główną przyczyną występowania chorób grzybowych jest nadmiar wilgoci w glebie i wysoka wilgotność powietrza, np. w ogrodach zimowych. Begonie ogrodowe są szczególnie podatne na mączniaka prawdziwego oraz szarą pleśń. Początkowym objawem mączniaka jest delikatny, białawy nalot na brzegach liści. Z czasem opanowuje on większą powierzchnię blaszek liściowych. Tkanki na spodniej stronie brązowieją. Choroba prowadzi do deformacji i zamierania liści.

Objawem szarej pleśni jest występowanie szarawego, mysiego, grubego nalotu na nadziemnych częściach begonii. Najmocniej dotyka on liście, ale czasem symptomy są widoczne także na ogonkach liściowych i kwiatach. Porażone fragmenty rośliny obumierają. Aby zwalczyć obie choroby, stosuj fungicydy, możliwie jak najwcześniej.

Niestety ochrona begonii jest problematyczna: chemia może doprowadzić do zniszczenia delikatnych kwiatów. Z tego względu w pierwszej kolejności postaw na słabsze, ale bezpieczniejsze preparaty ekologiczne np. na bazie czosnku. 8-10 rozgniecionych ząbków gotuj przez ok. 20 minut w litrze wody. Następnie ostudź i odcedź wywar. Z gotowych rozwiązań sprawdzi się także Agricolle w sprayu. Pamiętaj, że mocno porażone części roślin najlepiej jest wyciąć.

Wśród chorób bakteryjnych, które dotykają begonie, wyróżnia się tłustą plamistość liści. W wyniku infekcji na liściach begonii pojawiają się prześwitujące plamy. Nie istnieją skuteczne środki zwalczające. Porażone rośliny należy usunąć z ogrodu. Nie nadają się do kompostowania.

Begoniom w ogrodzie zagrażają przede wszystkim mszyce, których pojawianiu się sprzyja przenawożenie azotem. To wszędobylskie owady, które żerują na wielu innych ogrodowych roślinach. Są niewielkie (do 3 cm), mają cienkie odnóża i zróżnicowaną barwę ciała: od zielonkawej po ciemnoszarą. W naturze występują zarówno formy bezskrzydłe, jak i uskrzydlone. Wysysają sok z roślin, co prowadzi do powstawania plam: najpierw drobnych, punktowych, a z czasem zlewających. W późniejszym czasie dochodzi do deformacji liści i kwiatów. Podczas żerowania wydzielają lepką spadź, która następnie jest zasiedlana przez grzyby sadzakowe – wówczas zauważyć można brązowy nalot.

Begonie mogą być także uszkadzane przez szkodniki glebowe, np. pędraki i drutowce. Szkodniki, a także kleszcze, możesz odstraszyć poprzez podlewanie begonii gnojówkami z wrotyczu, a także pokrzywy, z dodatkiem lekkiego nawozu azotowego. W sprzedaży są dostępne gotowe preparaty z wrotyczem oraz preparaty mikrobiologiczne, np. zawierające pożyteczne bakterie Bacillus i niepatogeniczne grzyby.

Przekwitające kwiaty, zwłaszcza u begonii bulwiastej, usuwaj na bieżąco – przedłuży to termin kwitnienia.

Begonie to popularne dekoracje balkonów i tarasów. Uprawia się je m.in. w skrzyniach zamontowanych przy poręczach i parapetach. Odmiany zwisające warto uprawiać w makramach i wiszących pojemnikach. Posłużą jako elementy dekoracyjne małej architektury, np. domków ogrodowych czy altan. Opisane gatunki nadają się także jako rośliny rabatowe (stanowią pierwszy plan rabat). Są ozdobne niemal przez cały sezon: z liści i kwiatów. Idealnie sprawdzą się na obwódkach – wzdłuż chodników i ścieżek. Możesz je również wykorzystać do wyraźnego oddzielenia trawnika od rabat czy innych elementów, przy stosowaniu obrzeży trawnikowych. Begonie pasują do wielu stylów ogrodu, z wyszczególnieniem wiejskiego. Dobrze komponują się m.in. z: żeniszkiem, szałwią błyszczącą, heliotropem, nagietkiem i werbeną. Begonie stale kwitnące często są sadzone w zieleni miejskiej.