Palma kokosowa

• Największym producentem orzechów kokosowych są Filipiny.

• Włókno kokosowe ma uniwersalne zastosowanie. Jest cenionym dodatkiem do podłoża, ponadto służy m.in. do produkcji narzędzi, w tym szczotek i pędzli.

• Drewno kokosowe to ceniony surowiec, wykorzystywany m.in. do produkcji mebli oraz instrumentów.

• Jedna palma kokosowa wytwarza w ciągu sezonu maksymalnie 70 orzechów.

Palma kokosowa, znana także jako kokos właściwy i kokosowiec (Cocos nucifera), to niezwykle przydatna roślina. Dostarcza surowca drzewnego, a przede wszystkim cennych owoców. W języku malajskim palma kokosowa to pokok seribu guna, co oznacza „drzewo o tysiącu zastosowań”. Należy do rodziny arekowatych (Arecaceae).

Okazy hodowane w Polsce nie owocują. Traktuje się je jako rośliny pokojowe, ozdobne głównie z liści, które są duże, pierzaste i nierzadko przekraczają 1 m długości. W uprawie polowej, w krajach o cieplejszym klimacie, osiągają nawet 6 m! Blaszki liściowe są osadzone na grubych ogonkach, porastających solidny pień. U podstawy znajduje się orzech, który powinien być zakopany do połowy w ziemi.

Kokosowiec to rozłożysta i wysoka roślina, dorastająca do 2,5 m wysokości – w zasadzie ogranicza ją tylko wysokość sufitu. To spektakularna ozdoba zarówno pomieszczeń tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Ma dodatkową zaletę – nie stwarza zagrożenia dla kotów, psów i małych dzieci. Nie należy do najłatwiejszych w uprawie gatunków, ale też nie sprawia szczególnych kłopotów.

Z jednej strony palma kokosowa lubi miejsca bardzo widne, dobrze nasłonecznione, z drugiej zaś – bezpośredni kontakt z promieniami słonecznymi może jej zaszkodzić. Należy więc unikać parapetów okien południowych i zachodnich. W takich miejscach, w czasie upałów, szybko dochodzi do poparzeń liści. Dobrą osłoną są firanki, żaluzje oraz rolety (zwłaszcza dzień-noc). Okna warto przysłaniać przede wszystkim w godzinach południowych i wczesnopopołudniowych. Kokos właściwy toleruje dużą ilość światła rozproszonego, ustaw go więc w pewnym oddaleniu od okna (np. 1,5-2 m). Nie lubi zaś zacienienia – wtedy roślina staje się kapryśna.

Gatunek osiąga duże rozmiary i jest rozłożysty, dlatego najczęściej uprawia się go w przestronnych salonach. Latem możesz przenieść palmę na balkon lub do ogrodu. Nie lubi wyziewów z kuchenek gazowych, więc nie uprawiaj jej w kuchni wyposażonej w takie urządzenie.

Przez większość roku dobrze czuje się w szerokim zakresie temperatur pokojowych, nie przeszkadzają jej nawet upały. Zimą woli ochłodzenie (temperaturę 16-18°C). Nie potrzebuje jednak zimowego stanu spoczynku.

Palma kokosowa lubi podłoże od umiarkowanie wilgotnego do umiarkowanie suchego. To oznacza, że ziemia ma przeschnąć (ale nie całkowicie) – dopiero wówczas możesz podlać roślinę. Można to sprawdzić palcem; wierzchnia warstwa gleby (do 1 cm) powinna być sucha. Roślinę przez większą część roku podlewa się średnio raz w tygodniu. Latem, a zwłaszcza w okresie upałów, trochę częściej, zaś zimą – co 10 dni (czasami nawet rzadziej). Częstotliwość podlewania zależy jednak od różnych czynników i lepiej kierować się własnymi obserwacjami.

Palmę podlewaj umiarkowanie – w podstawce nie powinno gromadzić się dużo wody, a jej nadmiar należy usuwać. Do podlewania użyj wody przefiltrowanej, przegotowanej albo przynajmniej odstanej. Powinna mieć temperaturę pokojową. Możesz dodatkowo zakwasić ją kilkoma kroplami soku z cytryny.

Kokos ma duże wymagania względem wilgotności powietrza. Najlepiej rośnie, gdy oscyluje ona w granicach 70%. Niestety, taka wartość nie jest korzystna dla człowieka, dlatego trzeba znaleźć złoty środek. Warto korzystać z nawilżacza powietrza, zwłaszcza latem, w upały i zimą, gdy działa centralne ogrzewanie, które dodatkowo wysusza powietrze. Wówczas wilgotność możesz ustawić na poziomie 55-60%.

Gdy powietrze jest zbyt suche, dochodzi do brązowienia końcówek liści (a czasem nawet większych fragmentów). Wówczas palma jest bardziej podatna nie tylko na wysychanie, lecz także ataki szkodników (zwłaszcza przędziorka). Im wyższa temperatura powietrza, tym większa powinna być wilgotność. Roślinę warto zraszać, nawet 2-3 razy w tygodniu. Zabieg najlepiej wykonuj rano. Do zraszania używaj wody destylowanej, przegotowanej lub przefiltrowanej. To ograniczy stres fizjologiczny oraz zapobiegnie powstawaniu nieestetycznych plam na liściach.

Palmę kokosową najlepiej uprawiać w specjalnym podłożu dla palm, juk i dracen. Mieszanki tego typu zwykle zawierają w sobie torf, perlit i wapno. Uniwersalną ziemię możesz z kolei wzbogacić glinką do sadzenia i keramzytem. Na dnie donicy zawsze usypuj warstwę drenażu (np. 3-5 cm). Dobre materiały to m.in. perlit i keramzyt (są lekkie), a także żwir, drobne kamienie oraz fragmenty glinianych donic.

Palmę możesz odżywiać różnorodnymi nawozami. Optymalny jest specjalistyczny nawóz do dracen, juk i palm, ale można też używać preparatu dla roślin o ozdobnych liściach, nawozu humusowego lub pałeczek nawozowych. Szczególnie cenne są produkty zawierające dużo potasu (m.in. poprawiają krzewienie). Nawozy dodawane do wody (np. w formie koncentratu lub proszku) stosuje się średnio co 2 tygodnie, od wiosny do jesieni. Pałeczki nawozowe wystarczają zaś na kilka do kilkunastu tygodni. Stosuj dawki zalecane przez producenta. Co istotne, po przesadzeniu roślin do świeżego podłoża, nie trzeba ich dokarmiać – efektywnie korzystają z zasobów zgromadzonych w glebie.

Młode palmy przesadza się co 1-2 lata, starsze – raz na kilka lat. Sygnałem, że donicę należy wymienić na większą, jest przerastanie korzeni przez otwory w dnie. Rośliny przesadzaj wczesną wiosną. Uważaj, aby nie uszkodzić delikatnych korzeni. Co ważne, przesadzanie rozrośniętych, kilkunastoletnich (lub jeszcze starszych) palm jest trudne, więc najlepiej robić przy pomocy drugiej osoby. Nie zawsze jednak jest to konieczne, czasem wystarczy jedynie wymiana wierzchniej warstwy podłoża.

Kokosowiec, podobnie jak inne palmy, ma charakterystyczny system korzeniowy i dlatego warto stosować wysokie, a jednocześnie wąskie donice. Wybieraj te wykonane z cięższych materiałów, np. gliny lub ceramiki. Zapewniają lepszą stabilność (minimalizują ryzyko wywrócenia się palmy).

Rozmnażanie kokosa właściwego w domowych warunkach jest trudne, ale możliwe. Możesz posadzić orzech kokosowy w żyznym, specjalistycznym podłożu. Zasyp go do połowy ziemią. Każdy orzech ma charakterystyczne otworki (zazwyczaj trzy). Powinny znaleźć się w ziemi. Podłoże musi być stale umiarkowanie wilgotne, a donicę ustawia się w ciepłym, widnym miejscu. Należy też zwiększyć wilgotność powietrza (szklarnia, przeszklony ogród zimowy lub miniszklarenka będą najlepszym rozwiązaniem). Kiełkowanie może trwać od 2 do 6 miesięcy. Aby przyspieszyć ten proces, warto przez dwa dni przed posadzeniem moczyć orzech w wodzie.

Palmie najczęściej szkodzą choroby fizjologiczne, które mogą wynikać z niewłaściwych warunków: suchego powietrza, nadmiaru wody, jej niedoboru czy zbyt silnego nasłonecznienia. Jeśli zaś chodzi o szkodniki, na roślinie pojawiają się m.in.:

• przędziorki (przypominają małe, czerwone pajączki),
• mszyce (mają spiczasty odwłok i długie nóżki),
• miseczniki (ich ciała mają półkolisty kształt, podobny do miseczki),
• tarczniki (przypominają płaską blaszkę).

Pierwsze dwie grupy najlepiej zwalczać tradycyjnie, za pomocą środków ochrony (akarycydów i insektycydów). W przypadku miseczników i tarczników chemia bywa zawodna. Najlepiej więc usunąć je ręcznie, a później – na wszelki wypadek – wykonać oprysk herbicydem.