Petunia

Petunie są bliskimi krewnymi surfinii. W zasadzie każda surfinia zalicza się do petunii zwisających (jako podgrupa), ale nie każda petunia jest surfinią. Typowe petunie różnią się od surfinii pokrojem: są wzniesione i mają sztywniejsze pędy.

Wysokość petunii jest zróżnicowana. Pod tym względem dzieli się je na trzy grupy. Pierwsza to Petunia hybrida Pendula – zaliczają się do niej rośliny o długich pędach, powyżej 80 cm. Rośliny należące do kolejnej grupy – Petunia hybrida Media – mają pędy o długości 40-80 cm. Petunia hybrida Nana, czyli trzecia grupa petunii, gromadzi rośliny o krótkich pędach, poniżej 40 cm.

Inny podział petunii dotyczy rozmiaru trąbkowatych kwiatów. Wyróżnia się grupę Multiflora, która tworzy bardzo liczne kwiaty o średnicy ok. 5 cm. Są one względnie odporne na niekorzystne czynniki atmosferyczne, takie jak silne wiatry czy ulewne deszcze.

Bardziej wrażliwa jest Grandiflora – o znacznie większych kwiatach, których średnica dochodzi aż do 10 cm. Miniaturowe petunie to Miliflora. Średnica kwiatów w tej grupie zwykle nie przekracza 3 cm.

Petunie wyróżniają się długim okresem kwitnienia. Najczęściej zakwitają w maju i kwitną do pierwszych, jesiennych przymrozków. W sprzedaży dostępna jest ogromna liczba odmian o różnorodnej barwie kwiatów, dzięki czemu rośliny można łączyć w wielobarwne kompozycje (także w miksie z surfiniami). Wiele petunii zachwyca kolorystyką. Odmiana ‘Night Sky’ wytwarza np. kwiaty: nakrapiane, ciemne, fioletowo-białe.

W Polsce petunie są uprawiane jako rośliny jednoroczne.

Petunie najobficiej kwitną na stanowiskach słonecznych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. W związku z tym sprawdzą się w uprawie na mocno nasłonecznionych balkonach i tarasach wystawy południowej. Choć znoszą lekkie zacienienie, lepiej zrezygnuj z uprawy w półcieniu czy cieniu, gdyż rośliny w takich warunkach nie pokazują swoich walorów.

Rośliny najwygodniej i najbezpieczniej uprawiać w pojemnikach w zadaszonych balkonach i tarasach. To ze względu na łatwość, z jaką kwiaty petunii ulegają uszkodzeniom – przez ulewy, wichury czy gradobicia (zwłaszcza grupa Grandiflora). Jeśli petunie nie są w żaden sposób chronione przed nadejściem niekorzystnych warunków pogodowych, przenieś donice w bezpieczne miejsce np. pod dach. Petunie rosnące w ogrodzie w podłożu można przykryć np. skrzyniami.

Petunie wysiewaj w lutym lub marcu do skrzyń lub wielodoniczek umieszczonych w ciepłym miejscu. Możesz ustawić je np. na słonecznym parapecie okna południowego. Przez cały okres uprawy powinny mieć zapewnione umiarkowanie wilgotne podłoże. Sadzonki z kilkoma liśćmi przesadzaj do większych pojemników. Ciekawym rozwiązaniem jest sadzenie po 2-3 rośliny w jednej skrzyni. W ten sposób stworzysz wyjątkowo barwne kompozycje. Pamiętaj tylko, że niskie odmiany potrzebują przynajmniej 15-25 cm przestrzeni. Silniej rozrastające się petunie umieszczaj natomiast co 25-40 cm.

Petunie możesz kupić też jako w pełni uformowane sadzonki. Warto przesadzić je jednak do większych donic. Rośliny staw na zewnątrz od drugiej połowy maja.

Żeby ograniczyć ryzyko wysychania roślin, na etapie sadzenia dodaj do podłoża hydrożel. Kulki hydrożelu działają jak magazyny wody – chłoną jej nadmiar, by później stopniowo ją oddawać. Na dnie donic usyp przynajmniej 1,5-2 cm drenażu. Ze względu na powszechną uprawę petunii w wiszących czy podwieszanych pojemnikach, najlepiej wybierać lekki materiał drenażowy np. perlit lub keramzyt.

Optymalne dla petunii jest podłoże żyzne, próchnicze i umiarkowanie wilgotne. Przy sadzeniu w ogrodzie ziemię warto przekopać z kompostem. Petunie preferują gleby lekko kwaśne (pH 5,5-6,5).

Jako że rośliny nie znoszą długo zalegającej wody, podłoże powinno być przepuszczalne. Zbyt ciężkie gleby należy rozluźnić piachem. W przypadku uprawy w pojemnikach zazwyczaj stosuje się uniwersalną ziemię do roślin pokojowych lub do kwiatów balkonowych. Wymieszaj ją z piachem w proporcji 4:1 i dodaj trochę rozluźniacza np. keramzytu. Możesz kupić również bardziej dostosowane podłoże np. dla petunii, surfinii i pelargonii.

Petunie podlewaj regularnie. Unikaj przesuszenia bryły korzeniowej, gdyż szybko dochodzi wówczas do opadania kwiatów. Pierwszym objawem niedoboru wody jest opadanie liści. Rośliny nawadniaj, gdy wierzchnia warstwa podłoża do ok. 1 cm (możesz sprawdzić to palcem) jest sucha. Latem, w okresie upałów, petunie uprawiane w pojemnikach podlewaj nawet codziennie. Woda nie powinna długo zalegać w doniczce – kluczowy jest jej dobry odpływ. Ważne są: przepuszczalne podłoże, odpowiedni drenaż oraz otwory na dnie pojemnika.

Rośliny podlewaj rano lub wieczorem. W ten sposób ograniczysz straty wody na skutek parowania. Dzięki temu rośliny lepiej skorzystają z zabiegu. Staraj się nie moczyć nadziemnych części rośliny, zwłaszcza kwiatów. Jeśli używasz wody z kranu, najlepiej odstaw ją na przynajmniej kilka godzin przed podlewaniem. Ograniczysz w niej tym samym zawartość szkodliwego chloru i wyrównasz jej temperaturę.

Petunie dokarmiaj regularnie, wiosną średnio co dwa tygodnie, a od momentu kwitnienia nawet raz w tygodniu. Wybieraj nawozy w płynie np. humusowe lub mineralne, dla roślin balkonowych lub pokojowych o ozdobnych kwiatach. Nawóz powinien zawierać mało azotu w składzie NPK – rośliny nie lubią przenawożenia tym pierwiastkiem. Optymalne są nawozy, które zawierają najwięcej fosforu i dużo potasu a mało azotu oraz mikroelementy. Taki nawóz pobudza rośliny do kwitnienia, a jednocześnie poprawia odporność m.in. na suszę.

Petunie uprawiane są jako rośliny jednoroczne, wyrzucane po sezonie. Jeśli nie noszą oznak choroby, możesz je wykorzystywać w kompostowniku. Zimowanie jest trudne, a rośliny uprawiane w cyklu wieloletnim tracą na walorach dekoracyjnych.

Trzeba jednocześnie pamiętać, że petunie są nie tylko wrażliwe na mrozy, lecz również na przymrozki. Zbyt wczesne wystawienie ich na zewnątrz grozi uszkodzeniem. Skutkiem może być zahamowany wzrost, ograniczone kwitnienie lub nawet zamieranie roślin.

Petunie najczęściej pozyskuje się na dwa sposoby: rozmnaża się je generatywnie (przez wysiew nasion) lub kupuje gotowe sadzonki.

Rozmnażanie wegetatywne np. przez ukorzenianie sadzonek, jest rzadko praktykowane. W teorii wierzchołki pędów na przedwiośniu lub wiosną możesz przycinać do ok. 10 cm. Podstawę pędu umieść w ukorzeniaczu, a następnie posadź w żyznym podłożu. Uprawiaj sadzonki w ciepłym, ogrzewanym, widnym pomieszczeniu aż do maja. Następnie przesadź je do większych pojemników i przenieś na zewnątrz. W praktyce w tym okresie brakuje materiału roślinnego, z którego można pozyskać sadzonki wierzchołkowe. Uprawa jest zatem możliwa wyłącznie wtedy, gdy petunie zimowane są w odpowiednich, ciepłych warunkach.

Do przyczyn występowania chorób u petunii należy nadmierna wilgoć, która długo utrzymuje się w podłożu. Powodami mogą być też duże zagęszczenie sadzenia oraz zacienione stanowisko. Ponadto infekcje mogą pochodzić od innych roślin w ogrodzie, na balkonie czy w okolicy.

Najczęściej na petuniach spotyka się mączniaka prawdziwego. Choroba jest charakterystyczna. Łatwo ją rozpoznasz po białym lub brudnobiałym, mączystym nalocie na górnej stronie blaszek liściowych. Czasem rośliny wyglądają, jakby zostały ubrudzone wapnem. Z czasem liście brązowieją i zamierają. Schorzenie prowadzi do m.in. zahamowania wzrostu surfinii i osłabienia kwitnienia.

Groźniejsza jest szara pleśń, która objawia się występowaniem grubych – szarych lub fioletowawych – narośli na liściach, ogonkach, pędach i kwiatach. Przy silnej infekcji grzybnia jest tak rozrośnięta, że skleja poszczególne organy roślin, w tym liście i kwiaty. Niezwalczona szara pleśń prowadzi do zamierania petunii.

Wśród mniej groźnych chorób są plamistości liści wywoływane przez różne patogeny. Symptomem są zróżnicowane, drobne, owalne lub nieregularne plamy na liściach. Mogą być brązowe, brunatne, bordowe bądź prawie czarne. Zazwyczaj nie mają wpływu na rozwój roślin, ale obniżają ich estetykę.

Wszystkie powyższe schorzenia zwalczaj przy użyciu fungicydów. Zwykle wystarczy kilka zabiegów np. w odstępach pięciodniowych. Należy jednak kierować się instrukcją opracowaną przez producenta preparatu.

Jednym z najpowszechniejszych szkodników w ogrodzie i na balkonie jest przędziorek. Drobne roztocze, którego pojawieniu się na petuniach sprzyja przesuszenie roślin. Szkodnik tworzy na dolnej stronie liści charakterystyczne, delikatne pajęczynki. Wysysa również sok z roślin. Powoduje tym samym powstawanie na blaszkach liściowych drobnych plam i deformacji, które prowadzą do ich zasychania. W wyniku żerowania roztocza rośliny wolniej rosną i słabiej kwitną. Przędziorka zwalczaj preparatami przędziorkobójczymi.

Innym, wszędobylskim szkodnikiem, który żeruje m.in. na petuniach, są mszyce. Częściej atakują zieleń przenawożoną azotem, ale mogą pojawić się także na zadbanych, zdrowych roślinach. Najczęściej spotyka się je na dolnej stronie liści oraz na młodych pędach. Prowadzą do powstawania plam, zamierania i zasychania liści. W czasie żerowania wydzielają spadź (lepką substancję), czyli niestrawione związki cukru. To przysmak mrówek, które również mogą masowo pojawić się w miejscu uprawy petunii. Mszyce zwalczaj różnorodnymi środkami ochrony roślin.

Na dłuższe i obfitsze kwitnienie petunii wpływa usuwanie przekwitających kwiatostanów. Jest to zajęcie, które wymaga systematyczności, ale przynosi spore efekty.

Petunie najczęściej są uprawiane na balkonach, tarasach i w obiektach małej architektury np. jako dekoracja altan. Świetnie prezentują się w wiszących pojemnikach lub skrzyniach montowanych do poręczy czy barierek. Przeważnie są łączone z innymi roślinami o pokroju pnącym np.: lobeliami, pelargoniami bluszczolistnymi czy wilcami. Petunię warto posadzić w centralnej części dużej donicy, podczas gdy rośliny o pokroju pnącym – na brzegach.

Ponadto petunie pasują kompozycyjnie do innych gatunków pelargonii, werben, a także begonii. Petunia jest mało rozpowszechnionym, ale wartościowym gatunkiem na rabaty (wszystkie odmiany) oraz obwódki (odmiany niskie). Można je tworzyć np. wzdłuż trawnika lub nawierzchni. Petunie pasują do ogrodów i balkonów urządzanych w różnorodnym stylu. Są pod tym względem uniwersalne.